Postępowanie w razie wypadku przy pracy

Wypadki przy pracy to nieodłączny element praktycznie każdej aktywności zawodowej. Najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy pozostaje nieprawidłowe zachowanie się pracownika, czyli nieprzestrzeganie przez niego zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Według danych GUS w I półroczu 2022 r. zgłoszono 27900 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 2,6% więcej niż w I półroczu 2021 r.

Wypadek przy pracy – definicja

Według prawa za wypadek przy pracy uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Uwaga. Zerwanie związku z pracą występuje w szczególności w sytuacji, gdy bez uzasadnienia poszkodowany nie świadczy pracy. Związek zdarzenia z pracą, poza przypadkami wynikającymi wprost z definicji wypadku przy pracy, zostaje jednak zachowany w warunkach, gdy poszkodowany nie świadczy pracy, a wykonuje inne czynności, w tym służące zaspokojeniu jego własnych potrzeb. Jako przykłady (wg poglądów utrwalonych w orzecznictwie sądowym) można wskazać: upadek powodujący uraz w drodze do sklepu w celu zakupu artykułów żywnościowych do spożycia podczas przerwy śniadaniowej; skaleczenie dłoni przy zmywaniu talerza po posiłku w czasie tej przerwy itp. Problem związku zdarzenia wypadkowego z pracą od lat wzbudza wiele wątpliwości, a wyrazem tego jest orzecznictwo sądowe.

Co zrobić kiedy dojedzie do wypadku przy pracy – obowiązki pracodawcy

Pracodawca powinien zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie (wyłączenie maszyn i urządzeń z ruchu, odcięcie zasilania maszyn energią, materiałami itp.).

 Zabezpieczyć miejsce wypadku

Miejsce wypadku należy  zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych i możliwością uruchomienia – bez potrzeby – maszyn i innych urządzeń technicznych, których ruch wstrzymano w związku z tym zdarzeniem. Należy wykluczyć możliwość zmian usytuowania maszyn i urządzeń oraz innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, jeżeli na podstawie ich położenia i stanu będzie można odtworzyć okoliczności, przebieg i ustalić przyczyny.

Zgodę na uruchomienie maszyn i urządzeń lub inne zmiany w miejscu wypadku, wydaje pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zajdzie potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku itp.

Po wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym, zgoda może być wydana po ustaleniu z inspektorem pracy i prokuratorem. W razie wypadków w zakładzie górniczym, wymagana jest także zgoda właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

Wprowadzanie zmian w miejscu wypadku bez wymaganej zgody jest dopuszczalne tylko wówczas, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia niebezpieczeństwu.

 

Zawiadomić o wypadku właściwego inspektora pracy i inne organy

Pracodawca ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego, ze względu na miejsce zdarzenia, inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał takie skutki, a mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

Inspektora pracy PIP można powiadomić o wypadku drogą telefoniczną. W każdym okręgowym inspektoracie pracy prowadzone są całodobowe dyżury pod telefonem.

Zaniechanie obowiązku powiadomienia o wypadku przy pracy (śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym) wymienionych organów, w tym inspektora pracy, stanowi wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą.

 

Przeprowadzić postępowanie powypadkowe

Postępowanie to, zwane też dochodzeniem powypadkowym, przeprowadza podmiot, na rzecz którego poszkodowany świadczył pracę lub ZUS, a w przypadku rolników indywidualnych – KRUS.

 

Obowiązki poszkodowanego

Zgłoszenie wypadku

Zgłoszenia wypadku dokonuje poszkodowany, jeśli jego stan zdrowia na to pozwala.

Pracownik, który uległ wypadkowi, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie swojego przełożonego, a świadczący pracę na innej podstawie – odpowiednie osoby reprezentujące podmiot, na rzecz którego świadczyły pracę. Wypadek przy pracy rolniczej zgłasza się właściwej jednostce organizacyjnej (oddziałowi regionalnemu lub placówce, w której poszkodowany jest ubezpieczony) Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) – bezpośrednio w jej siedzibie albo za pośrednictwem poczty, telefonicznie lub pocztą elektroniczną.

 

Zgłoszenie ewentualnego roszczenia z tytułu skutków wypadku.

Uprawnienia poszkodowanego nie są realizowane „z urzędu”. W sprawach tych wymaga się złożenia odpowiednich wniosków – bezpośrednio do ZUS lub do płatnika składek.

Źródło: PIP