Praca w środowisku chłodnym i zimnym – zasady bezpieczeństwa pracy

Mikroklimat zimny wg rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odnosi się do warunków środowiska termicznego, dla których temperatura powietrza wynosi ≤ 10°C, a prędkość ruchu powietrza i jego wilgotność względna są większe odpowiednio od 0,1 m/s i 5%.  Dodatkowo, zgodnie z definicją zawartą w normach PN-EN 342:2018 oraz PN-EN 14058:2018-2, środowisko chłodne jest definiowane dla zakresu temperatury powietrza od 10°C do 5°C, natomiast środowisko zimne ≤ 5°C.

W 2020 r. w Polsce ponad 10 tys. pracowników było narażonych na takie warunki, w tym około 40% osób pracowało przy produkcji żywności i napojów. Praca w niskich temperaturach może mieć negatywny wpływ na zdrowie, bezpieczeństwo i wydajność pracy. W takich warunkach może dochodzić do ogólnego wychłodzenia organizmu.

Podstawowe definicje

Do ogólnego wychłodzenia organizmu dochodzi wówczas, gdy ilość ciepła produkowanego przez procesy zachodzące w organizmie (w celu utrzymania temperatury wnętrza ciała na poziomie 37 ± 1°C) jest mniejsza niż ilość ciepła odbierana przez środowisko zewnętrzne. W środowisku zimnym zachowanie ciepła oraz jego wytwarzanie wewnątrz ciała to podstawowe reakcje termoregulacyjne. Wsparciem dla organizmu przeciwko wychłodzeniu ogólnemu jest odpowiednio dobrana odzież ochronna.

O wychłodzeniu ogólnym, o obciążeniu cieplnym organizmu („długu cieplnym”) mówimy w przypadku ujemnego bilansu cieplnego wymiany ciepła między człowiekiem a otoczeniem. Wówczas układ termoregulacji nie jest w stanie „samodzielnie utrzymać” temperatury wewnętrznej ciała na poziomie > 36°C. W przypadku zbyt dużej utraty ciepła z organizmu może dojść nawet do hipotermii.

Powyższe skutki działania niskiej temperatury mogą przyczynić się do zwiększenia liczby błędów popełnianych podczas pracy, a tym samym do zwiększenia wypadkowości w pracy.

Pracownicy i pracodawcy powinni:

• stosować odpowiednio dobraną do warunków pracy odzież ochronną (IREQmin),
• osłaniać głowę/twarz (tam, gdzie jest to wskazane) – termiczna ochrona twarzy opóźnia chłodzenie palców i poprawia komfort termiczny podczas ekspozycji na zimne powietrze,
• zmieniać wilgotną odzież ochronną podczas pracy w zimnym mikroklimacie,
• wybierać wyłącznie odzież certyfikowaną.

Pracownicy i pracodawcy powinni:

• używać rękawic ochronnych spełniających wymagania normy PN-EN 511:2009 ,
• wybierać rękawice ochronne charakteryzujące się odpowiednimi właściwościami izolacyjnymi, które zależą od konstrukcji rękawic oraz rodzaju i grubości materiałów zastosowanych w poszczególnych częściach rękawicy, a także aktywności fizycznej pracownika i temperatury otoczenia (rys. 2),
• stosować rękawice dopasowane do ręki użytkownika dla zapewnienia odpowiedniej sprawności i możliwości wykonywania czynności manualnych, gdyż rękawice nie powinny powodować ograniczenia możliwości wykonywania czynności zawodowych,
• dobierając rękawice o właściwościach ochronnych, uwzględniać
• czas ekspozycji, rodzaj powierzchni i kształt przedmiotu, którym pracownik manipuluje podczas czynności zawodowych,
• używać rękawic ochronnych prawidłowo dobranych pod względem rozmiaru do rąk użytkownika,
• zdjąć przed pracą z palców pierścionki, obrączki i inne ozdoby z rąk,
• sprawdzać rękawice ochronne przed założeniem pod względem
• uszkodzeń i zużycia – wymieniać rękawice, gdy mają oznaki zniszczenia np. rozcięcia, rozdarcia, dziury lub defekty,
• nie używać skażonych rękawic ochronnych; rękawice powinny być
• czyste, bez oznak uszkodzenia i zużycia,
• mieć zawsze czyste i suche ręce przed nałożeniem rękawic,
• unikać kontaktu bezpośredniego skóry z zimną powierzchnią (zwłaszcza metalową) poniżej 7°C,
• używać (w miarę możliwości) ogrzewaczy do rąk na stanowisku pracy, aby okresowo dogrzewać dłonie.

Pracownicy i pracodawcy powinni:

• wdrożyć harmonogram wymiany rękawic i innych jednorazowych środków ochrony osobistej, który obejmuje sprawdzanie degradacji materiałów, nadmiernego zużycia, rozdarcia lub innych czynników mogących zmniejszać ich skuteczność,
• zwiększać swoją wiedzę w zakresie zagrożeń związanych z pracą
• w zimnym mikroklimacie,
• zredukować (w miarę możliwości) wykonywanie czynności manualnych w bardzo niskich temperaturach,
• nie zapominać o okresowych badaniach lekarskich,
• wprowadzić międzystanowiskową rotację pracowników wykonujących prace wymagające doskonałej sprawności manualnej między cieplejszymi i zimniejszymi obszarami w ciągu jednej zmiany roboczej; rotacja co 2 godziny pozwoli również na przerwy od ekspozycji na niższe temperatury,
• unikać długotrwałego stania lub siedzenia w zimnym otoczeniu,
• wykonywać co jakiś czas ćwiczenia fizyczne (endogenne wytwarzanie ciepła przez umiarkowane i proste ćwiczenia podczas czynności roboczych może poprawić sprawność manualną),
• robić często krótkie przerwy na odpoczynek w ciepłym miejscu odpoczynku.

Źródło materiały CIOP i PIB

najbliższe szkolenia z prawa pracy

Zobacz też: