Równowaga praca – życie prywatne

Pomimo intensywnych zmian we współczesnym świecie, przyczyniających się do poprawy jakości życia, a także jego „ułatwienia”, np. poprzez nowe technologie, coraz częstszym problemem staje się godzenie pracy i życia, w tym rodzinnego, osobistego (ang. work−life balance, WLB). Jedną z przyczyn „niedopasowania” pracy do życia i odwrotnie jest sposób, w jaki żyje i pracuje współczesny człowiek, który próbuje sprostać rosnącym wymaganiom, zarówno w pracy, jak i poza nią.

Konflikt praca życie prywatne – w zależności od wieku

Bardzo ważnym aspektem podczas rozpatrywania problemu godzenia pracy i życia jest wiek pracownika. W cyklu życia człowieka zmieniają się jego role (życiowe, społeczne), a wraz z nimi wynikające z nich obowiązki. W przypadku osób młodych są to zobowiązania wynikające z opieki nad małymi dziećmi, natomiast wśród osób starszych (50+) są to obowiązki opiekuńcze w stosunku do dorastających własnych dzieci, wnuków, starzejących się rodziców oraz innych osób przewlekle chorych/niepełnosprawnych. Niekiedy wśród osób po 50. roku życia obserwuje się obciążenie opieką zarówno nad wnukami, jak i rodzicami w podeszłym wieku.

Z kolei „konflikt praca – życie” może się objawiać dwojako: po pierwsze, praca może mieć negatywny wpływ na życie (w tym przede wszystkim rodzinne, osobiste, ang. work−family conflicG, WFC), po drugie, życie może mieć negatywny wpływ na pracę (ang. family−work conflicG, FWC).

W grupie młodszych pracowników (do 49 roku życia) na szczególną uwagę zasługuje fakt opieki nad najmłodszymi dziećmi, co często wiąże się z częściową bądź całkowitą rezygnacją z pracy, bądź też z korzystaniem z urlopu wychowawczego. Taka sytuacja w zdecydowanej większości dotyczy kobiet.

Znaczenie równowagi między pracą i życiem prywatnym

Każde obciążenie wynikające z wymagań stawianych przez środowisko, związane jest z wysiłkiem wydatkowanym w celu radzenia sobie z tymi wymaganiami. Wymagania będące przyczyną wysiłku aktywują wiele psychofizjologicznych reakcji adaptacyjnych w organizmie człowieka (zwiększenie tętna, napięcia mięśni, zwiększenia wydzielania hormonów stresu itd.). Czynnikiem umożliwiającym adaptację tych reakcji jest regeneracja organizmu po wysiłku. Jeśli jest jej brak lub jest ona niewystarczająca, rozwija się tzw. negatywna reakcja na obciążenie.

Ilość i jakość czasu wolnego jest ważna dla ogólnego dobrostanu, który poza zdrowotnymi, przynosi wiele innych korzyści: zaangażowanie w pracę zawodową, lepszą efektywność w pracy, satysfakcję z niej, wpływa na rozwój kariery zawodowej, a pośrednio pozwala na utrzymanie zatrudnienia.

Łączenie pracy i opieki, zdaniem starszych respondentów, znacznie ułatwiłyby im: możliwość pracy w domu (ok. 50%), możliwość skrócenia wymiaru czasu pracy (ok. 45 %), możliwość zmiany godzin pracy (ok. 38%), możliwość wychodzenia z pracy na co najmniej godzinę (ok. 40%).

Przykłady dobrych praktyk

Efektywna polityka i praktyki work−life balance mogą pozytywnie wpłynąć zarówno na pracodawców, jak i pracowników; w efekcie prowadzić do: utrzymywania zatrudnienia zwiększenia poziomu motywacji, większej produktywności, redukcji absencji i stresu, ochrony przed stratą pracowników na rzecz konkurencji, poprawy funkcjonowania i wizerunku firmy oraz poprawy jakości życia pracowników.

Z punktu widzenia pracownika skuteczna realizacja działań w obszarze łatwiejszego godzenia pracy i życia może przyczynić się do poprawy jego zdrowia psychofizycznego, ogólnego dobrostanu (ang. well being), poprawy jego efektywności, zarówno w sferze pracy zawodowej, jak i poza nią.

Spośród wielu różnych możliwości sprzyjających skutecznemu godzeniu pracy i życia wyróżnić można podstawowe zasady organizacyjne, sprzyjające lepszemu dopasowaniu tych dwóch sfer. Są to: organizacja opieki nad dziećmi, organizacja opieki nad starszymi, rodzicielski urlop dla pracujących matek i ojców, zachęty dla ojców, mające na celu zwiększenie ich udziału w życiu rodziny, elastyczna organizacja pracy.

Źródło – materiały CIOP i PIB

Zobacz też: