22 517 88 66
Praca zmianowa nie jest niczym nowym a w przemyśle z nastaniem wieku pary stała się powszechna. Główną jej konsekwencją jest zakłócenie rytmu okołodobowego, co prowadzi do zaburzeń fizjologicznych. Dodatkowo osoby pracujące w nocy bardzo często wyrabiają sobie złe nawyki. Brak snu w dłuższym okresie może doprowadzić do rozwijania się stanów chorobowych. Jak ograniczyć negatywne skutki pracy zmianowej?
Praca zmianowa polega na tym, że pracownicy zmieniają się na tych samych stanowiskach według określonego schematu czasowego. Z reguły zmiany obejmują zwykłe godzinny poranno-popołudniowe, wczesne poranne, późne wieczorne i nocne. Praca zmianowa obejmuje również tzw. dyżury 12- lub nawet 24-godzinne.
W przebiegu procesów fizjologicznych oraz funkcjach behawioralnych dostrzegalna jest prawidłowość, cykliczność , która uwarunkowana jest zmianami oświetlenia wynikająca z następujących po sobie pór dnia i nocy. Osoby pracujące w nocy częściej cierpią na bezsenność oraz zaburzenia psychiczne niż pracownicy pracujący w trybie 8-godzinnym, jednozmianowym.
Zmiany zachowań
Praca zmianowa zmienia wiele zachowań w życiu codziennym, szczególnie nawyki żywieniowe, wzorce snu, poziom aktywności fizycznej i częstotliwość sięgania po używki. Pracownicy zmianowi jedzą nie regularnie częściej sięgają po pokarmy gorszej jakości i wysoko przetworzone. Chociaż całkowite spożycie energii jest podobne, zauważa się, że pracownicy zmianowi spożywają więcej węglowodorów, co wynika z podjadania między posiłkami. Mają tendencję do jedzenia kilku mały posiłków przez cały okres czuwania. Nie jest to stan naturalny dla fazy nocnej dochodzi do upośledzenia tolerancji glukozy i problemów z prawidłową masą ciała. Badania dowodzą, że wydłużenie tygodniowego czasu pracy do przeszło 48 godzin wiąże się ze zwiększonym spożyciem alkoholu w porównaniu z osobami pracującymi w standardowym systemie 35-40-godzinnym. Pracownicy zmianowi częściej sięgają po papierosy i prowadzą siedzący tryb życia.
Statystyki
Zapewnienie szczególnej ochrony pracowników zmianowych jest niezmiernie istotne, gdyż jak podaje Eurofound w raporcie dotyczącym badania warunków pracy w krajach Wspólnoty Europejskiej w latach 2005-2015, aż 32% pracowników ma dzień pracy dłuższy niż 10 godzin, 16% wykonuje obowiązki zawodowe przez więcej niż 48 godzin tygodniowo, natomiast pracę zmianową wykonuje aż 21% pracowników a w nocy pracuje przeszło 19% ogółu. W systemie pracy zmianowej przeważają mężczyźni, którzy stanowią 55%. Wśród nich 43% jest w wieku 25-39 lat, a 37% – w wieku 40-54 lat.
Jak zapobiegać?
Prace zmianowe istnieją od wieków i trudno sobie wyobrazić nawet ich ograniczenie. Zła jakość snu i bezsenność mogą mieć wpływ na pogorszenie stanu zdrowia i zapadania na choroby przewlekłe, jak również zwiększenie czynnika wypadkowości w miejscu pracy. Na ograniczenie skutków zdrowotnych pracy zmianowej jest wiele sposobów, do których należą dobra jakość snu, prowadzenie zdrowego trybu życia poprzez aktywność fizyczną i racjonalne żywienie, zapewnienie dobrych warunków pracy przez pracodawcę (pomieszczenia socjalne, odpowiednie harmonogramy pracy, dobre oświetlenie na stanowisku pracy). Jakość i komfort wykonywanej pracy przekładają się na zdrowie psychiczne a także na możliwość radzenia sobie z konsekwencjami nieregularnego harmonogramu pracy.
Źródło: materiały CIOP i PIB
Skontaktuj się z nami:
Michał Sekunda
Dyrektor handlowy
michal.sekunda@seka.pl
Zobacz też:
