Praca w temperaturach powietrza powyżej 26 stopni Celsjusza

Praca w temperaturach powietrza powyżej 26^oC wykonywana na zewnątrz budynków, na otwartych przestrzeniach, bez zadaszenie z pewnością nie należy do łatwych. Podobne odczucia mają także pracujący w nasłonecznionych pomieszczeniach pracownicy, którzy za jedyny element ochłodzenia mają… przeciągi.

Pracodawca w myśl zapisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. 1996 nr 60 poz. 279) powinien zapewnić swoim pracownikom napoje w ilości zaspokającej ich potrzeby, odpowiednio w zimne lub gorące w zależności od wykonywanej pracy, a w warunkach mikroklimatu gorącego¹ (powyżej 25^oC i określonym wskaźnikiem WBGT), napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy (§4).
Napoje wydawane są w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie (§5.1.) oraz dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej (§5.3.) dla stanowisk, które ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi związkami zawodowymi, a w przypadku ich braku po uzyskaniu opinii przedstawicieli
pracowników (§5).
22 marca 2019 r rozpoczął się proces legislacyjny nad zmianą treści przytaczanego rozporządzenia, dotyczy ona w głównej mierze posiłków profilaktycznych². Tyle stanowi prawo, w rzeczywistości pracodawcy ograniczają się do wydawania wody (źródlanej, mineralnej, stołowej) łatwo dostępnej w sklepach. W Polsce produkuje się cztery rodzaje wód, obok tych już wymienionych są jeszcze wody lecznicze. Zatem, którą powinien kupować pracodawca?

Wody naturalne źródlane

Są wydobywane z krystalicznie czystych źródeł, z płytszych warstw podziemnych. To głównie wody zmineralizowane nisko, choć zdarzają się i średnio. Zawierają mniej niż 1000 mg składników mineralnych w litrze. Ze względu na uwarunkowania geologiczne ich skład chemiczny może ulegać niewielkim zmianom. Należą do nich m.in. Żywiec Zdrój, Krynica Zdrój, Eden, Aqua Minerale, Vitalinea, Nestle Aquarel i Kropla Beskidu.

Wody naturalne mineralne

Pozyskuje się je z odwiertów głębinowych. Mają stały skład chemiczny i są dość bogate w minerały – to wody średnio lub wysoko zmineralizowane. Zawierają co najmniej 1000 mg składników mineralnych w litrze. Do wyboru mamy np. Staropolankę, Kryniczankę, Muszyniankę.

Wody stołowe

Otrzymuje się je w wyniku zmieszania naturalnej wody źródlanej lub przefiltrowanej wodociągowej z różnymi składnikami mineralnymi lub z wodą mineralną. Ponieważ ich skład ulega w toku produkcji zmodyfikowaniu, określenie „naturalna” im nie przysługuje. Dobrze gaszą pragnienie, są jednak na ogół znacznie uboższe w niektóre ważne dla zdrowia składniki. Typową wodą stołową jest Bonaqua³.
Istotne jest aby wszystkie miały atest Państwowego Zakładu Higieny oraz datę ważności. Z uwagi na ekologię i oszczędności pracodawca skłonny jest kupować wodę w dużych pojemnikach: od 5 litrów do 22 litrów podawaną w dystrybutorach. Niestety miejsca ich składowania budzą poważne wątpliwości. Składowane są bowiem w miejscach nasłonecznionych, są narażone na światło, często przy kaloryferach (ma to znaczenie w okresie grzewczym), co powoduje istotne zmiany w ich składzie.
Jak pisze Anna Leo-Wiśniewska w miesięczniku „Zdrowie”: „wody stołowe są zalecane tylko pewnym grupom ludzi, np. pracującym fizycznie czy sportowcom. Wyczerpani potrzebujemy bowiem większej ilości określonych składników, których nadmiar może być wręcz szkodliwy dla osób prowadzących siedzący tryb życia. Istotne jest nasycenie sodem. Nadmiar tego pierwiastka powoduje wzrost ciśnienia i zatrzymuje wodę w organizmie. Różnice w stężeniu są duże: od 1,2 mg/l (Dobrawa) do 950 mg/l (Krystynka). Osoby z nadciśnieniem, chorobami nerek czy układu krążenia oraz dużo solące powinny czytać etykiety i wybierać wody z niską zawartością sodu. Należy do nich Cisowianka (ma 7 mg/l). Jest średnio zmineralizowana i zasadowa, polecana w codziennej diecie, zwłaszcza przy nadkwasocie. Odczyn, tzw. pH, ma także znaczenie. Obojętny wynosi 7. Wody o odczynie wyższym (zasadowe) lub niższym (kwaśne) mogą się okazać dla nas idealne lub wręcz odwrotnie. To zależy od tego, co nam dolega. Kwaśne wzmagają wydzielanie soku żołądkowego. Powinny ich unikać osoby z nadkwasotą⁴ ”.
Nie tylko nawodnienie organizmu ma znaczenie także ubiór, w którym pracujemy. Dla prac fizycznych, powinny być one z materiałów przepuszczających powietrze, a jednocześnie chroniących przed zabrudzeniem i umożliwiających stosowanie odzieży ochronnej.
W pomieszczeniach bez klimatyzacji, pracodawca powinien wprowadzić odstępstwa od obowiązującego code dress ale z warunkami: dla panów: letnie garnitury, koszule z krótkim rękawem, brak krawatu, długie spodnie wykonane z naturalnych materiałów np. len, obuwie lekkie, pełne, panie: sukienki, bluzki z lekkich, przewiewnych materiałów, żadnych dużych dekoltów czy cienkich ramiączek odkrywających ramiona, buty lekkie z zakrytymi palcami.
Warto już teraz sprawdzić skuteczność wentylacji w budynku, stan techniczny żaluzji, rolet a także zaopatrzyć w odpowiednią liczbę wentylatorów.
W budynkach z klimatyzacją, warto pamiętać, że panuje tam określona stała temperatura i wilgotność. Przy temperaturze powietrza na zewnątrz budynku + 30^oC wewnątrz budynku jest o 10^oC mniej. Dlatego przychodząc do klimatyzowanych pomieszczeniach z nagrzanego powietrza odczuwamy chłód i bardzo szybko się przeziębiamy. Warto mieć wówczas przy sobie (albo w szafie w pracy) dodatkowe okrycie (marynarkę, sweter, żakiet).
W okresach podwyższonej temperatury powyżej 30^oC pracodawca może wprowadzić skrócony czas pracy, albo wprowadzić dodatkowe przerwy w pracy.

Dobre rady:

1) W ciągu dnia zamykać wszystkie okna, drzwi itd.;
2) Zasłaniać żaluzje, rolety itp. – (dlatego, aby słońce nie nagrzewało wnętrza).
3) Jeżeli ktoś nie ma żaluzji międzyszybowych, to skutecznym sposobem w czasie największych upałów jest przyklejenie białego papieru na szyby okien od strony południowej i zachodniej;
4) Jeżeli konieczne jest wietrzenie, to na 1-2 minuty otworzyć okna i zrobić przeciąg – zaraz zamknąć (aby nie dopuścić do nagrzewania się ścian od gorącego powietrza);
5) Otwierać okna w nocy, kiedy jest chłodno na zewnątrz, aby ściany i podłoga wychłodziły się;
6) Stawiać na biurkach (w odpowiednich naczyniach) wcześniej zmrożone butelki z wodą.

Tekst:

Małgorzata Kochańska

¹to warunki środowiska pracy określone za pomocą wskaźnika obciążenia termicznego WBGT (nazwa wskaźnika WBGT pochodzi od nazw mierników wykorzystywanych do jego określania). Według B. Rączkowski, BHP w praktyce , ODDK Gdańsk 2009 r. Mikroklimat gorący jest czynnikiem szkodliwym w środowisku pracy, może bowiem powodować przegrzanie i naruszenie równowagi cieplnej organizmu, skutkujące pojawieniem się znużenia, osłabienia fizycznego, a następnie udaru cieplnego; 2) według definicji GUS sformułowanej na potrzeby zbierania danych o warunkach pracy (publikacja GUS Warunki pracy – 2005 r.), mikroklimatem gorącym są warunki środowiska pracy określone temperaturą powietrza w pomieszczeniu wynoszącą powyżej 30^oC i względną wilgotnością powietrza powyżej 65 proc. lub bezpośrednim oddziaływaniem otwartego źródła promieniowania cieplnego w pomieszczeniach (np. przy piecu hutniczym lub odlewniczym) za: https://www.seka.pl/slownik-pojec/mikroklimat-goracy/
²Projekt: „Pracodawca zapewnia pracownikowi posiłek w czasie pracy w sposób inny niż wydawanie jednego dania gorącego, jeże li ze względu na rodzaj wykonywanej p rzez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawania go pracownikowi w tej formie. Szczegółowe warunki zapewnienia takich posiłków ustala pracodawca zgodnie z § 5.” Za: https://legislacja.rcl.gov.pl
³Za: https://www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/co-jesz/rodzaje-wody-mineralna-zrodlana-stolowa-lecznicza-aa-UzfX-ycMd-HvHR.html
⁴Jak wyżej

Małgorzata Kochańska

Ekspertka od zagrożeń psychospołecznych, Przewodnicząca Komitetu Technicznego Rady Programowej Ośrodka Oceny i Doskonalenia Kompetencji BHP w CIOP-PIB oraz Doradca Prezesa Zarządu SEKA S.A. Absolwentka wydziału Nauk Politycznych Uniwersytetu Wrocławskiego, doktorantka Akademii Marynarki Wojennej. Posiada tytuł Master Business Rainer Level Superior w ramach ścieżki szkoleniowo-superwizyjnej w Ośrodku Doradztwa i Treningu Kierowniczego w Gdańsku. Przewodnicząca Komitetu Technicznego Rady Programowej Ośrodka Oceny i Doskonalenia Kompetencji BHP w CIOP-PIB w Warszawie. Mediator społeczny. Zainteresowania naukowe: bezpieczeństwo pracy, ergonomia, mediacje społeczne, polityka równościowa, komunikacja interpersonalna.

Zobacz też:

Zapraszamy do odwiedzenia: Facebook | LinkedIn | YouTube | Twitter | Google | Magazyn SEKA