Zasady bhp dla operatorów żurawi

Upadki z wysokości, porażenia prądem elektrycznym, urazy spowodowane spadającymi przedmiotami lub będącymi w ruchu częściami żurawia – to najważniejsze zagrożenia, na jakie narażony jest operator żurawia. Obowiązkiem pracodawcy jest organizacja pracy w taki sposób, by maksymalnie zabezpieczyć pracowników przed ewentualnymi wypadkami podczas wykonywania czynności zawodowych.

Rozporządzenie ministra przedsiębiorczości i technologii z dnia 22 października 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych i szybkomontujących ujmuje wszystkie kwestie regulujące bezpiecznie i higieniczne warunki pracy. Rozporządzenie dotyczy wszystkich osób wykonujących prace operatora – bez względu na formę zatrudnienia (umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa zlecenie zawarta z osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, umowa o dzieło).

Kto może zostać operatorem żurawia?

Zgodnie z § 3 Rozporządzenia operatorem żurawia może być osoba, która:

ukończyła 18 lat i posiada ważne zaświadczenie kwalifikacyjne do obsługi żurawia uzyskane na podstawie przepisów dotyczących trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych;
posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na tym stanowisku.

Pracodawca przed dopuszczeniem do pracy operatora żurawia powinien mu udostępnić do stałego korzystania informacje i instrukcje bezpieczeństwa prac transportowych oraz instrukcję ewakuacji z kabiny żurawia. Jego obowiązkiem jest też dopilnowanie, by operator zapoznał się z postanowieniami zawartymi w tych dokumentach.

Czas pracy

Operatorzy nie mogą pracować dłużej niż 8 godz. na dobę. Nie ma tutaj żadnych wyjątków, jest to niezależne od tego, czy za dłuższy czas przysługiwałoby dodatkowe wynagrodzenie i niezależnie od treści zawartej umowy, czy poleceń kierownika budowy bądź przełożonego.

Do czasu pracy wlicza się czas potrzebny na wejście i zejście na żuraw. Oznacza to, że czas pracy operatora zaczyna się od rozpoczęcia wchodzenia na wierzę żurawia, a kończy się wraz z zejściem z wierzy.

Pracodawca powinien dokładnie ewidencjonować czas pracy w książce dyżurów.

Czynności niedopuszczalne

W § 11 ust. 1 Rozporządzenia zawarte są wszystkie czynności, które są niedopuszczalne przy obsłudze żurawia. A więc zabrania się:

obsługiwanie żurawia nieposiadającego ważnej decyzji zezwalającej na jego eksploatację;
obsługiwanie niesprawnego żurawia;
zmienianie ustawień elementów zabezpieczających żurawia;
dokonywanie przeróbek części składowych żurawia;
obsługiwanie żurawia w warunkach atmosferycznych ograniczających widoczność, o zmroku lub w nocy bez dostatecznego oświetlenia zasięgu pracy żurawia;
obsługiwanie żurawia podczas wyładowań atmosferycznych;
obsługiwanie żurawia w trakcie prac związanych z transportem ładunków wielkowymiarowych przy prędkości wiatru
w porywach powyżej 10 m/s;
obsługiwanie żurawia w przypadku innych prac niż wymienione w pkt 7 przy prędkości wiatru w porywach powyżej 15 m/s, chyba że producent określił w instrukcji żurawia inne dopuszczalne wartości prędkości wiatru lub jego porywów;
przenoszenie ładunków spoza określonego terenu, na którym wykonywane są prac związane z wykorzystaniem żurawia, i w odwrotnym kierunku, w przypadku gdy miejsce poza tym terenem jest w czasie jego pracy nieoznaczone i niezabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych;
podnoszenie ładunków o masie przekraczającej dopuszczalny udźwig żurawia;
obsługiwanie żurawia przy wyłączonych ogranicznikach obciążenia;
obsługiwanie żurawia w przypadku, gdy komunikacja z sygnalistą nie jest możliwa;
obsługiwanie żurawia w przypadku niesprawnych urządzeń określonych w § 16 ust. 3 i § 20;
obsługiwanie żurawia, jeżeli temperatura w kabinie żurawia jest niższa niż 18°C albo wyższa niż 28°C;
obsługiwanie żurawia, jeżeli natężenie poziomu hałasu w kabinie żurawia przekracza 80 dB;
pozostawianie po zakończonej pracy zawieszonych na haku żurawia ładunków, zawiesi i innego osprzętu;
zrzucanie jakichkolwiek przedmiotów z żurawia;
przeciąganie przez żuraw ładunków spoczywających na podłożu;
podnoszenie i wyrywanie przez żuraw ładunków i przedmiotów połączonych trwale z podłożem lub do niego przymarzniętych.

Operator żurawia ma prawo powstrzymać się od wykonywania polecenia, jeżeli są to czynności określone w powyższym artykule. Powinien wówczas powiadomić o przyczynach powstrzymania się od wykonywania czynności pracodawcę, osobę kierującą pracownikami lub osobę do tego wyznaczoną.

Konsekwencje naruszenia przepisów Rozporządzenia

W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów zawartych w rozporządzeniu, operatorzy, jak i związki zawodowe mają możliwość zgłaszania tych naruszeń do Państwowej Inspekcji Pracy. Wówczas inspektorzy PIP mogą:

nakazać pracodawcy usunięcie wykrytych naruszeń w ustalonym terminie;
nakazać przerwanie prac i eksploatacji maszyn, gdy stwierdzi zagrożenie zdrowia lub życia;
nałożyć na pracodawcę mandat za każde stwierdzone wykroczenie w wysokości do 2 000 zł;
skierować do sądu wniosek o ukaranie pracodawcy, sąd orzeka wtedy o grzywnie w wysokości od 1 000 do 30 000 zł (art. 281-283 Kodeksu pracy).

Źródło: ozzip.pl, Rozporządzenie ministra przedsiębiorczości i technologii z dnia 22 października 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych i szybkomontujących