Nowe formy pracy a dobrostan pracujących

Tempo ewolucji środowiska pracy zwiększa się – również pod względem form zatrudnienia. Zmiany te sprawiają, że współczesna definicja „pracy” odbiega coraz bardziej od tradycyjnej. Nie pozostaje to bez wpływu na zdrowie i samopoczucie pracujących.

Digitalizacja i globalizacja oraz idące za nimi zmiany w świecie pracy będą przybierać na sile. Przyczyniła się do tego również pandemia COVID-19, podczas której odnotowano rozwój pracy platformowej, związanej głównie z usługami dostaw żywności, a także pracy zdalnej. W badaniu World Economic Forum, w którym wzięło udział 12,5 tys. pracowników z 29 krajów, 2/3 respondentów było za utrzymaniem większej elastyczności pracy po zakończeniu pandemii, z czego niemal 1/3 rozważała odejście z pracy, jeśli nie będzie możliwości pracy hybrydowej.

Przeprowadzone analizy wskazują, że różnie definiowane tzw. nowe formy pracy mogą mieć szereg skutków – zarówno negatywnych, jak i pozytywnych – dla dobrostanu osób pracujących. Z jednej strony stanowią zagrożenie nadmiernym obciążeniem i stresem zawodowym, z drugiej zaś mogą się wiązać z większym poczuciem autonomii, zaangażowania w pracę czy zadowolenia z pracy.

Nie są jeszcze w pełni zbadane możliwości i potrzeby pozyskania wsparcia społecznego – np. za pośrednictwem ICT (technologii teleinformatycznych), typowych dla pracy zdalnej. Poziom wsparcia społecznego w pracy jest najniższy w przypadku pracowników swobodnie określających miejsce i czas wykonywania pracy. Nieco więcej otrzymują go pracownicy z możliwością wyboru miejsca wykonywania pracy, ale w narzuconych ramach czasowych. Prawdopodobnie najwięcej wsparcia charakteryzuje warunki pracy osób, które mają możliwość dostosowywania godzin, ale nie miejsca pracy.

Intensywność i psychologiczne wymagania pracy również wydają się wyższe wśród osób wykonujących nietypowe formy pracy, oparte na wiedzy. W tym kontekście nieznana jest jeszcze rola narzędzi ICT, ponieważ z jednej strony sprzyjają one wyższym wymaganiom pracy, a z drugiej – mogą wspomagać pracowników w radzeniu sobie z tymi wymaganiami. Niektóre badania sugerują, że rozszerzenie wykorzystywania technologii cyfrowych nie wpływa jednak na redukcję obciążenia pracą, a w wielu przepadkach prowadzi wręcz do jego zwiększenia.

Mimo intensywnych zmian w świecie pracy wciąż brakuje, zwłaszcza w Polsce, badań weryfikujących koncepcje i teorie ich wpływu na dobrostan osób pracujących. Przyszłe badania powinny dotyczyć oddziaływania nowych form pracy na zdrowie i samopoczucie pracowników oraz roli, jaką pełnią warunki pracy.

Materiały CIOP i BiP

Zobacz też: