Jak przetrwać upały w pracy?

Prawo z zasady nie wyznacza maksymalnej granicznej temperatury w pomieszczeniach pracy, w tym szczególnie w związku z występującymi w okresach letnich upałami (wyjątek dotyczy młodocianych – tu granicą jest 28°C i wilgotność do 65%). Do oceny warunków pracy w tym aspekcie wykorzystywane są pomiary wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT), biorące pod uwagę oprócz temperatury w pomieszczeniu, także wilgotność względną i przepływ powietrza w odniesieniu do wydatku energetycznego na danym stanowisku pracy. Pomiar odnoszony jest do ośmiogodzinnego czasu pracy.

Szacunkowo można przyjąć, że średnia temperatura w tym czasie, przy wykonywaniu w pomieszczeniach pracy lekkiej (biurowej) nie powinna przekraczać 29°C, a przy pracy o umiarkowanym wysiłku (tzw. średnio-ciężkiej, np. prace magazyniera z wykorzystaniem urządzeń transportowych i przy przestrzeganiu norm dźwigania) – średnio nie więcej niż 26°C.

Pomiary

Zazwyczaj w ciągu dnia pracy pomieszczenie od rana stopniowo się nagrzewa, więc średnia temperatura z całej dniówki bardzo rzadko w naszym klimacie zbliża się do wskazanych poziomów. Gdy temperatura powietrza gwałtownie wzrasta, rekomenduję stosowanie częstszych przerw na wypoczynek (w miarę możliwości w klimatyzowanym pomieszczeniu, ale nie jest to bezwzględnie wymagane przepisami). Można też rozważyć zmianę godzin pracy (najczęściej na wcześniejsze), by większa ich część przypadała poza porą przewidywanych upałów. Dla zachowania bezpieczeństwa, aby uniknąć zagrożenia dla zdrowia lub nawet życia pracowników, należy ustalić wydatek energetyczny na stanowiskach pracy oraz wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) – ten drugi mierzą uprawnione laboratoria.

Wiążące decyzje odnośnie działań profilaktycznych podejmuje się na podstawie wyników pomiarów. Nie jest to jednak postępowanie często praktykowane, gdyż upały są najczęściej zjawiskiem dość krótkotrwałym – nim przedsiębiorca zdąży uzgodnić termin pomiaru, stan faktyczny ulega zazwyczaj normalizacji. Sytuacja jest odmienna, jeśli temperatura jest wysoka z powodu stosowanych procesów technologicznych (huty, piekarnie itp.). Rozwiązaniem często przyjmowanym i stosowanym przez pracodawców są wydzielone pomieszczenia z niższymi temperaturami (tzw. „pomieszczenia odpoczynku”), dodatkowe przerwy w pracy oraz zapewnienie pracownikom zimnych napoi wzbogaconych w sole mineralne i witaminy.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca ma obowiązek konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami, w trybie przyjętym w danej firmie, działań dotyczących: rozpoznania i typowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz wykonywania badań, pomiarów i pobierania próbek tych czynników na stanowisku pracy. W razie wystąpienia wysokich temperatur pracodawca, oprócz standardowych obowiązków wynikających m.in. z kodeksu pracy i prawa budowlanego, ma dodatkowe obowiązki zapisane w aktach wykonawczych do nich, w szczególności w rozporządzeniu w sprawie posiłków profilaktycznych i napojów. Jeśli temperatura w pomieszczeniu pracy spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C (nie dotyczy to średniej temperatury, ale występującej), pracodawca zapewnia pracownikom napoje.

Działania profilaktyczne

Pracownicy, którzy odczuwają negatywny wpływ temperatury na ich samopoczucie (zawroty głowy, duszność itp.) powinni zgłosić to przełożonym, schłodzić wodą twarz (w miarę możliwości skorzystać z prysznica) i odpocząć w pozycji siedzącej pod nadzorem (dla zapewnienia pomocy w razie zasłabnięcia). W razie trwania objawów należy skierować pracownika do lekarza, a gdy zajdzie taka potrzeba, wezwać pogotowie. Z rozwiązań profilaktycznych – wskazane jest do wyposażenie stanowisk pracy w wentylatory przenośne, zabezpieczenie okien od strony południowej folią odbijającą promienie słoneczne, zadbanie o przewiewną odzież roboczą (np. krótkie spodenki, T-shirt). Nie można jednak wyeliminować wymaganych środków ochrony indywidualnej (np. obuwia ochronnego, jeśli jest potrzebne na tym stanowisku) oraz jeszcze raz – zapewnienie dużej ilości wody mineralnej (min. 2-3 litry dziennie na pracownika, pite często, w małych porcjach). Zalecam potwierdzenie aktualności przeglądu urządzeń wentylacyjnych (częstotliwość wskazana w dokumentacji technicznej wykorzystywanych urządzeń). Ponadto bardzo istotne jest zweryfikowanie aktualności badań profilaktycznych pracownika.

TEKST: Marek Maszewski, główny specjalista ds. bhp

dyrektor Działu Nadzoru SEKA S.A.