Koszty spalanie węgla. Ile zapłacimy zdrowiem?

Trwanie przy energetyce opartej na węglu może oznaczać dodatkowe 34 tys. zgonów oraz tysiące nowych przypadków chorób i utraconych dni pracy do 2049 roku. Ale możliwe jest uniknięcie takich skutków i zaoszczędzenie nawet 273 mld zł, jeśli Polska zdecyduje się na wygaszenie produkcji energii z węgla do 2030 r. Nowy raport organizacji Health and Environment Alliance (HEAL) pt. “Szkodliwy węgiel. Jak rezygnacja ze spalania węgla poprawi stan zdrowia publicznego w Polsce?”

Usługi z zkresu ochrony środowiska w naszej ofercie
Zobacz

Polska to najbardziej uzależniony od produkcji energii ze spalania węgla kraj w Unii Europejskiej. Spośród zainstalowanych obecnie 60,1 GW mocy wytwórczych w listopadzie 2022 r. aż 36 GW stanowiły elektrownie konwencjonalne. W 2021 roku elektrownie węglowe wyprodukowały 72,4% energii elektrycznej w kraju. Obecnie Polska jest jedynym krajem Unii Europejskiej, który nie wyznaczył daty odejścia od węgla. Terminem mogącym wskazywać na plany wygaszenia sektora węglowego jest rok 2049, który został zamieszczony w umowie społecznej między rządem a górnikami.

Prawdziwy koszt elektrowni węglowych

Funkcjonowanie elektrowni węglowych wpływa na zdrowie ludzi. Elektrownie emitują szkodliwe czynniki zanieczyszczające powietrze oraz znaczne ilości gazów cieplarnianych napędzających zmianę klimatu. Najnowsza publikacja HEAL wylicza skutki zdrowotne oraz koszty generowane wskutek emisji głównych monitorowanych substancji: pyłów zawieszonych PM2.5 i PM10, dwutlenku azotu oraz ozonu. W dokumencie dla kalkulacji przyjęto trzy scenariusze odejścia Polski od węgla i na ich podstawie obliczono skutki oraz koszty zdrowotne.

Scenariusz 2030

Pierwszy z uwzględnionych scenariuszy zakłada, że wszystkie polskie elektrownie spalające paliwa kopalne zostaną wygaszone do końca 2030 r. Jest to najbardziej ambitny scenariusz, w którym negatywne skutki zdrowotne wynikające z kolejnych kilku lat spalania węgla będą najmniejsze. Realizacja tego planu pozwoli na uniknięcie (w stosunku do najpóźniejszego scenariusza) m.in.: 494399 przypadków objawów astmy u dzieci, ponad 24 tys. hospitalizacji z chorobami układu krążenia i układu oddechowego z powodu PM2.5, 24 tys. przedwczesnych zgonów oraz wielu innych przypadków chorób czy utraconych dni pracy. Scenariusz ten, choć wiąże się z wystąpieniem nawet 9 tys. zgonów i kosztów zdrowotnych w wysokości ok. 148 mld złotych, pozwoli zaoszczędzić 273 mld złotych.

Scenariusz 2035

Scenariusz pośredni jest analogiczny do poprzedniego, z tą różnicą, że energia z paliw kopalnych jest produkowana 5 lat dłużej. Ten plan pozwala również na uniknięcie wielu przypadków chorób i hospitalizacji, niemal 5 mln utraconych dni pracy oraz 18778 przedwczesnych zgonów w porównaniu do roku 2049. Jednak wiąże się z nadmiarowymi 5287 przedwczesnymi zgonami w porównaniu do pierwszego scenariusza.

Scenariusz 2049

Ostatni ze scenariuszy zakłada, że produkcja energii z paliw kopalnych podąża za wytycznymi obecnymi w PEP2040, powoduje wygaszenie mocy węglowych do 2049 r. oraz utrzymuje produkcję z pozostałych źródeł konwencjonalnych na poziomie z 2040 r. Łączne skumulowane koszty wszystkich skutków zdrowotnych w tym scenariuszu (do roku 2060) mogą sięgnąć 422 mld złotych. W tym przypadku w całym okresie funkcjonowania elektrowni węglowych emisje doprowadzą do 33806 przedwczesnych zgonów oraz wielu przypadków chorób i hospitalizacji skutkujących kilkoma milionami utraconych dni pracy.

Rekomendacje dla decydentów i sektora zdrowia

By nie dopuścić do powstania tak dużego rachunku zdrowotnego, za który zapłacą obywatele i obywatelki Polski, raport wymienia szereg rekomendacji, jakie działania należy podjąć. Autorzy wskazują, że kluczowym zobowiązaniem jest niezwłoczne określenie wiążącej, konkretnej daty odejścia od spalania węgla w celach produkcji energii i ciepła oraz wynikające z tego tytułu wygaszanie elektrowni spalających paliwa kopalne. Eksperci przestrzegają również przed wpadaniem w pułapkę fałszywych rozwiązań, czyli zastępowania mocy węglowych np. gazowymi lub opartymi na spalaniu biomasy. Ponadto rekomendują wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii, energetyki prosumenckiej oraz efektywności energetycznej poprzez np. eliminację barier prawnych.

W raporcie znalazły się również zalecenia dla przedstawicieli sektora zdrowia, których autorzy zachęcają do włączenia się w proces przygotowywania planów transformacji energetycznej w Polsce, w tym w zakresie czystego powietrza, łagodzenia skutków zmiany klimatu i profilaktyki zdrowotnej. Eksperci ds. zdrowia są kluczowi w tym procesie, gdyż mogą dostarczyć decydentom niezbędnych informacji nt. konsekwencji zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu wynikających ze spalania paliw kopalnych. Tylko międzysektorowa współpraca i ambitne decyzje polityczne pozwolą obywatelom i obywatelkom Polski na odetchnięcie pełną piersią bez obawy o własne zdrowie.

Źródło informacji: HEAL Polska

Zobacz też: