Słownik i Quiz BHP

Sprawdzaj Swoją wiedzę z obszaru zapewnienia bezpieczeństwa, regularnie. Quiz, losuje pytania spośród, ponad 1000 haseł słownika. Porównuj wyniki i zostań MISTRZEM BHP!

Quiz BHP Online

Dzięki bliskiemu partnerstwu ze Stowarzyszeniem Ochrony Pracy i zaangażowaniu kilkuset inspektorów bhp SEKA S.A., w ciągu ostatnich kilku lat powstał słownik pojęć bhp. Praca nad tym materiałem nigdy nie będzie miała końca ze względu na ciągłe zmiany w prawie oraz podejściu do poszczególnych zagadnień. Mamy jednak nadzieję, że poszukując odpowiedzi na nurtujące Was pytania, będziecie mogli skorzystać z tego źródła jako z materiału dalece wiarygodnego.

“OKO SPAWACZA”

– ostre zapalenie spojówek występujące kilka godzin po ekspozycji nie osłoniętego oka na silne promieniowanie nadfioletowe z łuku elektrycznego podczas spawania. Oczy wykazują wyraźny odczyn zapalny, a zewnętrzna warstwa rogówki ulega złuszczeniu odsłaniając nerwy rogówki. Występuje ostry ból, łzawienie oraz nie kontrolowany skurcz mięśni prowadzący do zamknięcia oka. Do odnowy nabłonka dochodzi po kilku dniach. […]

ABERRACJA

wada soczewki lub układu optycznego (także oka) powodująca nieostrość lub zniekształcenie obrazu. Może być aberracja chromatyczna lub sferyczna. Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, wyd. 3, Warszawa 1968.

ABSORBCJA

– proces pochłaniania jednego lub więcej składników gazu przepuszczanego przez ciecz pochłaniającą; także proces pochłaniania promieniowania podczas jego przechodzenia przez materię. Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, wyd. 3, Warszawa 1968.

ACETON

– związek organiczny najbardziej znany pod postacią bezbarwnej, lotnej, łatwopalnej cieczy o charakterystycznym zapachu; doskonały rozpuszczalnik, miesza się z wodą; służy jako materiał wyjściowy do otrzymywania wielu ważnych związków; substancja niebezpieczna. Temp. topnienia – 95oC, temp. zapłonu – 19oC, wzór chemiczny C3H6O. Według Karty charakterystyki substancji chemicznej.

ACETYLEN

– najprostszy węglowodór (C2H2), gaz palny, bezbarwny, łatwo rozpuszczalny w wodzie i acetonie. Powstaje w wyniku reakcji wody z karbidem (węglik wapnia). Acetylen tworzy mieszaniny wybuchowe w szerokim zakresie stężeń, butle w kontakcie z ogniem mogą pękać i eksplodować. Wybuchowy także bez powietrza. W wysokich stężeniach może spowodować uduszenie się na skutek wypierania tlenu z […]

ACETYLENOWNIA

– wydzielone pomieszczenie, w którym umieszczone zostały urządzenia do produkcji acetylenu wchodzące w skład wytwornicy acetylenu stałej, a w szczególności urządzenia do: oczyszczania, osuszania, sprężania, magazynowania.

ADAPTACJA

–1) przystosowanie kogoś lub czegoś do nowych warunków (adaptacja społeczna) lub zadań, np. przystosowanie człowieka do pracy zawodowej (adaptacja zawodowa), przystosowanie urządzenia lub budynku do spełniania pierwotnie nie przewidzianych funkcji; 2) przystosowanie się organizmu człowieka, jako jednostki lub grupy, do zmieniającego się otoczenia lub zewnętrznego stresu. Adaptacja jest istotną cechą wszystkich żywych organizmów i prawdopodobieństwo […]

ADR

– (z f r. L’Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route), umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. Ratyfikowana przez Polskę w 1975 r. i co dwa lata aktualizowana. Załącznik A do umowy ADR zawiera „Przepisy dotyczące materiałów i przedmiotów niebezpiecznych”, załącznik B […]

AERACJA

– wentylacja naturalna, zachodząca przez otwory łączące pomieszczenie z otoczeniem zewnętrznym, wykorzystująca różnicę temperatur oraz ciśnień. Według Słownika wyrazów obcych pod red. prof. dr J. Tokarskiego, PWN Warszawa 1980.

AEROZOL

– zawiesina mikroskopijnych cząsteczek cieczy lub ciał stałych w gazie; różnorakie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, lakiernictwie, ochronie roślin, klimatyzacji i in. Według. m. in. PN-ISO-4225 Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki związane z aerozolem i pyłem.

AGREGAT

– zespół sprzężonych ze sobą na stałe maszyn lub urządzeń działających jednocześnie, np. spawarka wirnikowa (agregat spawalniczy) będąca połączeniem silnika elektrycznego i prądnicy, albo silnik spalinowy z prądnicą tworzący agregat prądotwórczy. Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, wyd. 3, Warszawa 1968.

AGREGAT GAŚNICZY

– sprzęt gaśniczy mający ponad 20-kilogramowy zapas środków gaśniczych, wyposażony w urządzenia umożliwiające natychmiastowe prowadzenie akcji gaśniczej. Według Wikipedii.

AGREGAT PRĄDOTWÓRCZY

– niezależne źródło energii elektrycznej, stanowiące zestaw złożony z silnika spalinowego i prądnicy synchronicznej oraz urządzeń pomocniczych związanych z jego działaniem.

AKCELERATOR

– urządzenie wytwarzające promieniowanie jonizujące w wyniku przyspieszania cząstek naładowanych, w szczególności: przyspieszacz liniowy, betatron, cyklotron, generator neutronów. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz. U. nr 140, poz. 994).

AKLIMATYZACJA

– proces przystosowanie się organizmu żywego, w tym człowieka, do warunków środowiska, np. warunków klimatycznych w środowisku pracy (temperatura, wilgotność, ruch powietrza itp.).Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, wyd. 3, Warszawa 1968.

AKOMODACJA

– automatyczny proces dostosowywania się ogniskowej oka do zmieniającej się odległości punktu obserwowanego od obserwatora. Osiągana jest przez zmianę długości ogniskowej soczewki oka, tak by na siatkówce powstawały ostre obrazy przedmiotów położonych w pewnym zakresie odległości. U ludzi akomodacja zachodzi dzięki odruchowym zmianom kształtu soczewki oka, wywołanym napięciem lub rozluźnieniem mięśni ciała rzęskowego. Według Słownika […]

AKREDYTACJA

– uznanie przez jednostkę akredytującą kompetencji jednostki certyfikującej, jednostki kontrolującej lub laboratorium do wykonywania określonych działań. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

AKUMULATOR

– urządzenie (zasobnik) do gromadzenia i magazynowania energii, np. elektrycznej, cieplnej, sprężystej. Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, wyd. 3, Warszawa 1968.

AKUSTYKA

– dział fizyki zajmujący się badaniem fal dźwiękowych; także właściwość pomieszczeń określająca zwłaszcza dobrą, prawidłową słyszalność dźwięków. Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, wyd. 3, Warszawa 1968.

ALERGIA

– uczulenie, nadwrażliwość organizmu na kontakt z obcą substancją (alergenem); reakcja może przybierać różne formy: pokrzywki, zapalenia skóry, astmy, kataru siennego i in. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

ALKALOIDY

– zasadowe związki organiczne pochodzenia roślinnego, wykazujące silne, nieraz trujące działanie fizjologiczne na organizm człowieka. Przeważająca większość alkaloidów to substancje stałe, jedynie nieliczne są cieczami. Większość jest albo bardzo słabo, albo wcale nierozpuszczalna w wodzie, natomiast bardzo łatwo rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Do tej pory poznano budowę ok. 6500 alkaloidów, z których ponad sto […]

ALKOHOL ETYLOWY

– (etanol, alkohol absolutny, alkohol bezwodny) związek organiczny, pochodny węglowodorów, otrzymywany drogą fermentacji; ciecz bezbarwna o charakterystycznym smaku i zapachu (składnik napojów alkoholowych); w przemyśle stosowany jako rozpuszczalnik, do produkcji wielu związków chemicznych i preparatów farmaceutycznych; stosowany jako dodatek do paliw silnikowych. Według Ilustrowanego słownika technicznego dla wszystkich- H. Chmielewski, I. Baran, S. Skupiński, WNT, […]

ALKOHOL METYLOWY

– (spirytus drzewny, metanol), pod względem barwy, smaku i zapachu podobny do alk. etylowego, co bywa przyczyną często śmiertelnych zatruć; otrzymywany drogą destylacji drewna lub syntezy chemicznej, szeroko używany jako rozpuszczalnik; po spożyciu alkoholu metylowego szybko występują objawy zatrucia, wśród nich: uszkodzenie nerwu wzrokowego prowadzące do nieodwracalnej ślepoty, głuchota, następnie osłabienie tętna i niewydolność oddechowa […]

AMONIAK

– związek azotu z wodorem (NH3), trujący gaz o drażniącej woni, doskonale rozpuszczający się w wodzie, lżejszy od powietrza (w razie wycieku gromadzi się w górnych partiach pomieszczeń); aktywny chemicznie, w reakcjach z wieloma związkami stwarza zagrożenie wybuchem i pożarem; w stanie skroplonym stosowany jako medium chłodzące w agregatach chłodniczych, a także do produkcji kwasu […]

AUTORYZACJA

– zakwalifikowanie przez ministra lub kierownika urzędu centralnego, właściwego ze względu na przedmiot oceny zgodności, zgłaszającej się jednostki lub laboratorium do procesu notyfikacji. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

AWARIA

– zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, maszyn, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i (lub) środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch itp. Według PN-N-18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i […]

AWARIA GMO

– każdy przypadek niezamierzonego uwolnienia GMO (Genetycznie Modyfikowanego Organizmu) w trakcie ich zamkniętego użycia, który może stanowić bezpośrednie lub opóźnione zagrożenie dla zdrowia ludzi lub środowiska. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm).

AWARIA TECHNICZNA

– gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości. Awarią techniczną może być również zdarzenie wywołane działaniem terrorystycznym. Według ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.).

AZBEST

– mineralny materiał występujący w postaci białych, włóknistych skupień; włókna można tkać i spilśniać, są odporne na temperaturę i działanie chemiczne; jest używany do wyrobu materiałów ogniotrwałych, izolacyjnych i kwasoodpornych; umieszczony w wykazie czynników rakotwórczych.

AZBESTOZA

– choroba zawodowa, odmiana pylicy płuc powodowana wdychaniem mikroskopijnych włókien (pyłu) azbestu; jej objawem jest przerost tkanki łącznej (zbliznowacenia i zgrubienia) w płucach, często prowadzący do powstania nowotworu oraz niewydolność krążeniowo-oddechowa. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

AZOT

– gaz obojętny, bezbarwny i bezwonny stanowiący około 80% składu atmosfery ziemskiej. Jest składnikiem wszystkich białek, w moczu znajduje się jeden z jego związków – mocznik. Podwyższone ciśnienie atmosferyczne powoduje, że azot rozpuszcza się we krwi, a nagłe przejście z otoczenia o bardzo wysokim ciśnieniu atmosferycznym do otoczenia o niskim ciśnieniu może spowodować uwalnianie pęcherzyków […]

BADANIA DOTYCZĄCE PRODUKTÓW I PROCESU PRODUKCJI ORAZ ICH ROZWOJU

– to wszelkie badania rozwojowe związane z rozwojem produktu lub dalsze badania rozwojowe substancji – w jej postaci własnej, jako składnika preparatu lub w wyrobach – w toku których instalacje pilotażowe lub próbna produkcja stosowane są do rozwoju procesu produkcji lub badań obszarów zastosowania substancji. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i […]

BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA

– przeprowadza się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2011 r. Nr 33, poz. 166) na koszt pracodawcy, a wyniki należy podać do wiadomości pracowników.

BADANIA LEKARSKIE

– wszyscy pracownicy mają obowiązek odbywania wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, zwanych badaniami profilaktycznymi. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) i rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań […]

BADANIA LEKARSKIE DO CELÓW SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNYCH

– badania lekarskie ustalające brak przeciwwskazań do wykonywania prac w procesie produkcji i w obrocie żywnością. Obowiązek objęcia badaniami lekarskimi do celów sanitarno-epidemiologicznych spoczywa na przedsiębiorcach prowadzących działalność w zakresie produkcji i obrotu żywnością. Według ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy. (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1184).

BADANIA NAUKOWE I ROZWOJOWE

– to wszelkie doświadczenia naukowe, analizy lub badania chemiczne przeprowadzane w kontrolowanych warunkach z użyciem substancji w ilości mniejszej niż 1 tona rocznie. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1907/2006 z […]

BADANIE OKRESOWE WÓZKA JEZDNIOWEGO

– powtarzalne badanie wymagane dla wszystkich wyprodukowanych wózków. Według PN-EN 1175-3+A1:2011. Wózki jezdniowe. Bezpieczeństwo. Wymagania elektryczne.

BADANIE SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNE

– badanie, w którego skład wchodzą badanie lekarskie, badania laboratoryjne oraz dodatkowe badania i konsultacje specjalistyczne, wykonywane w ramach nadzoru epidemiologicznego w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn. Dz. U. z […]

BADANIE TOKSYCZNOŚCI CZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

– polega na ocenie zdolności danej substancji do wywołania efektu toksycznego po wchłonięciu go przez organizm. W zależności od dawki czynnika chemicznego i czasu podawania go testowanym organizmom (głównie gryzoniom), bada się toksyczność: ostrą, podostrą i przewlekłą.

BADANIE TYPU

– zespół czynności mających na celu wykazanie, czy przyrząd pomiarowy danego typu spełnia wymagania, i stanowiących podstawę zatwierdzenia typu. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn. z 2016 r., poz. 884).

BADANIE TYPU WE

– jest to procedura, przez którą jednostka notyfikowana upewnia się i poświadcza, że przedłożony egzemplarz maszyny spełnia wymagania określone w rozporządzeniu, dotyczące tej maszyny. Po przeprowadzeniu badania egzemplarza maszyny z wynikiem pozytywnym jednostka notyfikująca powinna sporządzić i przesłać producentowi „świadectwo badania typu WE”. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie […]

BAKTERIA

– mikroskopijnej wielkości jednokomórkowy organizm, występujący w niezliczonych ilościach prawie wszędzie. Większość jest nie szkodliwa. Tylko mała ich część ma charakter chorobotwórczy. Ziarniniaki są kuliste, średnicy około 0,001 mm. Należą do nich gronkowce występujące w skupiskach w kształcie grona i paciorkowce układające się w łańcuszek. Bakterie rozmnażają się szybko i osiągają w warunkach idealnych czas […]

BALKON

– kosz do pracy na wysokościach, osprzęt roboczy wózka widłowego służący do wykonywania doraźnych, krótkotrwałych prac na wysokości w miejscach, gdzie brak jest stałych urządzeń umożliwiających ich bezpieczne wykonanie. Podnoszenie osób za pomocą wózków podnośnikowych jest dopuszczalne na pomostach (balkonach) dostosowanych specjalnie do tego celu przez producenta wózka i zamocowanych zgodnie z jego dokumentacją. Przewożenie […]

BANDAŻ

– 1) materiał opatrunkowy: pas gazy, bawełny, wełny, gumy czy innego materiału, stosowany do owijania części ciała. Bandaże mogą być nierozciągliwe lub elastyczne, podatne lub nie podatne, przylepne lub proste. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny. Medycyna; RTW 1997 r. 2) także: stalowa obręcz nakładana na koła lokomotyw i wagonów; materiały izolacyjne nawinięte na przewody […]

BAR

– jednostka ciśnienia w układzie CGS równa 106 dyn/cm2; 1 bar = 105 paskali = 0,987 atm lub około 750 mm Hg. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999 r.

BARDZO NISKIE NAPIĘCIE

– patrz napięcia SELV, PELV, FELV. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

BARIERA

– 1) element chroniący przed niezamierzonym dotykiem bezpośrednim, lecz nie chroniący przed dotykiem bezpośrednim spowodowanym działaniem rozmyślnym. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki; 2) przegroda stała lub ruchoma stawiana w celu sygnalizowania, np. zakazu przechodzenia, zabezpieczająca przed czymś, odgradzająca od czegoś.

BARWA

– kolor, właściwość ciał, zależna od stopnia odbijania, pochłaniania lub rozpraszania poszczególnych długości fal promieniowania świetlnego przez to ciało.

BARWA ACHROMATYCZNA

– barwa biała, czarna lub szara; inaczej – barwa nie mająca odcieni kolorowych.

BARWA BEZPIECZEŃSTWA

– istnieją 4 barwy bezpieczeństwa: czerwona – oznaczająca zakaz, zielona – symbol bezpieczeństwa, żółta – ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem, niebieska – stosowana w przypadku nakazu. Według PN-N-01255. Barwy i znaki bezpieczeństwa.

BATERIA

– zespół jednakowych urządzeń połączonych ze sobą w jedną całość w celu zwiększenia skutków działania.

BAWEŁNA STRZELNICZA

– materiał wybuchowy otrzymywany w wyniku działania mieszaniny kwasów: azotowego i siarkowego na odtłuszczone włókna bawełny.

BAZA DANYCH

– zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości. Według ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. (Dz. U. […]

BAZA OBRÓBKOWA

– powierzchnia, linia lub punkt przedmiotu, względem których określa się wymiary i położenie powierzchni obrabianych.

BAZA PRAC PODWODNYCH

– miejsce zainstalowania urządzeń technicznych i wyposażenia umożliwiających bezpieczne przygotowanie i przeprowadzenie prac podwodnych oraz czynności po ich zakończeniu. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. poz. 1389).

BĘBEN

– to opakowanie cylindryczne o płaskim lub wypukłym dnie, wykonane z metalu, tektury, tworzywa sztucznego, sklejki lub z innych odpowiednich materiałów. Określenie to obejmuje również opakowania o innych kształtach, np. opakowania okrągłe, ze stożkowatym kołpakiem lub opakowania w postaci wiadra. Określenie to nie dotyczy beczek drewnianych i kanistrów. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 […]

BĘBEN CIŚNIENIOWY

– to transportowe naczynie ciśnieniowe spawane o pojemności wodnej większej niż 150 litrów, lecz nie większej niż 1.000 litrów (np. naczynie cylindryczne z obręczami do przetaczania lub naczynie sferyczne osadzone w ramie). Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej […]

BECZKA CIŚNIENIOWA

– ciśnieniowe naczynie transportowe spawane o pojemności ponad 150 litrów, nie większej niż 1.000 litrów. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. z 2004 r. Nr 7, […]

BECZKA DREWNIANA

– opakowanie z drewna, mające przekrój kołowy i wypukłe ściany, składające się z klepek, den i obręczy. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) (Dz. U. z 2009 r., Nr 27, poz. […]

BEL

– jednostka używana do porównywania dwóch poziomów natężenia, na ogół stosowana do sygnałów dźwiękowych lub elektrycznych; w praktyce używana jest jednostka o nazwie decybel (dB) równa 0,1 bela. Przykłady natężenia dźwięku: start rakiety kosmicznej – 200dB, samolot odrzutowy – 160 dB, młot pneumatyczny – 120 dB, duża orkiestra – 100 dB, rozmowa – 60-80 dB, […]

BENCHMARKING

–technika badania najlepszych sposobów postępowania zarówno w organizacji (np. przedsiębiorstwie), organizacjach konkurencyjnych lub w innych gałęziach przemysłu, umożliwiająca organizacji adaptację lub doskonalenie się. Według PN–N–18004. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne.

BETATRON

– akcelerator indukcyjny służący do przyspieszania elektronów. Pierwszy betatron zbudował Donald Wiliam Kerst w 1940 r. – składał się z pierścieniowej komory próżniowej umieszczonej między nabiegunnikami elektromagnesu. Według Wikipedii.

BEZPIECZEŃSTWO

– stan, w którym ryzyko odniesienia obrażeń (przez osoby) lub spowodowania szkody zostało ograniczone do akceptowalnego poziomu. Ta definicja, jako jeden z aspektów jakości, obowiązuje w normach dotyczących jakości. Są również inne definicje terminu “bezpieczeństwo”, jak np.: osiąganie poziomu ryzyka akceptowalnego dla danego przedsiębiorstwa.

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

– 1) zespół warunków, które muszą być zachowane, aby ludzie mogli pracować bezpiecznie, czyli bez wypadku i bez szkody dla zdrowia; 2) zespół przedsięwzięć obejmujący wszystkie działania i angażowane w nie środki, służące zapobieganiu urazom (wypadkom przy pracy); 3) stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed […]

BEZPIECZEŃSTWO JĄDROWE

– stan osiągany przez całokształt przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych podejmowanych w celu zapobiegania powstaniu niekontrolowanej samopodtrzymującej się reakcji rozszczepienia jądrowego związanej z działalnością z materiałami jądrowymi oraz ograniczania jej skutków. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1512).

BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE

– stan eliminujący zagrożenia pożarowe dla zdrowia lub życia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych. Według rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r., Nr 109, […]

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

– ogół warunków, które muszą być spełnione, i działań, które muszą być podjęte na wszystkich etapach produkcji żywności i obrotu żywnością w celu zapewnienia zdrowia i życia człowieka. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 594).

BEZPIECZNIK

– celowo osłabiony element maszyny, aparatury lub instalacji, ulegający uszkodzeniu w razie przeciążenia, a przez to zapobiegający poważnemu uszkodzeniu całego urządzenia.

BEZPIECZNIK WODNY (spawalniczy)

– urządzenie zawierające w sobie co najmniej element chroniący przed wstecznym przepływem gazu oraz element powodujący wygaszenie płomienia. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470.).

BEZROBOTNY

– to obywatel polski poszukujący i podejmujący zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zatrudnienie lub inną pracę zarobkową za granicą u pracodawców zagranicznych lub cudzoziemiec poszukujący i podejmujący zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub jest obywatelem państwa, z którym Unia […]

BEZROBOTNY DŁUGOTRWALE

– to bezrobotny pozostający w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych; Według ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415).

BILANS ENERGETYCZNY

– porównanie ilości energii dostarczanej z ilością energii zużywanej przez dany obiekt, maszynę lub człowieka.

BIOELEKTRONIKA

– nauka zajmująca się zjawiskami elektronicznymi w organizmach żywych.

BIOFIZYKA

– nauka o zjawiskach zachodzących w organizmach żywych. Fizyka procesów i systemów biologicznych. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

BIOLOGICZNY CZYNNIK CHOROBOTWÓRCZY

– posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu […]

BIOMECHANIKA

– nauka zajmująca się badaniem ruchów człowieka i zwierząt z punktu widzenia praw fizyki.

BISMARCK OTTO

– premier Prus i kanclerz Rzeszy Niemieckiej, twórca ubezpieczeniowego systemu ochrony zdrowia i regulacji prawnych dotyczących zdrowia publicznego. Według Wikipedii.

BIT

– podstawowa jednostka ilości informacji zawartych w przekazywanej wiadomości w układach komputerowych. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999 r.

BLOKADA

– system środków zapobiegających niepożądanemu przebiegowi procesów za pomocą urządzeń blokujących, najczęściej mechanicznych, elektrycznych lub obu jednocześnie.

BOCZNICE DRABINY

– podłużne części drabiny, pomiędzy którymi zamocowane są szczeble.

BOKS

– wydzielona część większego pomieszczenia.

BOMBA KOBALTOWA

– urządzenie przemysłowe zawierające izotop kobaltu 60, będący źródłem promieniowania; stosowane m. in. w defektoskopii oraz sterylizacji żywności.

BRZĘCZYK

– sygnalizator akustyczny niewielkiej mocy.

BUDOWA

– wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę oraz przebudowę obiektu budowlanego. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118).

BUDOWLA

– każdy obiekt budowlany nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje […]

BUDYNEK

– obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

BUDYNEK GOSPODARCZY

– budynek przeznaczony do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi, sprzętu i płodów rolnych służących mieszkańcom budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego, budynku rekreacji indywidualnej, a także ich otoczenia, a w zabudowie zagrodowej przeznaczony również do przechowywania środków produkcji rolnej i sprzętu oraz płodów rolnych. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia […]

BUDYNEK MIESZKALNY JEDNORODZINNY

– budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego I lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 % powierzchni całkowitej budynku. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. […]

BUDYNEK UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ

– budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz inny ogólnodostępny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji, w […]

BUDYNEK ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO

– budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny. Według rozporządzenia […]

BUTLA

– ciśnieniowe naczynie transportowe o pojemności nie większej niż 150 litrów. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. z 2004 r. Nr 7, poz. 59).

BUTLA ACETYLENOWA

– butla stalowa służąca do przechowywania i transportu acetylenu, wypełniona materiałem porowatym (np. pumeksem lub węglem drzewnym) nasyconym acetonem, w którym jest rozpuszczony acetylen pod ciśnieniem do 15 atm. Zgodnie z PN-EN 1089-3:2011 Butle do gazów. Znakowanie butli (z wyłączeniem LPG). Część 3: Kod barwny – powinna być malowana na kolor kasztanowaty.

BUTLA GAZOWA

– zbiornik metalowy, najczęściej stalowy, stosowany do przechowywania, użytkowania i przewożenia gazów sprężonych, skroplonych lub rozpuszczonych pod ciśnieniem. Zgodnie z PN-EN 1089-3:2011 Butle do gazów. Znakowanie butli (z wyłączeniem LPG). Część 3: Kod barwny – powinna być malowane na kolor (odpowiednio): tlen techniczny – niebieska (cała butla), acetylen – kasztanowa (cała butla), argon – ciemnozielona […]

CAŁKOWITA REZYSTANCJA UZIEMIENIA

– rezystancja (oporność) między głównym zaciskiem uziemiającym a ziemią. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

CECHA PRODUKTU

– określona właściwość produktu, którą można zmierzyć lub oszacować.

CECHOWANIE

– opatrywanie produktu znakiem umownym, oznaczającym rodzaj, wielkość, jakość lub tp. cechę lub znak zgodności z normą lub innymi wymaganiami.

CEL OGÓLNY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

– cel będący efektem działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wynikający z polityki w tym zakresie, który organizacja (np. zakład pracy) ustaliła do osiągnięcia. Według PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

CEL SZCZEGÓŁOWY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

– cel wyrażany ilościowo zawsze gdy jest to możliwe, wynikający z ogólnych celów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, który należy zrealizować aby osiągnąć cele ogólne. Wg PN-N-18001:1999. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania

CEN (Comité Européen de Normalisation)

– Europejski Komitet Normalizacyjny.

CENTRALNY INSTYTUT OCHRONY PRACY (CIOP)

– akredytowana jednostka certyfikująca wyroby; podstawowym celem działalności CIOP jest opracowywanie nowych rozwiązań technicznych, organizacyjnych i systemowych w celu kształtowania warunków pracy zgodnych z wymaganiami bhp i ergonomii; utworzony w 1950 r., podlega ministrowi pracy. adres: ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa.

CENTRUM URAZOWE

– to wydzielona funkcjonalnie część szpitala, w rozumieniu przepisów o zakładach opieki zdrowotnej, w którym działa szpitalny oddział ratunkowy, w której to części specjalistyczne oddziały są powiązane ze sobą organizacyjnie oraz zakresem zadań, w sposób pozwalający na szybkie diagnozowanie i leczenie pacjenta urazowego, spełniającą wymagania określone w ustawie. Według ustawy z dnia 8 września 2006 […]

CERTYFIKACJA

– działanie jednostki certyfikującej, wykazujące, że należycie zidentyfikowany wyrób lub proces jego wytwarzania są zgodne z zasadniczymi lub szczegółowymi wymaganiami lub specyfikacjami technicznymi. Według ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

CERTYFIKAT KOMPETENCJI

– dokument wydany zgodnie z zasadami systemu certyfikacji wykazujący, że zapewniono odpowiedni stopień zaufania, iż wymieniona z nazwiska osoba jest kompetentna do wykonywania określonych usług. Wg PN-EN 45013, Ogólne kryteria dotyczące jednostek certyfikujących personel.

CERTYFIKAT KOMPETENCJI ZAWODOWYCH

– dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Według ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.).

CERTYFIKAT ZGODNOŚCI

– dokument wydany przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą potwierdzający, że wyrób i proces jego wytwarzania są zgodne z zasadniczymi wymaganiami lub specyfikacjami technicznymi. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

CHADWICK EDWIN

– współtwórca pierwszej ustawy o zdrowiu publicznym w Wielkiej Brytanii w 1848 r. Według Wikipedii.

CHEMIA

– nauka zajmująca się badaniem własności i przemian substancji oraz warunków, które mają wpływ na kierunek, szybkość i zasięg tych przemian oraz stosunków ilościowych materii i energii biorących udział w przemianach; potoczna nazwa przemysłu chemicznego.

CHEMIA ANALITYCZNA

– dział chemii zajmujący się rozpoznawaniem oraz ilościowym oznaczaniem różnych substancji.

CHEMIA FIZYCZNA

– fizykochemia, dział chemii zajmujący się ogólnymi prawami rządzącymi przebiegiem procesów chemicznych oraz zjawiskami fizycznymi towarzyszącymi procesom chemicznym.

CHEMIA NIEORGANICZNA

– dział chemii zajmujący się własnościami i przemianami związków wszystkich pierwiastków z wyjątkiem większości związków węgla.

CHEMIA ORGANICZNA

– dział chemii zajmujący się własnościami i przemianami złożonych związków węgla (związków organicznych) zawierających zwłaszcza wodór, tlen, azot, siarkę i in. pierwiastki metaliczne lub niemetaliczne.

CHEMIA RADIACYJNA

– dział chemii zajmujący się badaniem chemicznych skutków działania na materię różnych rodzajów promieniowania – od światła począwszy, a skończywszy na promieniowaniu jonizującym.

CHEMIOTERAPIA

– leczenie chorób, w tym nowotworowych, infekcji, inwazji pasożytniczej przy pomocy środków chemicznych. Środki chemioterapeutyczne obejmują, oprócz leków przeciwnowotworowych, leki przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwpasożytnicze. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

CHLOR, Cl

– pierwiastek należący do fluorowców o liczbie atomowej 17, masie atomowej względnej 35,453, temperaturze topnienia -100,98°C, temp. wrzenia –34,6°C, gaz ok. 2,5-krotnie cięższy od powietrza, o barwie zielonożółtej i nieprzyjemnym, duszącym zapachu, silnie trujący, agresywny wobec wielu innych pierwiastków; jest składnikiem wielu związków o ważnym znaczeniu przemysłowym i technicznym. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński […]

CHLORANY

– sole kwasu chlorowego, w stanie suchym są silnymi utleniaczami – używane do produkcji zapałek, ogni sztucznych i materiałów wybuchowych.

CHLOREK CYJANU

– trucizna, chlorocyjan, chlorek kwasu cyjanowego, ciecz o niskiej temperaturze wrzenia.

CHLOROFORM

– związek organiczny, ciecz bezbarwna, słodkawa, o charakterystycznym zapachu, działa narkotycznie, stosowana w medycynie i jako rozpuszczalnik.

CHLOROWANIE WODY

– dodawanie chloru lub jego związków do wody w celu jej dezynfekcji, uzyskiwanej w wyniku redukującego działania chloru.

CHLOROWODÓR

– gaz bezbarwny o duszącej woni, bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie dając silny kwas solny.

CHODNIK

– część drogi przeznaczoną do ruchu pieszych. Według ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. (Dz. U. Nr 200, poz. 1953).

CHOROBA CYWILIZACYJNA

– choroba, której przyczyn dopatruje się w czynnikach cywilizacyjnych, jak nadmierne tempo życia, stresy, zanieczyszczenie środowiska itp. Do tego rodzaju chorób zalicza się najczęściej nowotwory, choroby układu krążenia i choroby alergiczne.

CHOROBA KESONOWA

– choroba dekompresyjna; choroba zawodowa nurków, kesoniarzy, dotykająca także pilotów; jej przyczyną są zbyt szybkie i wielokrotne wahania ciśnienia wewnętrznego organizmu wywołane zbyt szybkimi zmianami ciśnienia zewnętrznego, np. podczas szybkiego wynurzania się nurka nie chronionego sztywnym skafandrem, co powoduje uwalnianie się we krwi pęcherzyków rozpuszczonego powietrza, które uciskają zakończenia nerwów lub powodują zatory w krwiobiegu. […]

CHOROBA LEGIONISTÓW

– choroba wywołana przez bakterię Legionella. Po raz pierwszy bakteria ta została wyizolowana podczas epidemii zachorowań, która miała miejsce w 1976 r., w trakcie zjazdu weteranów wojennych w Filadelfii. Bakteria ta szerzy się zwłaszcza w miejscach ciepłych i wilgotnych, np. w przewodach klimatyzacyjnych i przenoszona jest w powietrzu w kropelkach wody. Objawy choroby to bóle […]

CHOROBA POPROMIENNA

– zespół objawów chorobowych występujących bezpośrednio lub po długim nawet czasie po napromieniowaniu ciała człowieka dawką promieniowania jonizującego przekraczającą dawkę dopuszczalną. Objawy i szybkość ich pojawienia się zależą od pochłoniętej dawki. Skutkiem jest niewydolność układu krwiotwórczego i limfatycznego, zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej, osłabienie odporności, bezpłodność, utrata owłosienia, nasilenie się występowania białaczek, nowotworów złośliwych, zaćmy i wzrost […]

CHOROBA RADIOTELEGRAFISTÓW

– u osób stale narażonych na działanie pól elektromagnetycznych o częstotliwości 107 – 1011 Hz obserwuje się zespół objawów zwanych chorobą radiotelegrafistów tzn. zaburzenia układu termoregulacji i układu płciowego, bóle głowy, uczucie przemęczenia, rozdrażnienie i bezsenność. Nie potwierdzono w pełni podejrzeń o rakotwórczym działaniu pola w tym zakresie częstotliwości, ale może ono przyspieszać rozwój nowotworów. […]

CHOROBA SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNA I WYSOCE ZAKAŹNA

– choroba zakaźna łatwo rozprzestrzeniająca się, o wysokiej śmiertelności, powodująca szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego i wymagająca specjalnych metod zwalczania, w tym cholera, dżuma, ospa prawdziwa, wirusowe gorączki krwotoczne. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234 poz. 1570).

CHOROBA WIBRACYJNA

– choroba zawodowa, na którą narażeni są pracownicy obsługujący narzędzia udarowe (wibracyjne), które generują drgania przenoszone na kończyny człowieka; objawy to zaburzenia czucia w palcach, zwolnienia akcji i zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia krwi, zaburzenia i zapalenia układu nerwowego. W celach zapobiegawczych należy stosować rękawice i buty antywibracyjne.

CHOROBA ZAWODOWA

– za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego […]

CHOROBA ZAWODOWA POWSTAŁA W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCIACH

– choroba określona w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art. 237 §1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy, przy wykonywaniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, albo przy pracy w OHP. Niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem w […]

CHOROBY PARAZAWODOWE

– są to choroby pochodzenia zawodowego – różnorodne zmiany chorobowe powstałe wskutek długotrwałej ekspozycji zawodowej na różnorodne szkodliwości i uciążliwości środowiska pracy. Praca w warunkach zagrożenia zmniejsza ogólną odporność organizmu na zachorowalność, zwłaszcza na niektóre choroby. Choroby te występują często zupełnie niezależnie od charakteru i warunków pracy.

CHOROBY SKÓRY

– obejmujące także paznokcie i włosy, powstające najczęściej na skutek długotrwałego oddziaływania na skórę czynników (substancji) drażniących, toksycznych, alergizujących itp.

CHOROBY ZAKAŹNE

– choroby, które zostały wywołane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234 poz. 1570).

CHRONOMETRAŻ

– pomiar czasu wykonywania poszczególnych operacji (czynności) składających się na określoną pracę.

CIĄGŁE DOSKONALENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

– proces usprawniania systemu zarządzania w celu osiągnięcia poprawy wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, zgodnie z określoną polityką bezpieczeństwa i higieny pracy danej organizacji (np. zakładu pracy). Według PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

CIECZ PALNA

– ciecz o temperaturze zapłonu do 100°C.

CIEPŁO

– jedna z postaci energii kinetycznej bezładnego ruchu cząsteczek, która może być przekazywana jednemu ciału przez drugie, jeśli mają różne temperatury.

CIEPŁOWNIA

– zakład energetyczny wytwarzający gorącą wodę lub parę do celów grzejnych lub przemysłowych.

CIEPŁOWNICTWO

– dział techniki zajmujący się otrzymywaniem i rozprowadzaniem energii cieplnej do odbiorców.

CIĘŻKI WYPADEK PRZY PRACY

– wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała pracownika, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności prokreacyjnych lub inne trwałe uszkodzenie powodujące poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała, albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także: trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie. Według ustawy z dnia 30 października […]

CIŚNIENIE AKUSTYCZNE

– ciśnienie wywoływane rozchodzeniem się dźwięków w ośrodku sprężystym; jednostką ciśnienia akustycznego jest paskal (Pa).

CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE

– ciśnienie wewnętrzne cieczy równe iloczynowi wysokości słupa cieczy i jej ciężaru właściwego na jednostkę powierzchni.

CIŚNIENIE KRYTYCZNE SZYBKIEJ PROPAGACJI PĘKNIĘĆ

– ciśnienie w rurach z tworzyw sztucznych, przy którym w temperaturze 273,15 K (0°C) następuje szybkie rozprzestrzenianie pęknięć. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

CIŚNIENIE NAPEŁNIANIA

– to najwyższe ciśnienie efektywne powstałe w cysternie w czasie jej napełniania pod ciśnieniem (patrz również „ciśnienie obliczeniowe”, „ciśnienie opróżniania”, „maksymalne ciśnienie robocze” i „ciśnienie próbne”). Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych […]

CIŚNIENIE OBLICZENIOWE

– to ciśnienie teoretyczne równe co najmniej ciśnieniu próbnemu, które w zależności od stopnia zagrożenia jakie stwarza przewożony materiał może w mniejszym lub większym stopniu przekraczać ciśnienie robocze. Jest ono stosowane do określania grubości ścianek samego zbiornika, niezależnie od jakichkolwiek zewnętrznych lub wewnętrznych elementów wzmacniających (patrz również: „ciśnienie opróżniania”, „ciśnienie napełniania”, „maksymalne ciśnienie robocze (ciśnienie […]

CIŚNIENIE OPRÓŻNIANIA

– to najwyższe ciśnienie efektywne, powstałe w cysternie w czasie jej opróżniania pod ciśnieniem (patrz również „ciśnienie obliczeniowe”, „ciśnienie napełniania”, „maksymalne ciśnienie robocze (ciśnienie manometryczne)” i „ciśnienie próbne”). Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego […]

CIŚNIENIE PRÓBNE

– to ciśnienie wymagane do przeprowadzenia próby ciśnieniowej podczas badania wstępnego lub okresowego (patrz również „ciśnienie obliczeniowe”, „ciśnienie opróżniania”, „ciśnienie napełniania” i „maksymalne ciśnienie robocze). Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), […]

CIŚNIENIE ROBOCZE

– to ustalone ciśnienie gazu sprężonego w napełnionym naczyniu ciśnieniowym w temperaturze odniesienia 15°C. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr […]

CIŚNIENIE USTALONE

– to ciśnienie zawartości naczynia ciśnieniowego w stanie równowagi termicznej i dyfuzyjnej. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 27, poz. […]

CIŚNIENIOWE URZĄDZENIA TRANSPORTOWE

– to naczynia takie, jak butle, zbiorniki rurowe, bębny ciśnieniowe, naczynia kriogeniczne, wiązki butli, cysterny, łącznie z cysternami odejmowalnymi, kontenerami-cysternami, pojazdami-bateriami i pojazdami-cysternami, łącznie z ich zaworami i innym wyposażeniem zgodnym z wymaganiami umowy ADR (umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych) – stosowane w transporcie gazów klasy 2 oraz w transporcie określonych towarów […]

CSC

– to międzynarodowa konwencja dotycząca bezpiecznych kontenerów (Convention for Safe Containers), zawarta w Genewie w 1972 r. (wraz z poźn. zm.), opublikowana przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO) w Londynie. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu […]

CYBERNETYKA

– (gr. kybernetikos – sterowanie), w szerszym znaczeniu : dział wiedzy o sterowaniu; w węższym: dział wiedzy zajmujący się układami o znacznym stopniu samosterowności ( tym człowiekiem, zespołami ludzkimi i społeczeństwem) .

Cyjan (CN)2

– bezbarwny gaz o charakterystycznym zapachu gorzkich migdałów, silnie trujący, dobrze rozpuszczalny w wodzie i alkoholu etylowym. Spalając się, daje charakterystyczny, niebieski płomień o czerwonej otoczce. Cyjan ze względu na brak wodoru daje bardzo wysoką temperaturę spalania w tlenie, wynoszącą ok. 4000°C. Laboratoryjnie można otrzymać go przez rozkład cyjanku rtęci lub reakcję jonów miedzi z […]

CYJANKI

– silne, gwałtownie działające trucizny (najbardziej znana: cyjanek potasu), sole kwasu cyjanowodorowego, ich wodne roztwory rozpuszczają złoto i srebro, stosowane w procesach galwanicznych oraz do wymywania złota ze złóż złotonośnych.

CYJANOWANIE

– nasycanie powierzchni stalowych węglem i azotem w celu ich utwardzenia.

CYJANOWODÓR (HCN)

– silnie trująca ciecz używana w rozcieńczeniu do dezynfekcji i zwalczania szkodników; kwas pruski, kwas cyjanowodorowy.

CYKL

– szereg identycznych lub podobnych czynności, procesów lub zjawisk występujących w niezmieniającej się kolejności i powtarzających się okresowo.

CYKL PRODUKCYJNY

– uszeregowany układ czynności i procesów technologicznych od rozpoczęcia procesu produkcyjnego do wykonania gotowego produktu.

CYKLOMETRIA

– mierzenie okręgów kół, ich powierzchni i łuków.

CYKLON

– urządzenie działające na zasadzie wirówki służące do oczyszczania powietrza (gazów, spalin) z zanieczyszczeń pyłowych; także zjawisko pogodowe (trąba powietrzna).

CYKLOTRON

– przykład akceleratora (przyśpieszacza cząstek), w którym naładowane cząstki, taki jak np. protony czy jony, są przyspieszane po torach spiralnych, dzięki współdziałaniu pół magnetycznego i elektrycznego. Pierwszy cyklotron został uruchomiony na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W Polsce pierwszy cyklotron uruchomiony został w latach powojennych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Obecnie największym w Polsce cyklotronem jest cyklotron znajdujący […]

CYRKULACJA

– samodzielny lub wymuszony obieg cieczy lub gazów.

CYSTERNA

– to zbiornik wraz z jego wyposażeniem obsługowym i konstrukcyjnym. Określenie to użyte samodzielnie oznacza kontener-cysternę, cysternę przenośną, cysternę odejmowalną lub cysternę stałą, zgodnie z definicjami podanymi niżej (patrz również „cysterna odejmowalna”, „cysterna stała”, „cysterna przenośna” oraz „wieloelementowy kontener do gazu”). Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w […]

CYSTERNA DO PRZEWOZU ODPADÓW, NAPEŁNIANA PODCIŚNIENIOWO

– to cysterna stała, cysterna odejmowalna, kontener-cysterna lub cysterna typu „nadwozie wymienne” używana głównie do przewozu odpadów niebezpiecznych, o specjalnych cechach konstrukcyjnych lub wyposażeniu ułatwiających załadunek i rozładunek odpadów zgodnie z wymaganiami. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej […]

CYSTERNA ODEJMOWALNA

– to cysterna, inna niż cysterna stała, cysterna przenośna, kontener-cysterna, element pojazdu-baterii, o pojemności większej niż 450 litrów, która nie jest zaprojektowana do przewozu materiałów bez ich rozładunku, a jej przenoszenie odbywa się zazwyczaj w stanie opróżnionym. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników […]

CYSTERNA PRZENOŚNA

– to cysterna multimodalna (transport multimodalny – przewóz przez więcej niż jeden środek transportu, np. samochodowy i kolejowy lub morski, kolejowy i samochodowy) o pojemności większej niż 450 litrów w przypadku, gdy jest ona używana do przewozu materiałów klasy 2. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie […]

CYSTERNA STAŁA

– to cysterna o pojemności większej niż 1.000 litrów, która jest trwale połączona z pojazdem (który w tym wypadku staje się pojazdem-cysterną) lub stanowi integralną część ramy takiego pojazdu, przy czym cysterna typu „nadwozie wymienne” jest uważana jest za kontener-cysternę. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie […]

CYSTERNA ZAMKNIĘTA HERMETYCZNIE

– to cysterna o ciśnieniu obliczeniowym wynoszącym co najmniej 4 bary, przeznaczona do przewozu materiałów ciekłych lub cysternę przeznaczoną do przewozu materiałów stałych (sypkich lub granulowanych) niezależnie od jej ciśnienia obliczeniowego. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej […]

CZAD

– tlenek węgla, produkt niezupełnego spalania węgla, gaz bezbarwny i bez zapachu, fizjologicznie działa jak silna trucizna.

CZAS PRACY

– czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

CZAS PROWADZENIA

– czas kierowania pojazdem od momentu uruchomienia silnika do momentu jego zatrzymania, z uwzględnieniem chwilowych postojów, w szczególności zatrzymania się pojazdu na światłach, na przejeździe kolejowym. Według ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców. (Dz. U. Nr 123, poz. 1354).

CZAS TRWANIA IMPREZY MASOWEJ

– to okres od chwili udostępnienia obiektu lub terenu uczestnikom imprezy masowej do chwili opuszczenia przez nich tego obiektu lub terenu. Według ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504).

CZERPNIA POWIETRZA

– urządzenie do pobierania z atmosfery powietrza na potrzeby klimatyzacji lub do celów przemysłowych, np. do zasilania sieci sprężonego powietrza.

CZĘŚĆ CZYNNA

– przewód lub część przewodząca instalacji elektrycznej mogąca znaleźć się pod napięciem w warunkach normalnej pracy instalacji elektrycznej wraz z przewodem neutralnym N lecz z wyłączeniem przewodu ochronno-neutralnego PEN. Uwaga: z terminu tego nie musi koniecznie wynikać ryzyko porażenia prądem elektrycznym. Według. PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

CZĘŚĆ CZYNNA NIEBEZPIECZNA

– przewód lub część urządzenia, które w pewnych warunkach może być przyczyną porażenia elektrycznego. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA DOSTĘPNA

– część przewodząca instalacji elektrycznej, która może być dotknięta i która w warunkach normalnej pracy instalacji nie znajduje się, lecz może się znaleźć pod napięciem w wyniku uszkodzenia. Uwaga: część przewodząca wyposażenia elektrycznego, która może znaleźć się pod napięciem tylko w przypadku uszkodzenia innej dostępnej części przewodzącej, nie jest uważana za część przewodzącą dostępną. Według […]

CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA OBCA

– część przewodząca nie będąca częścią instalacji elektrycznej, która może znaleźć się pod określonym potencjałem, zazwyczaj pod potencjałem ziemi. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

CZĘŚCI JEDNOCZEŚNIE DOSTĘPNE

– przewody lub części przewodzące, które mogą być dotknięte jednocześnie przez człowieka lub zwierzę. Częściami jednocześnie dostępnymi mogą być: części czynne, części przewodzące dostępne, części przewodzące obce, przewody ochronne, uziomy. Według. PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

CZĘSTOTLIWOŚĆ

– liczba identycznych zjawisk powtarzających się okresowo na jednostkę czasu (np. liczba drgań na sekundę).

CZĘSTOTLIWOŚĆ AKUSTYCZNA

– częstotliwość drgań słyszalnych zawarta w paśmie od 25 do 20 000 drgań na sekundę.

CZĘSTOTLIWOŚĆ DRGAŃ

– liczba pełnych drgań w ciągu jednej sekundy; jednostką jest herc (Hz).

CZĘSTOTLIWOŚĆ WYPADKÓW PRZY PRACY

– wskaźnik bhp określany liczbą wypadków (związanych z pracą) w stosunku do określonej liczby zatrudnionych w określonym czasie. Według J. Wroński, K. Żurawski, Metodyka badania wypadków, Kolpress, 2007 r.

CZŁONKOWIE RODZINY PRACOWNIKA LUB RENCISTY UPRAWNIENI DO RENTY RODZINNEJ

– małżonek, dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo, rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 167 poz. 1322).

CZŁONKOWIE RODZINY UPRAWNIENI DO ODSZKODOWANIA

– to małżonek (o ile nie ma orzeczonej separacji), dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej, rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli […]

CZOŁO FALI PODMUCHU, WYBUCHU

– niszcząca linia, front sprężonego powietrza, rozprzestrzeniającego się z ogromną szybkością, za którą występuje strefa obniżonego ciśnienia.

CZUJKA POŻAROWA

– urządzenie automatycznie reagujące na określony wzrost temperatury wewnątrz pomieszczenia, automatycznie włączające alarm lub system np zraszający w razie przekroczenia założonej wysokości temperatury.

CZUŁOŚĆ

– zdolność aparatu lub urządzenia do szybkiego i precyzyjnego reagowania na określone bodźce; także element więzi międzyludzkich.

CZYNNIK ALARMOWY

Czynnik alarmowy Czynnik alarmowy – biologiczny czynnik chorobotwórczy o szczególnej zjadliwości lub oporności. Według Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570) ocenę ryzyka i monitorowanie występowania zakażeń szpitalnych oraz czynników alarmowych prowadzą kierownicy podmiotów leczniczych w ramach […]

CZYNNIK CHEMICZNY

– każdy pierwiastek lub związek chemiczny, w postaci własnej lub w mieszaninie, w stanie, w jakim występuje w przyrodzie, lub w stanie, w jakim jest wytwarzany, stosowany lub uwalniany w środowisku pracy, w tym podczas usuwania go w postaci odpadów, w trakcie każdej pracy, niezależnie od faktu, czy jest albo nie jest wytwarzany celowo lub […]

CZYNNIK CHEMICZNY STWARZAJĄCY ZAGROŻENIE

– to: 1) czynnik chemiczny, który zgodnie z przepisami jest klasyfikowany jako substancja niebezpieczna lub preparat niebezpieczny, z wyjątkiem niebezpiecznych wyłącznie dla środowiska, niezależnie od faktu, czy wymaga klasyfikacji zgodnie z tymi przepisami; 2) czynnik chemiczny, który zgodnie z kryteriami, o których mowa w przepisach ustawy, nie jest niebezpieczny, ale który z uwagi na swoje […]

CZYNNIK MATERIALNY BĘDĄCY ŹRÓDŁEM URAZU

– to maszyna, narzędzie, inny obiekt lub czynnik środowiska, z którym kontakt stał się przyczyną urazu (fizycznego lub psychicznego).

CZYNNIK MATERIALNY ZWIĄZANY Z CZYNNOŚCIĄ WYKONYWANĄ PRZEZ POSZKODOWANEGO W CHWILI WYPADKU

– to maszyna, narzędzie lub inny obiekt używany przez poszkodowanego w chwili, gdy uległ on wypadkowi.

CZYNNIK MATERIALNY ZWIĄZANY Z ODCHYLENIEM

– to maszyna, narzędzie inny obiekt lub czynnik środowiska, który ma bezpośredni związek z wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego.

CZYNNIK NIEBEZPIECZNY

– to czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź śmierci.

CZYNNIK ODDECHOWY

– stosowane do oddychania sprężone powietrze atmosferyczne, tlen lub mieszanina oddechowa. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. nr 199, poz. 1936 z późn. zm.).

CZYNNIK SZKODLIWY

– to czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka. W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynnik szkodliwy może stać się czynnikiem niebezpiecznym.

CZYNNIK UCIĄŻLIWY

– to czynnik, który nie stanowi zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, ale utrudnia pracę lub przyczynia się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływa na zmniejszenie wydajności. W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynnik uciążliwy może stać się czynnikiem szkodliwym.

CZYNNIKI BIOLOGICZNE

–1) organizmy żywe oraz wytwarzane przez nie substancje, które dzieli się na: mikroorganizmy (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki) i wytwarzane przez nie substancje (toksyny i alergeny) oraz makroorganizmy (rośliny i zwierzęta). Według PN-Z-08052. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy.

CZYNNIKI CHEMICZNE

– 1) to gazy, rozpuszczalniki przemysłowe, materiały pędne, smary, polimery syntetyczne itp. substancje mogące spowodować zatrucia i inne zachorowania. Ich negatywne oddziaływanie na organizm to domena patologii przemysłowej. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń […]

CZYNNIKI FIZYCZNE (szkodliwe lub uciążliwe)

Czynniki fizyczne (szkodliwe bądź uciążliwe) Czynniki fizyczne to obok czynników chemicznych, biologicznych i psychofizycznych najważniejsze czynniki mające wpływ na jakość pracy. Czynniki uciążliwe nie stanowią zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz wpływają na stan psychofizyczny pracownika powodując nadmierne zmęczenie i złe samopoczucie, co przyczynia się do obniżenia wydajności wykonywania pracy. Czynniki szkodliwe poprzez swój wpływ […]

CZYNNIKI GAŚNICZE

– to najczęściej stosowane ciecze, proszki, gazy itp. o właściwościach: chłodzących, tłumiących, inhibicyjnych (spowalniających reakcję chemiczną), mechanicznych – przerywających palenie się.

CZYNNIKI MECHANICZNE

– to w szczególności ruchome, a głównie wirujące, części maszyn i innych urządzeń oraz narzędzia, poruszające się środki transportu, ostre, wystające lub spadające elementy, śliskie, nierówne powierzchnie, ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy).

CZYNNIKI PSYCHOFIZYCZNE

– obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne) oraz obciążenie nerwowo–psychiczne (obciążenie umysłu, niedociążenie lub przeciążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne. Według PN-Z-08052. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy.

CZYNNIKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

– hałas i drgania, czynniki chemiczne i pyły, czynniki mechaniczne, obciążenie mięśni i szkieletu, oświetlenie, stres, promieniowanie optyczne, elektromagnetyczne i jonizujące, pola elektromagnetyczne i prąd elektryczny, czynniki biologiczne, zagrożenie pożarem i wybuchem.

DALSZY UŻYTKOWNIK

– to osoba fizyczna lub prawna mającą siedzibę na terytorium UE i nie będąca producentem ani importerem, która używa substancji w jej postaci własnej lub jako składnika preparatu, podczas prowadzonej przez siebie działalności przemysłowej lub innej działalności zawodowej. Dystrybutor ani konsument nie są uważani za “dalszych użytkowników”. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o […]

DAWKA

– ilość substancji chemicznej wchłonięta do organizmu określoną drogą (oddechową, przez skórę, czy układ pokarmowy), warunkująca brak lub wystąpienie określonych efektów biologicznych, wyrażonych odsetkiem organizmów, u których je stwierdzono. Dawka podawana jest w ilościach wagowych (mg, kg) na masę lub powierzchnię ciała.

DAWKA EKSPOZYCYJNA

– jednostka służąca do oceny wielkości jonizacji powietrza pod wpływem promieniowanie jonizacyjnego, np. rentgenowskiego lub gamma. Jednostka dawki ekspozycyjnej jest zawarta w układzie SI i jest mierzona w kulombach na kilogram (C/kg). W ostatnich latach dawka ekspozycyjna ma coraz mniejsze zastosowanie w praktyce dozymetrycznej. Według Wikipedia.

DAWKA GRANICZNA

– wartość dawki promieniowania jonizującego, wyrażona jako dawka skuteczna lub równoważna, dla określonych osób, pochodząca od kontrolowanej działalności zawodowej, której, poza przypadkami przewidzianymi w ustawie, nie wolno przekroczyć. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

DAWKA NIESKUTECZNA

– ilość substancji chemicznej, niewywierająca ujemnych skutków w testowanym organizmie. Jest niższa od dawki progowej i oznacza, że substancja jest w pełni bezpieczna. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu dokonywania oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i dla środowiska stwarzanego przez substancje nowe (Dz. U. nr 16, poz. 138).

DAWKA POCHŁONIĘTA

– jednostka służąca do oceny dawki pochłoniętej energii promieniowania jonizującego, np. przez substancję, tkankę; mierzona w dżulach na kilogram x Grey (J/kgxGy), dawka wyliczana wg wzoru określonego w załączniku nr 1 do ustawy. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

DAWKA PROGOWA

– najmniejsza ilość substancji chemicznej, która po wniknięciu do organizmu wywołuje określony skutek biologiczny lub kliniczny u 5,0% organizmów testowanych.

DAWKA RÓWNOWAŻNA

– dawka wyliczona wg wzoru określonego w załączniku nr 1 do ustawy. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

DAWKA SKUTECZNA (efektywna)

– dawka wyliczona wg wzoru określonego w załączniku nr 1 do ustawy. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

DAWKA SKUTECZNA MEDIALNA (ED50)

– taka dawka substancji, która powoduje określone zmiany biologiczne lub kliniczne u 50,0% organizmów testowanych.

DAWKA ŚMIERTELNA BEZWZGLĘDNA (LD100)

– najmniejsza dawka substancji chemicznej powodująca śmierć 100% organizmów testowanych.

DAWKA ŚMIERTELNA MEDIALNA (LD50)

– to dawka powodująca śmierć 50,0% badanych organizmów.

DE IURE (łac.)

– zgodnie z obowiązującym prawem. Według W. Kopaliński Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983 r.

DECYBEL (dB)

– 0,1 bela (B). – patrz „bel”.

DEGAZACJA

– wymagany okres, w którym artykuły sterylizowane tlenkiem etylenu zostaną pozbawione jego toksycznego działania, przy czym okres wietrzenia zależy od warunków: temperatury i wentylacji oraz rodzaju materiału, z którego wykonane są artykuły medyczne.

DEKLARACJA WYTWÓRCY

– deklaracja wystawiona przez wytwórcę maszyny przewidzianej do wbudowania w inną maszynę. Deklaracja ta powinna zawierać m. in. ostrzeżenie, że maszyna nie powinna być oddawana do użytku aż do momentu, gdy maszyna, do której ma być wbudowana, uzyska deklarację zgodności WE z postanowieniami Dyrektywy Maszynowej. Według Dyrektywy Maszynowej 98/37/WE z 22.06.1998 r. (Dz. Urz. WE, […]

DEKLARACJA ZGODNOŚCI

– oświadczenie producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, stwierdzające na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.). Wg PN-EN 45014 Ogólne kryteria dotyczące deklaracji zgodności wydawanej przez […]

DEKLARACJA ZGODNOŚCI WE

– procedura, za pomocą której producent lub jego upoważniony przedstawiciel stwierdza, że maszyna lub element bezpieczeństwa, wprowadzone do obrotu, spełniają zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, które ich dotyczą. Deklaracja zgodności WE powinna zawierać: nazwę i adres producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela; opis maszyny; wyszczególnienie aktów prawnych, których wymagania spełnia maszyna; nazwę i […]

DEKOMPRESJA

– kontrolowany proces obniżania ciśnienia oddziałującego na organizm nurka, prowadzony zgodnie z procedurą prac podwodnych. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.)

DEKONTAMINACJA

– proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczych przez mycie, dezynfekcję i sterylizację. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570).

DEMINGA MODEL (pętla

– koncepcja ciągłego doskonalenia. Model zarządzania bezpieczeństwem zawiera następujące elementy: przegląd stanu wyjściowego, polityka bhp, planowanie działań, narzędzia i wprowadzenie, sprawdzenie i poprawianie, zarządzanie przeglądami, kontynuowanie doskonalenia. Proces ten odbywa się w nieprzerwanym cyklu. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem. Materiały szkoleniowe Ośrodka Szkolenia Państwowej inspekcji Pracy. Wrocław 2000 r.

DEZYNFEKCJA (1)

– proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570).

DEZYNFEKCJA (2)

– proces odkażania, w wyniku którego następuje zniszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych środkami fizycznymi lub chemicznymi w celu przeciwdziałania zakażeniom.

DEZYNSEKCJA

– to tępienie szkodliwych owadów (zwłaszcza pasożytniczych), ich jaj i larw, ze względów sanitarnych i gospodarczych. Dezynsekcję najczęściej wykonuje się przez zastosowanie środków fizycznych (para, ogień, gorące powietrze, promieniowanie ultrafioletowe, mechanicznych (wyłapywanie, trzepanie, oczyszczanie), chemicznych (środki owadobójcze) i biologicznych (zwalczanie za pomocą innych organizmów żywych). Według Wikipedii.

DIELEKTRYK

– ciało bardzo słabo przewodzące prąd elektryczny, zły przewodnik elektryczności (rękawice, chodniki dielektryczne).

DIETA

– ekwiwalent pieniężny na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży służbowej. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. nr 69, poz. 454).

DIOKSYNY

– zanieczyszczenia, będące produktem ubocznym przy wytwarzaniu chlorowanego fenolu, stosowanego w herbicydach, środkach konserwujących drewno, farby itp. Powstają także podczas spalania śmieci zarówno w miejskich spalarniach, jak i domowych paleniskach. Według R.M. Youngson, Collins, Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r. W naturalnym środowisku przyrodniczym występują w znikomo małych ilościach. Dioksyny są jedną z najsilniej działających […]

DISRAELI BENJAMIN

– premier Wielkiej Brytanii, współtwórca ustawy o zdrowiu publicznym z 1875 r., autor stwierdzenia: Zdrowie publiczne jest fundamentem, na którym spoczywa dobrobyt ludności i potęga kraju. Troska o zdrowie publiczne jest pierwszym obowiązkiem męża stanu. Według Wikipedii.

DŁUGOTRWAŁY USZCZERBEK NA ZDROWIU

– to takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące jednak ulec poprawie. Ocenę stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu […]

DOBRA PRAKTYKA HIGIENICZNA (GHP)

– działania, które muszą być podjęte i warunki higieniczne, które musza być spełnione na wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności. GPH odnosi się do bezpieczeństwa żywności. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225).

DOBRA PRAKTYKA INŻYNIERSKA (ZAWODOWA)

– wykorzystanie najnowszej wiedzy inżynierskiej i technicznej do projektowania, produkowania, kontrolowania i użytkowania wyrobów.

DOBRA PRAKTYKA LABORATORYJNA

– 1) sposób planowania, przeprowadzania i dokumentowania badań laboratoryjnych zapewniający wykorzystanie najnowszej wiedzy biologicznej i technicznej oraz wiarygodność i pewność uzyskanych wyników. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm); 2) system zapewnienia jakości badań, określający zasady […]

DOBRA PRAKTYKA PRODUKCYJNA (GMP)

– działania, które muszą być podjęte i warunki, które muszą być spełnione, aby produkcja żywności odbywała się w sposób zapewniający jej właściwą jakość zdrowotną, zgodnie z jej przeznaczeniem. GMP odnosi się do bezpieczeństwa żywności. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225).

DOCHODZENIE EPIDEMIOLOGICZNE

Dochodzenie epidemiologiczne Dochodzenie epidemiologiczne to wykrywanie zachorowań, czynnika etiologicznego oraz określanie przyczyn, źródeł, rezerwuarów i mechanizmów szerzenia się choroby zakaźnej lub zakażenia. Minister Zdrowia poprzez rozporządzenia określa: zakażenia i choroby zakaźne, w przypadku wystąpienia których lub podejrzenia wystąpienia przeprowadza się obowiązkowe badania sanitarno-epidemiologiczne, rodzaje obowiązkowych badań sanitarno-epidemiologicznych oraz terminy przeprowadzania tych badań, sposób dokumentowania badań […]

DOJŚCIE

– przejście, stopnie, schody, poręcze, uchwyty, balustrady i pomosty maszyn i urządzeń zainstalowane w celu ułatwienia dostępu do zespołów i mechanizmów oraz wykonywania czynności roboczych, konserwacyjnych i naprawczych. Do każdego stanowiska pracy powinno być zapewnione bezpieczne i wygodne dojście, przy czym jego wysokość na całej długości nie powinna być mniejsza w świetle niż 2 m. […]

DOKUMENT

– każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Według art. 115 § 14 Kodeksu karnego.

DOKUMENT POTWIERDZAJĄCY TOŻSAMOŚĆ

– to dowód osobisty, tymczasowe zaświadczenie tożsamości, paszport, prawo jazdy, legitymację szkolną lub studencką, dokument stwierdzający tożsamość cudzoziemca albo inny dokument potwierdzający tożsamość zaopatrzony w wizerunek twarzy i adres zamieszkania osoby. Według ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504).

DOKUMENTACJA BUDOWY

– pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książka obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu – także dziennik montażu. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. […]

DOKUMENTACJA POWYKONAWCZA

– dokumentacja budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

DOMNIEMANIE ZGODNOŚCI (przywilej)

– prawo do uznawania maszyny za zgodną z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa zawartymi w Dyrektywie Maszynowej pod warunkiem wykonania jej w całkowitej zgodności z normami zharmonizowanymi obejmującymi wszystkie zasadnicze wymagania bezpieczeństwa odnoszące się do tej maszyny. Według Dyrektywy Maszynowej 98/37/WE z 22.06.1998 r. (Dz. Urz. WE, Nr L 207/1 z 23.07.1998 r.)

DOPUSZCZAJĄCY

– wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, […]

DOPUSZCZALNE STĘŻENIE W MATERIALE BIOLOGICZNYM

– najwyższy dopuszczalny poziom określonego czynnika lub jego metabolitu w odpowiednim materiale biologicznym lub najwyższą dopuszczalną wartość odpowiedniego wskaźnika, określającego oddziaływanie czynnika chemicznego na organizm; w szczególności materiałem biologicznym są krew i mocz pobrane od pracowników. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem […]

DOSTAWCA SUBSTANCJI LUB PREPARATU

– to każdy producent, importer, dalszy użytkownik lub dystrybutor wprowadzający do obrotu substancję w jej postaci własnej lub jako składnik preparatu, lub też preparat. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1907/2006 […]

DOSTAWCA WYROBU

– to producent lub importer wyrobu, dystrybutor lub inny uczestnik łańcucha dostaw wprowadzającego wyrób do obrotu. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie […]

DOSTĘPNE TECHNIKI

– techniki o takim stopniu rozwoju, który umożliwia ich praktyczne zastosowanie w danej dziedzinie przemysłu, z uwzględnieniem warunków ekonomicznych i technicznych oraz rachunku kosztów inwestycyjnych i korzyści dla środowiska, a które to techniki prowadzący daną działalność może uzyskać. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (Dz. U. Nr 62, poz. 627).

DOŚWIADCZENIE ZAWODOWE

– to doświadczenie uzyskane w trakcie zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności gospodarczej przez okres co najmniej 6 miesięcy; Według ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415).

DOTYK BEZPOŚREDNI

– dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części czynnych. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

DOTYK POŚREDNI

– dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części przewodzących dostępnych, które znalazły się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

DOWÓD LEGALIZACJI

– świadectwo legalizacji lub cecha legalizacji umieszczana na przyrządzie pomiarowym, poświadczające dokonanie legalizacji. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn. z 2004 r. Dz. U. Nr 243, poz. 2441).

DOZÓR TECHNICZNY

– określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia i środowiska wskutek: rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego, wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu, rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub […]

DOZYMETR

– 1) przyrząd do pomiarów całkowitej dawki promieniowania Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny. Medycyna; RTW 1997 r.; 2) przyrząd do pomiaru dawek promieniowania jonizującego i aktywności promieniotwórczej preparatów; przyrząd do pomiarów indywidualnej dawki napromieniowania gamma, otrzymanej przez człowieka w czasie pobytu w rejonie skażonym środkami promieniotwórczymi; Według Wikipedia.

DPPL – DUŻY POJEMNIK DO PRZEWOZU LUZEM

– (ang. IBC) to opakowanie przenośne, sztywne lub elastyczne, które ma pojemność: nie większą niż 3,0 m3 – dla materiałów ciekłych i stałych II i III grupy pakowania; nie większą niż 1,5 m3 – dla materiałów stałych I grupy pakowania, w przypadku DPPL elastycznego, ze sztywnego tworzywa sztucznego, złożonego, tekturowego lub drewnianego; nie większą niż 3,0 m3 […]

DPPL DREWNIANY

– to sztywny lub rozbieralny korpus drewniany z wykładziną wewnętrzną (ale bez opakowań wewnętrznych) wraz z odpowiednim wyposażeniem obsługowym i konstrukcyjnym. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia […]

DPPL ELASTYCZNY

– to korpus wykonany z folii, z tkaniny tekstylnej lub z innego materiału elastycznego, albo z ich kombinacji, i jeżeli to konieczne, z wewnętrzną wykładziną lub wkładką wraz z niezbędnym wyposażeniem i urządzeniami do manipulowania. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i […]

DPPL METALOWY

– to korpus metalowy wraz z odpowiednim wyposażeniem obsługowym i wyposażeniem konstrukcyjnym. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 27, poz. […]

DPPL NAPRAWIONY

– to DPPL metalowy, DPPL ze sztywnego tworzywa sztucznego lub DPPL złożony, który po uszkodzeniu mechanicznym lub z innego powodu (np. korozji, pęknięcia lub innych stwierdzonych objawów zmniejszenia wytrzymałości w stosunku do wymaganej dla danego typu konstrukcji) został poddany naprawie w celu przywrócenia jego zgodności z typem konstrukcji i umożliwienia przejścia przez ten DPPL z […]

DPPL PRZEROBIONY

– to DPPL metalowy, DPPL ze sztywnego tworzywa sztucznego lub DPPL złożony, który jest wytworzony jako typ UN zob. NUMER UN) z typu nie będącego typem UN; lub powstał w wyniku przetworzenia jednego typu UN na inny typ UN. DPPL przerobiony podlega tym samym wymaganiom ADR, co nowy DPPL tego samego typu. Według oświadczenia rządu […]

DPPL TEKTUROWY

– to duży pojemnik z tektury, z oddzielnymi pokrywami – górną i dolną, albo bez tych pokryw, ewentualnie z wykładziną wewnętrzną (ale bez opakowań wewnętrznych) oraz z odpowiednim wyposażeniem obsługowym i konstrukcyjnym. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej […]

DPPL ZABEZPIECZONY

– to (dla DPPL metalowych) oznacza DPPL wyposażony w dodatkowe zabezpieczenie od uderzeń, np. w postaci konstrukcji wielowarstwowej (typu „sandwich”) lub dwuściennej, albo obudowy w postaci ramy lub kratownicy metalowej. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego […]

DPPL ZE SZTYWNEGO TWORZYWA SZTUCZNEGO

– to duży pojemnik, którego korpus jest wykonany ze sztywnego tworzywa sztucznego (określenie „tworzywo sztuczne” użyte w odniesieniu do naczyń wewnętrznych DPPL złożonych obejmuje również inne materiały polimeryczne, takie jak guma itp.), który może być zaopatrzony w wyposażenie konstrukcyjne oraz odpowiednie urządzenia obsługowe. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie […]

DPPL ZŁOŻONY Z NACZYNIEM WEWNĘTRZNYM Z TWORZYWA SZTUCZNEGO

– to DPPL składający się z elementu konstrukcyjnego w postaci sztywnej osłony zewnętrznej wokół naczynia wewnętrznego z tworzywa sztucznego oraz z wyposażenia obsługowego i urządzeń manipulacyjnych. Jest on tak wykonany, że po złożeniu naczynie wewnętrzne i osłona zewnętrzna tworzą nierozdzielną jednostkę, która jako całość będzie napełniana, składowana, przewożona i opróżniana. Według oświadczenia rządu polskiego z […]

DRABINA

– zestaw szeregu równomiernie rozmieszczonych szczebli trwale połączonych podłużnicami. i służący do pokonywania różnicy poziomów w komunikacji pieszej. Dotyczy również drabin trwale umocowanych. Optymalna szerokość drabiny 400-600 mm; optymalny kąt nachylenia drabiny przystawnej – ok. 75° do poziomu.

DRĄŻEK IZOLACYJNY

– drążek służący do wykonywania czynności obsługowych lub naprawczych przy urządzeniu będącym pod napięciem, przy zachowaniu warunku izolowania obsługującego od tego urządzenia.

DRGANIA MECHANICZNE (wibracja)

– przekazywanie energii ze źródła drgań do organizmu człowieka przez określone części ciała będące w kontakcie z drgającym źródłem. Długotrwałe narażenie powoduje zmiany chorobowe w układzie krążenia, nerwowym i kostno-stawowym. Wg PN-N-01352: 1991. Drgania. Zasady wykonywania pomiarów na stanowiskach pracy. PN-N-01353: 1991 Drgania. Dopuszczalne wartości przyspieszenia drgań oddziałujących na organizm człowieka przez kończyny górne i […]

DROGA

– budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiąca całość techniczno-użytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowana w pasie drogowym. Według ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. (Dz. U. Nr 200, poz. 1953). Droga powinna mieć w szczególności: jezdnię – […]

DROGA EWAKUACYJNA

– najkrótsze połączenie pomiędzy pomieszczeniami budynku, a wyjściem ewakuacyjnym prowadzącym na zewnątrz budynku, umożliwiające ewakuację ludzi lub mienia. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

DTR

– dokumentacja techniczno–ruchowa – dokumentacja wydawana przez producentów maszyn, kotłów lub innych urządzeń technicznych, której znajomość i przestrzeganie zapewnia bezpieczną eksploatację tych maszyn lub urządzeń. (zob. INSTRUKCJA OBSŁUGI).

DWUTLENEK WĘGLA

– (CO2) w temperaturze pokojowej jest to bezbarwny, bezwonny i niepalny gaz, dobrze rozpuszczalny w wodzie i cięższy od powietrza (ok. 1,5 raza). Pod normalnym ciśnieniem przechodzi ze stanu stałego do gazowego (sublimuje) z pominięciem fazy ciekłej w temperaturze -78,5°C (suchy lód). Pod zwiększonym ciśnieniem (5,1 atm) można go jednak skroplić w temperaturze -57°C. Dwutlenek […]

DYM

– zanieczyszczenia nie związane z powietrzem, pochodzące ze spalin, zawierające popiół, sadzę, związki metali, wodę, gazy i pary oraz składniki smoliste. Cząstki występujące w dymie mają wielkość od 0,01 do 1,0 µm.

DYREKTYWA RADY NR 2000/39/EC z 8 czerwca 2000 r.

rozszerzająca wykaz substancji chemicznych, dla których określono graniczne normatywy higieniczne.

DYREKTYWA RADY NR 80/1107/EWG z 27 listopada 1980 r. oraz jej nowelizacja: dyrektywa nr 88/642/EWG z 16 grudnia 1988 r

– dotyczą ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych. W Polsce odpowiednikiem tej dyrektywy jest rozporządzenie MPiPS z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz. U. nr 91, poz. 811).

DYREKTYWA RADY NR 86/188/EWG z 12 maja 1986 r.

– dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na hałas w środowisku pracy.

DYREKTYWA RADY NR 90/270/EWG z 29 maja1990 r.

– dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe. Dyrektywa „skonsumowana” (implementowana) przez rozporządzenie MPiOS z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. nr 148, poz. 973).

DYREKTYWA RADY NR 91/322/EWG z 29 maja 1991 r. oraz dyrektywa nr 96/94/WE z 18 grudnia 1996 r.

– dotyczące ustalenia wartości dopuszczalnych stężeń substancji chemicznych i uzupełniające dyrektywę nr 80/1107/EWG. Odpowiednik polski – rozporządzenie MPiPS z 9 lipca 1996 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 86, poz. 394); rozporządzenie Prezesa RM z 28 maja 1996 r. w sprawie powołania Międzyresortowej Komisji ds. […]

DYREKTYWA RADY NR 98/24/WE z 7 kwietnia 1998 r.

– dotyczy bezpieczeństwa i ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych w środowisku pracy.

DYREKTYWA UE

– to przepisy ustalone przez właściwe instytucje Unii Europejskiej, które w zakresie zawartych w nich celów są wiążące dla każdego wskazanego państwa członkowskiego, lecz które pozostawiają władzom krajowym swobodę w zakresie wyboru form i metod ich wprowadzania. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników […]

DYREKTYWY NOWEGO PODEJŚCIA

– dyrektywy Wspólnoty Europejskiej, uchwalone zgodnie z zasadami zawartymi w uchwale Rady Unii Europejskiej z dnia 7 maja 1985 r., w sprawie nowego podejścia do harmonizacji technicznej oraz normalizacji. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

DYSPONENT JEDNOSTKI (ratowniczej)

– zakład opieki zdrowotnej, w którego skład wchodzą jednostki systemu ratowniczego: szpitalne oddziały ratunkowe, zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego – zwane dalej „jednostkami systemu”, na których świadczenia z dysponentami jednostek zawarto umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz umowy na wykonywanie medycznych czynności ratunkowych. Z systemem współpracują jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane […]

DYSTRYBUTOR

– to osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę na terytorium UE, w tym osoba prowadząca handel detaliczny, która wyłącznie magazynuje oraz wprowadza do obrotu substancję w jej postaci własnej lub jako składnik preparatu udostępniając ją stronom trzecim. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 […]

DZIAŁALNOŚĆ SOCJALNA

– usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej oraz udzielanie pomocy materialnej pracownikom – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe. Według ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j. tekst: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z […]

DZIAŁANIA INTERWENCYJNE

– działania, które zapobiegają narażeniu lub zmniejszają narażenie ludzi w wyniku zdarzenia radiacyjnego, polegające na oddziaływaniu na źródło promieniowania jonizującego, źródło skażeń promieniotwórczych, drogi rozprzestrzeniania tych skażeń oraz na ludzi. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

DZIAŁANIA KORYGUJĄCE

– działania podjęte w celu usunięcia przyczyn istniejącej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich ponownego wystąpienia. Według PN-N-18001. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

DZIAŁANIA RATOWNICZE

– każda czynność podjęta w celu ochrony życia, zdrowia i mienia, a także likwidacji źródła powstawania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Według ustawy o ochronie przeciwpożarowej ((Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380) oraz ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. ( Dz. U. Nr 191 poz. […]

DZIAŁANIA SZKODLIWE SUBSTANCJI

– to ostre działanie toksyczne, działanie drażniące, żrące, uczulające, przewlekłe działanie toksyczne, działanie mutagenne, rakotwórcze oraz szkodliwe działanie na rozrodczość.

DZIAŁANIA ZAPOBIEGAWCZE

– działania podjęte w celu usunięcia przyczyn potencjalnej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich wystąpienia. Według PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

DZIAŁKA BUDOWLANA

– wydzielona część terenu, przeznaczona pod zabudowę, na której znajdują się już budynki, lub dla której wydano decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z p. zm.).

DZIENNIK BUDOWY

– dokument przeznaczony do rejestracji (w formie wpisów) przebiegu robót budowlanych oraz wszystkich zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku ich wykonywania i mających znaczenie przy ocenie technicznej prawidłowości wykonywania budowy, rozbiórki lub montażu, których stwierdzenie po zakończeniu robót budowlanych byłoby utrudnione lub niemożliwe. Z zapisów ma wynikać wyraźnie kolejność i sposób wykonywania budowy, rozbiórki lub […]

DŻUL (J)

– jednostka pracy i energii w układzie SI – praca, którą wykonuje na drodze 1 m siła 1 Niutona (N). 1J = 1N x 1m; 1J = 0,24 kalorii. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

DŹWIĘK

– to wrażenie słuchowe spowodowane falą akustyczną rozchodzącą się w ośrodku sprężystym (ciele stałym, płynie, gazie). Częstotliwość fal, które są słyszalne dla człowieka, zawarte są w paśmie między wartościami granicznymi od ok. 16-20 Hz do ok. 16-20 kHz. Według Wikipedii.

DŹWIGNICA

– środek transportu o ograniczonym zasięgu i przerywanym ruchu, przeznaczony do przemieszczania osób lub ładunków (wciągarki, suwnice, żurawie, układnice, wyciągi towarowe, dźwigi).

DZWON NURKOWY

– zbiornik ciśnieniowy, którego konstrukcja i wyposażenie pozwalają na transportowanie nurków pod powierzchnię wody. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.).

EDWIN CHADWICK

– współtwórca pierwszej ustawy o zdrowiu publicznym w Wielkiej Brytanii w 1848 r.

EFEKT CIEPLARNIANY

– w górnych warstwach troposfery dwutlenek węgla i inne gazy, zwłaszcza metan (CH4) i jego pochodne oraz podtlenek azotu (N2O2) tworzą warstwę pochłaniającą i odbijającą podczerwone promieniowanie globu. Zachowuje się ona jak szyby w szklarni. Dwutlenek węgla w połowie odpowiada za ten efekt cieplarniany (efekt szklarniowy). Jeśli średnia temperatura globu (+16°C) ma pozostać niezmienna, musi […]

EFEKT TERMICZNY

– efekt szkodliwy biologicznie spowodowany lokalnym przegrzaniem części ciała lub całego organizmu na skutek absorpcji energii wytworzonej przez pola elektromagnetyczne. Występuje głównie w zakresie rezonansowym i mikrofalowym. Bardzo niebezpieczny dla niedostatecznie ukrwionych części ciała, jak np. gałki oczne czy jądra u mężczyzny. Przy dużych gęstościach mocy może dochodzić do wewnętrznych wylewów, zakłóceń hormonalnych oraz efektów […]

EKD

– Europejska Klasyfikacja Działalności.

EKG

– Europejska Komisja Gospodarcza ONZ.

EKOLOGIA

– nauka o zależności między organizmami żywymi a ich otoczeniem.

EKRAN OCHRONNY

– elektryczny, przewodzący ekran (podłączony do przewodów ochronnych) oddzielający urządzenia i obwody elektryczne od innych części czynnych. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

EKRANOWANIE

– zabezpieczenie urządzeń elektrycznych przed oddziaływaniem postronnych pól elektrycznych lub magnetycznych za pomocą metalowych osłon-ekranów.

EKSPLOATACJA INSTALACJI LUB URZĄDZENIA

– użytkowanie instalacji lub urządzenia oraz utrzymywanie ich w sprawności. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.).

EKSPOZYCJA ZAWODOWA

– wielkość narażenia na utratę zdrowia w wyniku oddziaływania na organizm pracownika obciążenia fizycznego i psychicznego, obciążenia pracą, albo szkodliwością fizyczną lub chemiczną.

EKWIPOTENCJALNOŚĆ

– stan, w którym części przewodzące mają praktycznie ten sam potencjał elektryczny. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

ELEKTROLIZA

– rozkład roztworu na oddzielne, naładowane cząstki (jony) pod wpływem przepływającego prądu. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

ELEKTROSMOG

– obecność w naszym bezpośrednim otoczeniu szkodliwych pól elektromagnetycznych (PEM). Smog elektromagnetyczny tworzą promieniowania elektromagnetyczne głównie o częstotliwości 50 Hz, nieraz o znacznych natężeniach składowej elektrycznej i magnetycznej tego pola. Przykładem źródeł szkodliwych PEM o częstotliwości „sieciowej” są urządzenia przesyłowo–rozdzielcze wysokiego napięcia (linie napowietrzne, transformatory – w których wartość PE przekracza 10 kV/m), stacje nadawcze […]

ELEKTRYCZNOŚĆ STATYCZNA

– gromadzenie się ładunków elektrycznych na skutek elektryzowania się różnych materiałów, objawiające się wyładowaniami iskrowymi, mogącymi spowodować wybuch, pożar, zakłócenia w procesach technologicznych i w funkcjonowaniu urządzeń elektronicznych, a także mającymi często niekorzystny wpływ na organizm ludzki. Podczas elektryzacji statycznej występują wysokie wartości napięcia elektrycznego wynoszącego, np. przy chodzeniu w skórzanym obuwiu (podeszwy) po wełnianym […]

ELEMENT BEZPIECZEŃSTWA

– to element nie będący wymiennym wyposażeniem, który producent lub jego upoważniony przedstawiciel wprowadza do obrotu oddzielnie, przeznaczony do realizacji funkcji bezpieczeństwa, którego uszkodzenie lub nieprawidłowe funkcjonowanie zagraża bezpieczeństwu lub zdrowiu osób narażonych. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. nr 199, poz.1228).

EMISJA

– wprowadzanie bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancji, energii, takich jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.).

EMISJA AZBESTU

– to bezpośrednie lub pośrednie wprowadzenie pyłu i włókien azbestowych do środowiska, powstające w wyniku użytkowania obiektów, urządzeń budowlanych, instalacji przemysłowych oraz wykonywania prac związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest; Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających […]

EMOCJE

– to stan pobudzenia w odpowiedzi na zdarzenie zewnętrzne lub wspominane, które oddziałuje lub może oddziaływać na sytuacje danej osoby. Emocja nie jest nigdy zjawiskiem czysto psychicznym, zawsze towarzyszą jej zmiany w organizmie, takie jak wzmożone wydzielanie adrenaliny i kortyzolu – ze skutkami ich działania. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

EPIDEMIA

– to wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570).

ERGONOMIA

– to dyscyplina naukowa zajmująca się dostosowaniem pracy do możliwości psychofizycznych człowieka. Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu: człowiek-maszyna-warunki otoczenia, aby praca była wykonywana przy możliwie niskim koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie, co uzyskuje się m.in. poprzez eliminację zagrożeń wypadkowych i źródeł chorób zawodowych. Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną. Korzysta z dorobku takich […]

ERGONOMIA HOLISTYCZNA

– to pełne doświadczenie przestrzeni, to spojrzenie z szerszej perspektywy. o perspektywa, która uwzględnia wszystkie aspekty. Niemożliwe jest lepsze prowadzenie biznesu, redukcja liczby zwolnień lekarskich oraz promowanie zdrowego stylu życia, jeśli środowisko pracy nie jest dostrojone do potrzeb pracowników i organizacji. Potrzebna jest harmonia. za: https://www.kinnarps.pl – całościowe podejście do miejsca pracy – zaplanowanie i […]

ERGONOMIA KONCEPCYJNA

Ergonomia koncepcyjna Ergonomia koncepcyjna to wprowadzenie zasad ergonomii już podczas opracowania koncepcji oraz projektowania m.in. maszyn, urządzeń, czy stanowisk pracy w celu zwiększenia wydajności pracy oraz poprawy warunków bezpieczeństwa pracowników. Na etapie projektowanie stosowana jest jako prewencja, z kolei w przypadku funkcjonujących już stanowisk pracy – w celu poprawy szeroko pojętych warunków pracy oraz poprawy […]

ERGONOMIA KOREKCYJNA

– to korekta warunków pracy na drodze modernizacji już funkcjonujących stanowisk pracy, maszyn i urządzeń.

EUROPEJSKA AGENCJA CHEMIKALIÓW

– to centralny organ UE, którego zadaniem jest zapewnienie skutecznego zarządzania na szczeblu wspólnotowym technicznymi, naukowymi i administracyjnymi aspektami określonymi w rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, […]

EWAKUACJA

– wywożenie ludzi (także rannych, chorych; również np. urządzeń i całych instytucji) z miejsc zagrożonych, np.. klęską żywiołową, pożarem itp., w miejsce bezpieczne. Według Słownika wyrazów obcych pod red. prof. dr J. Tokarskiego, PWN Warszawa 1980.

FELV

– bardzo niskie napięcie funkcjonalne. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

FIZJOLOGIA PRACY

– jest częścią nauki o funkcjach żywych organizmów i procesach fizykochemicznych w nich zachodzących (fizjologii) i zajmuje się badaniem wpływu pracy wykonywanej przez człowieka na jego organizm, a w tym na funkcjonowanie jego poszczególnych organów i układów.

FORMY SZKOLENIA BHP

– to instruktaż, seminarium, kurs, samokształcenie kierowane. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm).

FRANK JOHAN PETER

– (1745-1821) twórca koncepcji zdrowia publicznego, zdrowia ogółu w Europie i organizacji państwowej ochrony zdrowia. Według Wikipedii.

FREONY

– pochodne fluorowochlorowe metanu i etanu. Najważniejszym jest tzw. freon 12 CCl2F2 – stosowany jest m.in. jako czynnik chłodzący w chłodziarkach i jako rozpuszczalnik. W stanie gazowym nie jest wybuchowy. Główny „winowajca” tzw. dziury ozonowej w stratosferze.

FTA (Fault Tree Analysis)

– Analiza drzewa błędów (jedna z metod oceny ryzyka zawodowego) . Podstawą metody jest badanie niepożądanych poważnych zdarzeń oraz znajdowanie wszystkich krytycznych ścieżek prowadzących do tych zdarzeń.

FUNDUSZ SZKOLENIOWY

– fundusz tworzony przez pracodawcę w ramach posiadanych środków, przeznaczony na finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców. Fundusz szkoleniowy może być tworzony przez więcej niż jednego pracodawcę na zasadzie porozumienia. Utworzenie, funkcjonowanie i likwidacja funduszu szkoleniowego powinny być uregulowane w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie funduszu szkoleniowego. Według ustawy z dnia […]

FUNDUSZ WYPADKOWY

– fundusz wyodrębniony w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o którym mowa w przepisach ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74). Według ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr […]

GALWANIZERNIA

– pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, w których wykonywany jest proces galwanotechniczny. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych (Dz. U. Nr 126, poz. 1043)

GAŚNICA

– przenośne urządzenie, którego całkowita masa nie powinna przekraczać 20 kg, po uruchomieniu samodzielnie wyrzuca środek gaśniczy na skutek działania ciśnienia gazu znajdującego się w zbiorniku gaśnicy lub zmagazynowanego w oddzielnym zbiorniku.

GAZ

– to materiał, który w temperaturze 50°C ma prężność par większą niż 300 kPa (3 bary) lub jest całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20°C, pod ciśnieniem atmosferycznym 101,3 kPa. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego […]

GAZOCIĄG

– rurociąg wraz z wyposażeniem, służący do przesyłania i dystrybucji paliw gazowych. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

GŁÓWNA SZYNA (ZACISK) UZIEMIAJĄCA GSU

– szyna (zacisk) przeznaczona do przyłączenia do uziomu przewodów ochronnych, w tym przewodów połączeń wyrównawczych oraz przewodów uziemień roboczych, jeśli one występują. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

GŁÓWNA SZYNA (ZACISK) WYRÓWNAWCZA GSW

– szyna (zacisk) przeznaczona do przyłączenia przewodów ochronnych oraz przewodów połączeń wyrównawczych. GSW może być podłączona z głównym przewodem uziemiającym poprzez GSU. GSW występuje również w instalacjach z nieuziemionymi połączeniami wyrównawczymi. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

GŁÓWNY PRZEWÓD WYRÓWNAWCZY

– przewód ochronny zapewniający wyrównanie potencjałów, podłączony do głównej szyny (zacisku) uziemiającej GSU. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

GŁÓWNY SPECJALISTA ds. BHP

– pracownik służby bhp posiadający wyższe wykształcenie i co najmniej 5 letni staż w służbie bhp. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.)

GMO

– genetycznie modyfikowany organizm.

GOSPODAROWANIE ODPADAMI

– zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

GRAF RYZYKA

– metoda oceny ryzyka zawodowego. Jest to metoda wartościowania ryzyka, w której szacowane parametry ryzyka przedstawione są w formie grafu. Za parametry ryzyka przyjmowane są: wielkość szkód (strat) jakie może spowodować zagrożenie, czas występowania zagrożenia (ekspozycji), możliwości zastosowania ochrony przed zagrożeniem i prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie […]

GRUPA PAKOWANIA

– to grupa, do której (w celu pakowania) można zaliczyć materiały niebezpieczne odpowiednio do natężenia stwarzanego przez nie zagrożenia. Znaczenie grup pakowania jest następujące: I grupa pakowania – materiały stwarzające duże zagrożenie; II grupa pakowania – materiały stwarzające średnie zagrożenie; III grupa pakowania – materiały stwarzające małe zagrożenie. Do grup pakownia zaliczone są również niektóre […]

GRUPY IZOTOPÓW

– grupy, na które dzieli się izotopy promieniotwórcze w zależności od wartości skutecznej dawki obciążającej dla pracowników przy jednostkowym wniknięciu izotopu do organizmu drogą oddechową. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 140, poz. 994).

GRUPY POŻARÓW

– w zależności od płonącego materiału, jego stanu skupienia i sposobu spalania, pożary podzielono na grupy: A – pożary materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli; B – pożary cieczy i materiałów stałych topiących się; C – pożary gazów; D – pożary metali; F — tłuszczów i olejów […]

GRZYBY

– duża grupa organizmów posiadających zarodniki, odżywiających się przez rozkład materii organicznej nieożywionej i wchłanianie substancji odżywczych przez swoją powierzchnię. Wiele grzybów może być źródłem zakażenia u człowieka. Złe warunki życia sprzyjają głębszym infekcjom grzybiczym, które rozwijają się w następstwie urazów przeszywających stóp i innych części ciała. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW […]

HAACP

– system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point), zwany „systemem HACCP” – postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności poprzez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia jakości zdrowotnej żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów procesu produkcji i obrotu żywnością; system ten ma również na […]

HALONY

– fluoropochodne węglowodorów o silnym działaniu antykatalicznym, w przypadku gaszenia pożaru otaczają palące się przedmioty ciężkimi, niepalnymi gazami, zwłaszcza halonem 1301 (CBrF3) – najlepszy środek do gaszenia urządzeń komputerowych ponieważ nie wywołuje korozji sprzętu elektronicznego i nie niszczy taśm magnetycznych oraz dyskietek. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa […]

HAŁAS

– 1) każdy dźwięk, który może doprowadzić do utraty słuchu lub może być szkodliwy dla zdrowia albo niebezpieczny z innych względów; 2) drgania rozprzestrzeniające się w powietrzu w postaci fal akustycznych o częstotliwościach i natężeniach stwarzających uciążliwości dla ludzi i środowiska; hałas słyszalny 16 – 16000 Hz; hałas niesłyszalny, w tym: infradźwiękowy – 2–50 Hz, […]

HAŁAS IMPULSOWY

– składa się z jednego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, każdy w czasie trwania krótszym niż 1 sekunda.

HAŁAS INFRADŹWIĘKOWY (niskoczęstotliwościowy)

– hałas o częstotliwościach infradźwiękowych od 2 do 16 Hz i o częstotliwościach słyszalnych do 50 Hz, w literaturze używane jest także pojęcie hałasu niskoczęstotliwościowego o zakresie od 10 do 250 Hz. Gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza 140 dB infradźwięki mogą powodować trwałe, szkodliwe zmiany w organizmie. Wg m. in.: PN-N-01338:1986. Hałas infradźwiękowy. Dopuszczalne wartości […]

HAŁAS NIEUSTALONY

– poziom dźwięku A w określonym miejscu mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, zmienia się podczas obserwacji więcej niż o 5 dB.

HAŁAS ULTRADŹWIĘKOWY

– hałas o częstotliwościach słyszalnych i ultradźwiękowych – od 10 do 100 kHz. Zmiany o charakterze wegetatywno-naczyniowym powoduje hałas o natężeniu ponad 80 dB w zakresie częstotliwości słyszalnych i ponad 100 dB w zakresie niskich częstotliwości ultradźwiękowych. Wg: PN-N-01321:1986. Hałas ultradźwiękowy. Dopuszczalne wartości poziomu ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy i ogólne wymagania dotyczące wykonywania pomiarów.

HAŁAS USTALONY

– poziom dźwięku A w określonym miejscu mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku, zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż 5 dB.

HERC (Hz)

– jest jednostką główną częstotliwości w układzie SI i wyraża częstotliwość przebiegu okresowego, którego okres wynosi 1 sekundę. 1 Hz = 1 cykl/s; 1 KHz = 1000 Hz; 1 MHz = 1000 KHz. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

HIGIENA

– (gr. hygeinos – leczniczy) – dział medycyny, badający wpływ środowiska na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. Celem tych badań jest zapewnienie poszczególnym osobom oraz społeczeństwu jak najlepszych warunków rozwoju fizycznego i psychicznego. Praktycznymi wynikami higieny są wskazania dotyczące usuwania z życia ludzkiego wpływów ujemnych, w różny sposób zagrażających zdrowiu, i wprowadzania czynników dodatnich. Higiena […]

HIGIENA PRACY

– dział medycyny, zajmujący się badaniem wpływów środowiska na zdrowie człowieka, ochroną pracownika przed utratą zdrowia, które może nastąpić w wyniku oddziaływania w procesie pracy różnych czynników związanych z charakterem pracy oraz materialnym i społecznym środowiskiem pracy.

HOMOLOGACJA

– sankcja, zatwierdzenie, orzeczenie o zdatności sprzętu do użytku. Świadectwo homologacji jest równoważne z certyfikatem na znak bezpieczeństwa. Np. świadectwo homologacji typu pojazdu wydaje Minister Transportu.

HYDRANT WEWNĘTRZNY

– zawór wodny zainstalowany na wewnętrznej sieci wodociągowej, obudowany szafką i wyposażony w wąż tłoczny zakończony prądownicą wodną. Wydajność hydrantu wewnętrznego powinna wynosić: 52–2,5 l/s; 25–1l/s. Do obsługi hydrantu potrzebne są 2 osoby.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻENIA

– 1) jeżeli w ocenie ryzyka stwarzanego przez substancję nową wyniki badań wykonanych w celu oceny zagrożeń w odniesieniu do poszczególnych właściwości fizykochemicznych wskazują, że z uwagi na te właściwości fizykochemiczne, substancji nowej nie klasyfikuje się jako niebezpiecznej, charakterystyka ryzyka w odniesieniu do tych właściwości nie jest konieczna, chyba że istnieją inne uzasadnione powody do […]

IERS

– 1) International Environmental Rating System – System zarządzania środowiskiem. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem. Materiały szkoleniowe Ośrodka Szkolenia Państwowej inspekcji Pracy. Wrocław 2000 r.; 2) IERS (International Earth Rotation and Reference Systems Service) – Międzynarodowa Służba Ruchu Obrotowego Ziemi i Systemów Odniesienia; Według Wikipedii.

IMIENNE ZEZWOLENIE

– zezwolenie wydawane przez pracodawcę operatorowi wózka jezdniowego, po przeprowadzeniu szkolenia i komisyjnym sprawdzeniu wiadomości nabytych przez operatora, pozwalające na kierowanie wózkiem na terenie zakładu pracy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz. U. nr 70, poz. 650 z […]

IMPEDANCJA (opór elektryczny pozorny)

– wielkość, która jest miarą oporu, jaki napotyka prąd elektryczny, przepływając przez obwód. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

IMPEDANCJA CIAŁA LUDZKIEGO

– obejmuje niewielką rezystancję wnętrza ciała oraz rezystancję i pojemność naskórka w miejscach styczności z obwodem elektrycznym. Wartości tych parametrów zależą od przyłożonego napięcia i rodzaju prądu. Ponadto rezystancja wnętrza ciała zależy od drogi przepływu prądu, a parametry naskórka silnie zależą od jego stanu i od powierzchni styczności. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń […]

IMPEDANCJA UZIEMIENIA

– impedancja między określonym punktem sieci, instalacji lub urządzenia a ziemią odniesienia (opór całkowity przy danej częstotliwości). Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

IMPORTER

– każda osoba importująca wyrób w celu dystrybucji w jakiejkolwiek formie; importer jest uważany za producenta i jest odpowiedzialny jak producent. Wg dyrektywy Rady nr 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe.

IMPREZA MASOWA

– należy przez to rozumieć imprezę masową artystyczno-rozrywkową, masową imprezę sportową, w tym mecz piłki nożnej, o których mowa w pkt 2-4, z wyjątkiem imprez: a) organizowanych w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, muzeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki lub w innych podobnych obiektach; b) organizowanych w szkołach i placówkach oświatowych przez zarządzających tymi […]

IMPREZA MASOWA ARTYSTYCZNO – ROZRYWKOWA

– to impreza o charakterze artystycznym lub rozrywkowym, która ma się odbyć: a) na stadionie, w innym obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1.000; b) w hali […]

IMPREZA MASOWA PODWYŻSZONEGO RYZYKA

– to impreza masowa, w czasie której, zgodnie z informacją o przewidywanych zagrożeniach lub dotychczasowymi doświadczeniami dotyczącymi zachowania osób uczestniczących, istnieje obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji. Według ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. (Dz. U. Nr 62, poz. 504).

INFILTRACJA

– niekontrolowane przenikanie powietrza przez pory materiałów, szczeliny itp.

INNA PRACA ZAROBKOWA

– to wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych. Według ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. (tekst jedn. Dz. U. z […]

INNE MIEJSCOWE ZAGROŻENIE

– to zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody niebędące pożarem ani klęską żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków; Według ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. z 2009 r. Dz. U. nr 178, […]

INSOLACJA

– 1) działanie promieni słonecznych; 2) ilość energii słonecznej (w kaloriach) padająca na jednostkę powierzchni w ciągu określonego czasu; 3) nasłonecznienie.

INSPEKTOR ds. BHP

– pracownik służby bhp posiadający wyższe wykształcenie i minimum 2-letni staż zawodowy lub średnie wykształcenie i 4-letni staż zawodowy. Warunkiem zatrudnienia na takim stanowisku jest ukończenie szkolenia dla pracowników służby bhp. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. nr 109, poz. 704 z […]

INSPEKTOR ds. SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH

– centralny organ administracji rządowej zajmujący się m. in. oceną ryzyka stwarzanego przez substancje chemiczne i preparaty oraz gromadzeniem i udostępnianiem danych o tych substancjach. Organem odwoławczym jest minister ds. zdrowia. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych. (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1222)

INSTALACJA

– a) stacjonarne urządzenia techniczne; b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu; c) obiekty budowlane, nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. Według ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr […]

INSTALACJA ELEKTRYCZNA

– 1) zespół odpowiednio połączonych przewodów i kabli wraz ze sprzętem i osprzętem elektroinstalacyjnym (np. elementami mocującymi i izolacyjnymi), a także urządzeniami oraz aparatami – przeznaczony do przesyłu, rozdziału, zabezpieczania i zasilania odbiorników energii elektrycznej; 2) zespół współpracujących ze sobą elementów elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych, przeznaczonych do określonych celów. Początkiem instalacji elektrycznej są zaciski […]

INSTALACJA ENERGETYCZNA

– urządzenia energetyczne z układami połączeń między nimi. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

INSTALACJA GAZOWA

– urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

INSTALACJA ODBIORCZA

– instalacja, która znajduje się za rozliczeniowym układem pomiarowym służącym do rozliczeń między dostawcą a odbiorcą energii elektrycznej, a w razie braku układu pomiarowego – za wyjściowymi zaciskami pierwszego urządzenia zabezpieczającego instalacje odbiorcy od strony zasilania. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

INSTALACJA RUCHOMA

– połączenie kilku rodzajów aparatury albo połączenie aparatury i innych wyrobów, którego przeznaczeniem jest używanie w różnych lokalizacjach. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz. U. Nr 82, poz. 556).

INSTALACJA STACJONARNA

– połączenie kilku rodzajów aparatury albo połączenie aparatury i innych wyrobów, którego przeznaczeniem jest używanie w określonej i stałej lokalizacji. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz. U. Nr 82, poz. 556).

INSTALACJA SYGNALIZACYJNO-ALARMOWA

– instalacja automatycznego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze.

INSTALACJA UZIEMIAJĄCA

– zespół wszystkich połączeń elektrycznych i elementów służących do uziemienia sieci, instalacji lub urządzenia. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

INSTRUKCJA BEZPIECZNEGO WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH

– sposób zapobiegania zagrożeniom związanym z wykonywaniem robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. Instrukcję jest obowiązany opracować pracodawca przed przystąpieniem do wykonywania robót budowlanych i zaznajomić z nią pracowników w zakresie wykonywanych przez nich robót. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania […]

INSTRUKCJA EKSPLOATACJI

– zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów, polskich norm oraz dokumentacji producenta. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

INSTRUKCJA OBSŁUGI MASZYNY

– 1) Do każdej maszyny wprowadzanej na rynek powinna być dołączona instrukcja zawierająca informacje: ujęte w oznaczeniu maszyny (zob.), ale bez numeru fabrycznego; ułatwiające konserwację maszyny, w tym podające adres serwisu i importera; o przewidywanym zastosowaniu maszyny (w tym także o takich zastosowaniach, których w sposób racjonalny można od tej maszyny oczekiwać); o stanowisku lub […]

INSTRUKTAŻ

– to forma szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie […]

IQRS

– International Quality Rating System. System zarządzania jakością. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem. Materiały szkoleniowe Ośrodka Szkolenia Państwowej inspekcji Pracy. Wrocław 2000 r.

ISO

– International Standard Organization – Międzynarodowa Organizacja Standaryzacji.

ISRS

– International Safety Rating System. Jeden z systemów zarządzania bezpieczeństwem pracy. Jest to lista kontrolna obejmująca 20 obszarów mających wpływ na bezpieczeństwo pracy. Zawiera 652 zagadnienia (pytania) wymagające punktowej odpowiedzi według dokładnie zdefiniowanych zasad. Oceny systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy można dokonywać na 10 poziomach i na 10 poziomach uzyskiwać certyfikaty firmy DNV. Nowoczesne metody zarządzania […]

ISTOTNA ZMIANA INSTALACJI

– taka zmiana sposobu funkcjonowania instalacji lub jej rozbudowa, która może powodować zwiększenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Według ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.).

ITERACJA

– wielokrotne, kolejne powtarzanie danej operacji odniesione do rezultatu poprzedniego jej wypełnienia. W normie EN 1050 wymienia się „iteracyjny proces osiągania bezpieczeństwa”.

IZOLACJA

– odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234 poz. 1570).

IZOLACJA DODATKOWA

– odrębna izolacja zastosowana oprócz izolacji podstawowej .Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

IZOLACJA OCHRONNA

– środek dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej z zastosowaniem izolacji ograniczającej możliwość porażenia prądem elektrycznym; do izolacji takiej zalicza się izolację podwójną, izolację wzmocnioną, obudowę izolacyjną. Są to izolacje o właściwościach co najmniej równoważnych pod względem elektrycznym i mechanicznym izolacji roboczej. Wedlug PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

IZOLACJA PODSTAWOWA

– izolacja części czynnych zastosowana w celu ochrony przed dotykiem bezpośrednim. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

IZOLACJA PODSTAWOWA

– izolacja części pod napięciem, zastosowana w celu zapewnienia podstawowej ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.

IZOLACJA PODWÓJNA

– izolacja składająca się z izolacji podstawowej i izolacji dodatkowej. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Między obwodem elektrycznym, a dostępnymi częściami metalowymi są dwa niezależne układy izolacyjne: izolacja podstawowa i izolacja dodatkowa. Są one przedzielone przegrodą metalową, aby każdy z osobna można zbadać, np. mierząc rezystancję izolacji albo przykładając napięcie probiercze. W izolację […]

IZOLACJA ROBOCZA

– izolacja części czynnej, niezbędna do zapewnienia należytej pracy urządzenia elektrycznego, która jednocześnie zapewnia ochronę przeciwporażeniową. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

IZOLACJA STANOWISKA

środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej, polegający na izolowaniu stanowiska od ziemi i wyrównaniu potencjałów obcych części przewodzących a dostępnych z tego stanowiska. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

IZOLACJA WZMOCNIONA

– izolacja zapewniająca ochroną przed porażeniem prądem elektrycznym w stopniu równoważnym izolacji podwójnej. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

JAKOŚĆ ORGANOLEPTYCZNA ŻYWNOŚCI

– zespół cech obejmujących smak, zapach, wygląd, barwę i konsystencję, które można wyodrębnić i ocenić przy pomocy zmysłów człowieka. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. nr 171, poz. 1225 z późn. zm.).

JAKOŚĆ ZDROWOTNA ŻYWNOŚCI

– ogół cech i kryteriów, przy pomocy których charakteryzuje się żywność pod względem wartości odżywczej, jakości organoleptycznej oraz bezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. nr 171, poz. 1225 z późn. zm.).

JEDNORAZOWE ODSZKODOWANIE

– przysługuje w wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, a jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa […]

JEDNOSTKA CERTYFIKUJĄCA

– niezależna od użytkownika, konsumenta, sprzedawcy, producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela jednostka dokonująca certyfikacji. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

JEDNOSTKA INSPEKCYJNA

– to niezależny organ wykonujący badania i inspekcje na podstawie upoważnienia właściwej władzy. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 27, […]

JEDNOSTKA KONTROLUJĄCA

– to jednostka dokonująca sprawdzenia projektu wyrobu, wyrobu lub procesu jego wytwarzania oraz ustalenia ich zgodności z zasadniczymi lub szczegółowymi wymaganiami. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

JEDNOSTKA NOTYFIKOWANA

– 1) jednostka dokonująca sprawdzenia zgodności projektu wyrobu, wyrobu lub procesu jego wytwarzania oraz ustalenia ich zgodności z zasadniczymi lub szczegółowymi wymaganiami lub specyfikacjami technicznymi. Wg ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. nr 204, poz. 2087 z p. zm.); 2) organizacja (jednostka) wyznaczona przez […]

JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA PROWADZĄCA DZIAŁALNOŚĆ SZKOLENIOWĄ W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

– to: placówka kształcenia ustawicznego, placówka kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkoła ponadgimnazjalna, jednostka badawczo-rozwojowa, szkoła wyższa lub inna placówka naukowa, stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bezpieczeństwem i higieną pracy, osoba prawna lub fizyczna prowadząca działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej – jeżeli prowadzą działalność […]

JEDNOSTKA TRANSPORTOWA

– to pojazd samochodowy bez przyczepy lub zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego i dołączonej do niego przyczepy. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września […]

JÓZEF POLAK (1857-1928)

– w 1885 r. założył czasopismo „Zdrowie Publiczne” ukazujące się do dziś. Wraz z Bolesławem Prusem był współzałożycielem Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego (1898 r.), przekształconego następnie w Polskie Towarzystwo Higieniczne.

KALANDER

– maszyna z systemem walców, służąca do gładzenia, wyciskania, tłoczenia (m.in. przy produkcji wykładzin podłogowych na bazie PCV).

KALIBRACJA (wzorcowanie)

– zbiór operacji, za pomocą których ustala się, w określonych warunkach, zależności między wartościami wskazywanymi przez przyrząd lub układ pomiarowy, albo wartościami reprezentowanymi przez wzorzec miary lub materiał odniesienia, a odpowiadającymi im wartościami wielkości, realizowanymi przez wzorzec odniesienia. Według PN-ISO 10012-1. Wymagania dotyczące zapewnienia jakości wyposażenia pomiarowego.

KALKULATOR RYZYKA

– metoda oceny ryzyka zawodowego. Jest to metoda, w której wartościowanie ryzyka następuje na podstawie szacowania trzech parametrów ryzyka tj. prawdopodobieństwa zdarzenia, ekspozycji na zagrożenie i skutków jakie może spowodować zagrożenie. W metodzie tej wyniki badań statystycznych parametrów nanoszone są na nomogram, na który nanoszone są również kategorie wartości ryzyka. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. […]

KALORIA

– jednostka ilości ciepła w układzie CGS równa 4,1868 J (dżula). Jest to ilość ciepła potrzebna do podniesienia temperatury jednego grama wody o 1°C. Obecnie w układzie SI zastąpiona dżulem. 1 kaloria = 4,1868 J. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

KANDELA (cd)

– jednostka światłości w układzie SI, równa natężeniu światła wysyłanego w danym kierunku przez źródło, które emituje promieniowanie monochromatyczne o częstości 540×1012 Hz, przy czym natężenie promieniowania w tym kierunku wynosi 1/683 wata na steradian. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999 r.

KANISTER

– to opakowanie wykonane z metalu lub z tworzywa sztucznego o przekroju prostokątnym lub wielokątnym, wyposażone w jeden lub kilka otworów. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia […]

KĄPIEL GALWANICZNA

– roztwór substancji chemicznych lub ich mieszanin stosowany w procesie galwanotechnicznym. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych (Dz. U. Nr 126 poz. 1043).

KAPTUR OCHRONNY

– chroni przed zetknięciem rąk z zębami piły oraz przed odpryskami i trocinami. Powinien on osłaniać od góry dostęp do zębów piły wystających ponad przecinane drewno. Nie powinien być szerszy niż 60 mm, aby nie zasłaniał materiału.

KARA PIENIĘŻNA

– kara, która może być nakładana przez pracodawcę na pracownika za nieprzestrzeganie przepisów bhp lub stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo spożywanie alkoholu w czasie pracy. Wysokość kary – za jedno przekroczenie, jak za każdy dzień nie usprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą […]

KARBID (CaC2)

– surowiec służący do produkcji acetylenu. Nazywany węglikiem wapnia lub acetylenkiem wapnia. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. z 2004 r. nr 7, poz. 59).

KARTA CHARAKTERYSTYKI

– zbiór informacji o niebezpiecznych właściwościach substancji lub preparatu chemicznego oraz zasad i zaleceń ich bezpiecznego stosowania. Jest przeznaczona przede wszystkim dla użytkowników prowadzących działalność zawodową w celu umożliwienia im podjęcia w miejscu pracy środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia człowieka i środowiska. Niedopuszczalne jest stosowanie w działalności zawodowej substancji niebezpiecznych i preparatów […]

KARTA WYPADKU

– dokument, w którym dokonuje się ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, do których doszło podczas: uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe; wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie; odbywania szkolenia, […]

KASACJA

– odwołanie się od orzeczenia sądu niższej instancji do sądu ostatniej instancji z powodu niezachowania przepisów prawa lub obowiązującej procedury.

KATASTROFA BUDOWLANA

– niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów. Nie jest katastrofą budowlaną: uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany; uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami; awaria instalacji. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 […]

KATASTROFA NATURALNA

– zdarzenie związane z działaniem sil natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwale występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt, albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu. Katastrofą […]

KATEGORIA RYZYKA DLA GRUPY DZIAŁALNOŚCI

– ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Wpływ każdego ze wskaźników częstości na ustalenie kategorii ryzyka dla grupy działalności jest równy. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się na okres […]

KATEGORIA STOSOWANIA I NARAŻENIA

– to scenariusz narażenia, obejmujący szeroki zakres procesów lub zastosowań, w którym przekazywane są co najmniej informacje o procesach lub zastosowaniach w formie krótkiego, ogólnego opisu zastosowania. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i […]

KIEROWCA

– 1) osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym. Według ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców. (Dz. U. nr 123, poz. 1354); 2) operator odpowiedzialny za przemieszczanie się maszyny, który może być transportowany przez maszynę lub towarzyszyć jej pieszo albo kierować nią zdalnie, w szczególności przy użyciu przewodów lub fal radiowych. […]

KIEROWNIK DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA

– to osoba wyznaczona przez organizatora, reprezentująca go w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom imprezy masowej. Według ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504).

KIEROWNIK ROBÓT

– wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik – posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru – do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. nr 80, poz. […]

KIERUJĄCY MEDYCZNYMI DZIAŁANIAMI RATOWNICZYMI

– osoba oddziałująca na podległe jednostki systemu zgodnie z przyjętymi procedurami, w celu wykonania medycznych działań ratowniczych. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. ( Dz. U. Nr 191 poz. 1410 z późn zm.).

KIERUJĄCY ZESPOŁEM PRACOWNIKÓW

– wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierujący zespołem pracowników. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. nr 80, poz. 912).

KLAMRA

– element konstrukcyjny trwale umocowany do maszyny lub urządzenia, umożliwiający stawianie stóp oraz chwytanie dłońmi przy pokonywaniu różnicy poziomów. Szerokość klamry powinna wynosić co najmniej 300 mm. Odległość pionowa między klamrami nie powinna być większa niż 300 mm.

KLAPA DYMOWA

– urządzenie zamykane (otwierane) ręcznie lub automatycznie, kierunkujące przepływ dymu i gorących gazów.

KLASA DROGI

– to przyporządkowanie drodze odpowiednich parametrów technicznych, wynikających z jej cech funkcjonalnych. Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430).

KLASA OCHRONNOŚCI

– 1) określenie środka lub środków, za pomocą których jest realizowana ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym danego urządzenia. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Klasa 0 – przewody w zasadzie nie przystosowane do objęcia ochroną dodatkową. Jeśli są to przyrządy z przewodem ruchomym, powinien on być zakończony wtyczką bez styku ochronnego. Klasa I – […]

KLATKA

– to oznacza opakowanie zewnętrzne o niepełnym poszyciu. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 162).

KLĘSKA ŻYWIOŁOWA

– to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. Według ustawy […]

KLIN ROZSZCZEPIAJĄCY

– element chroniący przed odrzutem obrabianego materiału wskutek zakleszczenia się przeciętych części na obracającej się tarczy piły. Wykonany jest z blachy stalowej, grubszej niż brzeszczot pilarki, ale cieńszy niż szerokość rozwarcia zębów – powinien być tak dobrany i dosunięty do tarczy, ażeby między nim i uzębieniem pozostała 2 mm szczelina, a wierzchołek był tylko o […]

KOC GAŚNICZY

– płachta tkaniny z włókna szklanego o powierzchni około 2 m² , która jest całkowicie niepalna. Działanie koca gaśniczego polega na tłumieniu pożaru przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się materiału.

KOCIOŁ

– urządzenie energetyczne wraz z niezbędnym oprzyrządowaniem służące do przetwarzania energii zawartej w paliwach oraz innej (np. elektrycznej) na energię cieplną wykorzystywaną w procesach produkcyjnych, komunalnych i innych. Mówiąc o kotle należy przez to rozumieć kotły z paleniskami rusztowymi, pyłowymi, na paliwa stałe, ciekłe lub gazowe; wodne i parowe z obiegiem wodnym naturalnym, wymuszonym i […]

KODEKS IMDG

– to Międzynarodowy Kodeks Morski Towarów Niebezpiecznych, stanowiący wykonanie przepisów części A rozdziału VII Międzynarodowej konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu (SOLAS), opublikowany przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO) w Londynie. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego […]

KODEKS PRACY

– podstawowy akt prawny określający przepisy prawnej ochrony pracy, w którym zostały usystematyzowane podstawowe przepisy określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

KOMFORT CIEPLNY

– 1) stan, w którym człowiek czuje, że jego organizm znajduje się w stanie zrównoważonego bilansu cieplnego, tzn. nie odczuwa ani uczucia ciepła, ani zimna. Według Wikipedii; 2) stan, w którym temperatura wewnętrzna ciała wynosi 36,6-37,0°C, średnia temperatura powierzchni skóry mieści się w granicach 32-34°C, a ilość ciepła utraconego przez parowanie potu nie przekracza 20% […]

KOMISJA BHP

– organ doradczy i opiniotwórczy, powoływany przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 250 pracowników. Skład: pracownicy służby bhp, lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami, społeczny inspektor pracy, przedstawiciele pracowników. Przewodniczącym jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, […]

KOMISJA LEKARSKA

– to komisja złożona z lekarzy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ustalająca stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową oraz niezdolność do pracy i jej związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, a także związek śmierci ubezpieczonego lub rencisty z takim wypadkiem lub chorobą. Według ustawy z dnia […]

KOMORA DEKOMPRESYJNA

– zbiornik ciśnieniowy o konstrukcji i wyposażeniu umożliwiających prowadzenie pod opieką lekarza kompresji i dekompresji nurków. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.).

KOMORA HIPERBARYCZNA

– zbiornik ciśnieniowy o konstrukcji i wyposażeniu umożliwiających przebywanie w nim nurków w warunkach sztucznie wytworzonego podwyższonego ciśnienia atmosferycznego w czasie prowadzenia długotrwałych lub głębinowych prac podwodnych albo w celu przeprowadzania dekompresji. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.).

KOMPENSACJA PRZYRODNICZA

– zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych. Według ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, […]

KOMPRESJA

– kontrolowany proces wzrostu ciśnienia oddziałującego na organizm nurka, prowadzony zgodnie z procedurą prac podwodnych. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.)

KOMUNALNE OSADY ŚCIEKOWE

– pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. Według ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

KOMUNIKAT SŁOWNY

– ustalona, krótka i jednoznaczna informacja słowna wypowiadana przez człowieka lub emitowana jako głos ludzki, nakazująca określone zachowanie się. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst. jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.).

KOŃ MECHANICZNY (KM)

– jednostka mocy w układzie MkGS. Moc takiego urządzenia, które w ciągu 1 sek. wykonuje pracę 75 kilogramometrów.1 KM = 735,5 W(wat) = 75 KGm/sek; 1 KM = 0,7355 KW.

KONDYGNACJA

– pozioma, nadziemna lub podziemna część budynku, zawarta między górną powierzchnią stropu lub warstwy wyrównawczej na gruncie a górną powierzchnią stropu lub stropodachu znajdującego się nad tą częścią, w tym poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz pozioma część budynku stanowiąca przestrzeń na urządzenia techniczne, mająca wysokość w świetle nie mniej niż 2,0 m, […]

KONDYGNACJA NADZIEMNA

– kondygnacja, której górna powierzchnia stropu lub warstwy wyrównawczej podłogi na gruncie znajduje się w poziomie lub powyżej poziomu projektowanego lub urządzonego terenu, a także każda sytuowana nad nią kondygnacja. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, […]

KONDYGNACJA PODZIEMNA

– kondygnacja, której więcej niż połowa wysokości w świetle, ze wszystkich stron budynku, znajduje się poniżej poziomu przylegającego do niego, projektowanego lub urządzonego terenu, a także każda sytuowana pod nią kondygnacja. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr […]

KONTENER

– to urządzenie transportowe (nadwozie zdejmowane lub podobna konstrukcja): o trwałym charakterze, wystarczająco wytrzymałe, aby nadawało się do wielokrotnego użycia; o specjalnej konstrukcji, ułatwiającej przewóz towarów za pomocą jednego lub kilku środków transportu, bez ich przeładunku; zawierające elementy ułatwiające mocowanie i manipulowanie, zwłaszcza przy jego przeładunku z jednego środka transportu na drugi – zbudowane w […]

KONTENER DO PRZEWOZU LUZEM

– to jednostka ładunkowa (łącznie z wykładziną i pokryciem) przeznaczona do przewozu materiału stałego pozostającego w bezpośrednim kontakcie z tą jednostką. Kontenery do przewozu luzem oznaczają jednostki ładunkowe: o trwałym charakterze i wytrzymałości wystarczającej do ich wielokrotnego użycia; – o specjalnej konstrukcji ułatwiającej przewóz towarów, jednym lub kilkoma rodzajami transportu, bez konieczności ich przeładunku; wyposażone […]

KONTENER DUŻY

– to kontener nie odpowiadający definicji małego kontenera i – w rozumieniu przepisów CSC – kontener o takiej wielkości, że powierzchnia wyznaczona czterema zewnętrznymi dolnymi narożami jest równa co najmniej 14 m2 (150 stóp kwadratowych) lub 7 m2 (75 stóp kwadratowych), jeżeli jest wyposażony w górne naroża zaczepowe. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 […]

KONTENER MAŁY

– to kontener, który wszystkie wymiary zewnętrzne (długość, szerokość oraz wysokość) ma mniejsze niż 1,5 m, lub kontener o pojemności nie większej niż 3 m3. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), […]

KONTENER MORSKI DO PRZEWOZU LUZEM

– to kontener do przewozu luzem o specjalnej konstrukcji umożliwiającej jego wielokrotne użycie w przewozach z, do lub pomiędzy obiektami morskimi. Kontener morski do przewozu luzem powinien być zaprojektowany i zbudowany zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) w sprawie dopuszczenia kontenerów morskich do używania na pełnym morzu, zawartymi w dokumencie MSC/Circ.860. Według oświadczenia rządu […]

KONTENER ODKRYTY

– to kontener z otwartym dachem lub kontener-platforma. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 162).

KONTENER ZAMKNIĘTY

– to kontener całkowicie obudowany, mający sztywny dach, sztywne ściany boczne, sztywne ściany szczytowe i sztywną podłogę. Określenie to obejmuje kontenery z otwieranym dachem, o ile dach ten może być zamknięty na czas transportu. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B […]

KONTENER-CYSTERNA

– to urządzenie transportowe odpowiadające definicji kontenera, zawierające zbiornik wraz z wyposażeniem, w tym także wyposażeniem ułatwiającym przemieszczanie kontenera-cysterny bez znaczącej zmiany jego orientacji w przestrzeni, używany do przewozu gazów, materiałów ciekłych, sproszkowanych lub granulowanych, o pojemności większej niż 0,45 m3 (450 litrów) w przypadku, gdy jest on używany do przewozu materiałów klasy 2. Według oświadczenia […]

KONTROLA (inspekcja)

– sprawdzenie projektu wyrobu, samego wyrobu, usługi, procesu lub urządzenia oraz ustalenie ich zgodności ze specyficznymi wymaganiami lub – na podstawie profesjonalnego osądu – z wymaganiami ogólnymi. Wg PN-EN 45004:1998. Ogólne kryteria działania różnych rodzajów jednostek kontrolujących.

KONTROLA WARUNKÓW BHP

– jest to zespół czynności polegających na ocenie stanu faktycznego i porównaniu tego stanu z obowiązującymi przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a następnie sformułowanie wniosków naprawczych skierowanych do pracodawcy. Według R. Celeda, M. Sekunda, Metodyka kontroli warunków pracy, Kolpress, Warszawa 2006 r.

KONWENCJA MOP

– zespół przyjętych norm postępowania w różnych sprawach m.in. prawa pracy i bezpieczeństwa pracy. Konwencje wymagają ratyfikacji przez Sejm RP. Po ratyfikacji i wejściu w życie państwa zobowiązane są zharmonizować ustawodawstwo wewnętrzne z ich postanowieniami.

KOORDYNUJĄCY

– wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

KORONA DROGI

– jezdnie z poboczami, pasami awaryjnego postoju lub pasami przeznaczonymi do ruchu pieszych, zatokami autobusowymi lub postojowymi, a przy drogach dwujezdniowych – również z pasem dzielącym jezdnie. Według ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. (Dz. U. Nr 200, poz. 1953).

KOSZT SZKOLENIA

– to łącznie: uprzednio uzgodniona należność przysługująca instytucji szkoleniowej, koszt ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia, jeżeli szkolenie odbywa się w miejscowości innej niż miejsce zameldowania stałego lub czasowego, koszty badań lekarskich i psychologicznych wymaganych w przepisach odrębnych, koszty egzaminów umożliwiających uzyskanie świadectw, dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych lub tytułów zawodowych […]

KOSZTY BHP

– łączne koszty: ubezpieczenia, wypadków przy pracy, chorób zawodowych, absencji chorobowej, obniżonej wydajności pracy, obniżonej produkcji i jej jakości, wdrażania, utrzymania i doskonalenia systemu zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy. Według PN–N–18004. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne.

KRAJOWY SYSTEM RATOWNICZO-GAŚNICZY

– to integralna część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmująca, w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń, skupiająca jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie, w drodze umowy cywilnoprawnej, zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych; Według ustawy z dnia […]

KRAJOWY TRANSPORT DROGOWY

– podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej […]

KRĘTOŚĆ ODCINKA DROGI

– to stosunek sumy bezwzględnych wartości kątów zwrotu kierunków trasy drogi wyrażonych w stopniach do jego długości wyrażonej w kilometrach. Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430).

KRWOTOK

– wypływ krwi poza światło naczynia krwionośnego (tętnicy, żyły, naczynia włosowatego). Krew może wylewać się do jam ciała lub światła narządu , do tkanek (np. mięśni) lub na zewnątrz przez ranę. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r. Wypływanie krwi wolne i skąpe nazywamy krwawieniem.

KSIĄŻKA OBIEKTU BUDOWLANEGO

– dokument przeznaczony do zapisów dotyczących przeprowadzanych badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy w okresie użytkowania obiektu budowlanego. Książkę wydaje właściwy organ państwowego nadzoru budowlanego. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Spraw […]

KUBATURA BRUTTO BUDYNKU

– suma kubatury brutto wszystkich kondygnacji, stanowiącej iloczyn powierzchni całkowitej, mierzonej po zewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych i wysokości kondygnacji brutto, albo między podłogą na stropie lub warstwą wyrównawczą na gruncie a górną powierzchnią podłogi bądź warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu nad najwyższą kondygnacją, przy czym do kubatury brutto budynku wlicza się kubaturę przejść, prześwitów i […]

KUCHNIA MIKROFALOWA

– w kuchni mikrofalowej wykorzystuje się pole elektromagnetyczne o częstotliwości rzędu 109 Hz, np. 2450 MHz (standard zachodni), co odpowiada długości fali 12,2 cm. Gęstość mocy w komorze grzejnej jest rzędu 1 W/cm², a na zewnątrz nie powinna przekraczać 0,00015-0,005 W/cm². Obudowa ekranująca blaszana ma drzwi ze specjalnego szkła wielowarstwowego z siatką metalową. Drzwi na […]

KURS

– 1) to pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności lub kwalifikacji zawodowych, realizowaną zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora kształcenia. Według rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez […]

KWALIFIKACJA BUDYNKÓW DO KATEGORII ZAGROŻENIA LUDZI

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie: § 209. 1. Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe w rozumieniu § 226, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na: 1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi, określane […]

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC

– to czynności podejmowane wobec osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego przez ratownika. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. ( Dz. U. Nr 191 poz. 1410 z późn zm.).

KWARANTANNA

– odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570).

LABORATORIUM

– laboratorium badawcze lub laboratorium pomiarowe. Według ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

LABORATORIUM REFERENCYJNE

– laboratorium odwoławcze uprawnione przez ministra właściwego do spraw środowiska do wydawania opinii w sprawach GMO i stosujące w zakresie oznaczeń wiarygodne metody badań potwierdzone w systemie badań międzylaboratoryjnych. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. nr 36, poz. 233 z późn. zm).

LAMPA BAKTERIOBÓJCZA

– to lampa UV wytwarzająca promieniowanie o określonej długości fali, które powoduje reakcję fotochemiczną w DNA bakterii i wirusów, wskutek czego mikroorganizmy natychmiast giną lub tracą zdolność rozmnażania się.

LAMPA RTĘCIOWA (rtęciówka)

– rodzaj lampy jarzeniowej. Rura, w której zachodzą wyładowania w parze rtęci. Rura ta wykonana jest z topionej krzemionki lub kwarcu, zamknięta z obu końców. Na końcach wtopione są elektrody z molibdenu i wolframu. Wypełniona jest argonem z dodatkiem czystej rtęci.

LAMPA SODOWA

– rodzaj lampy jarzeniowej. Daje żółte światło w wyniku wyładowania świetlnego, powstającego przy przejściu strumienia elektronów między elektrodami wolframowymi w rurze zawierającej pary sodu.

LASER

Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation – przyrząd do wzmacniania światła umożliwiający uzyskanie silnie skupionej i spójnej (koherentnej) wiązki monochromatycznego promieniowania świetlnego. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

LEGALIZACJA

– sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie dowodem legalizacji, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania metrologiczne określone we właściwych przepisach. Według ustawy z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441).

LEGALNA JEDNOSTKA MIARY

– jednostka miary, której stosowanie jest nakazane lub dozwolone przepisem prawnym. Według ustawy z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441).

LEKARZ ORZECZNIK

– to lekarz, który w imieniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustala – na podstawie bezpośredniego badania ubezpieczonego i posiadanej dokumentacji medycznej oraz dokumentacji dotyczącej tego wypadku przy pracy albo tej choroby zawodowej – stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową oraz niezdolność do pracy i jej związek z […]

LEKARZ SYSTEMU (ratowniczego)

– to lekarz posiadający tytuł specjalisty lub specjalizujący się w dziedzinie medycyny ratunkowej, z zastrzeżeniem, że do dnia 31 grudnia 2020 r. lekarzem systemu może być lekarz posiadający specjalizację lub tytuł specjalisty w dziedzinie: anestezjologii i intensywnej terapii, chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej, chirurgii dziecięcej, ortopedii i traumatologii narządu ruchu, ortopedii i traumatologii, lub pediatrii. Według […]

LICZBA KONDYGNACJI

– liczba kondygnacji budynku, z wyjątkiem piwnic, suteren, antresoli oraz poddaszy nieużytkowych. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

LINIA ELEKTROENERGETYCZNA

– komplet przewodów wraz z akcesoriami przeznaczonych do przesyłania energii elektrycznej. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

LINIA ELEKTROENERGETYCZNA KABLOWA

– linia elektroenergetyczna ułożona w ziemi lub przeznaczonych do tego celu kanałach czy rurach. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

LINIA ELEKTROENERGETYCZNA NAPOWIETRZNA

– linia elektroenergetyczna o przewodach zainstalowanych na odpowiednich konstrukcjach nad powierzchnią ziemi. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

LINIE ROZGRANICZAJĄCE DROGĘ

– to granice terenów przeznaczonych na pas drogowy lub pasy drogowe ustalone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a w wypadku autostrady – w decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady; w liniach rozgraniczających drogi na terenie zabudowy (ulicy) mogą znajdować się również urządzenia infrastruktury technicznej nie związane z […]

LOBBING

– (ang. lobby –korytarz, hol); 1) zjawiska w polityce, ekonomii, stosunkach społecznych itp., świadczące o wywieraniu wpływu na proces decyzyjny; 2) wywieranie nacisku, prezentowanie argumentów w celu nakłonienia politycznych decydentów do sprzyjania stanowisku, interesom danej grupy; 3) działania (nie zawsze czyste), mające na celu propagowanie określonych (nie zawsze najlepszych) idei, produktów, interesów, grup lub organizacji.

LOBBY

– grupy pozaparlamentarne, wywierające wpływ – najczęściej za pomocą środków ekonomiczno-politycznych – na instytucje rządowe różnego szczebla, tak by podejmowane decyzje, inicjatywy (np. legislacyjne w zakresie ochrony pracy) i aktualnie prowadzona polityka, były korzystne dla określonych grup, organizacji, korporacji, gałęzi przemysłu itp. Wg Słownika Socjologicznego, 1997 r.

LOKAL PRZEDSIĘBIORSTWA

– to miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Według ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niezabezpieczny (Dz. U. nr 22, poz. 271 z p. zm.).

LOKAL UŻYTKOWY

– jedno pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, wydzielone stałymi przegrodami budowlanymi, niebędące mieszkaniem, pomieszczeniem technicznym albo pomieszczeniem gospodarczym. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

LUKS

– jednostka główna natężenia oświetlenia w SI, równa natężeniu oświetlenia powierzchni 1 m², na którą pada strumień świetlny 1 lumena. 1 lx = 1 lm/1 m². Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

LUMEN

– jednostka strumienia świetlnego w SI – strumień światła wysyłany w jednostkowy kąt bryłowy 1 sr (steradian) przez równomierne punktowe źródło światłości o natężeniu 1 kandeli (cd). 1 lm = 1 cd x 1 sr . Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

LUMINANCJA

– stosunek światłości w danym kierunku elementarnego pola powierzchni otaczającego dany punkt do pola rzutu prostokątnego tego elementu na płaszczyznę prostopadłą do danego kierunku. Jest to fizyczna miara jaskrawości; Cd/m2 = 1nt (nit). Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy ODDK, Gdańsk 2006 r.

LUMINESCENCJA

– jarzenie, świecenie zimne – emisja światła wywołana przez dowolną przyczynę z wyjątkiem wzrostu temperatury, np. pod wpływem energii: świetlnej, elektrycznej, chemicznej, fal ultradźwiękowych (fotoluminescencja, elektroluminescencja). Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

LUMINOFARBA

– farba świecąca się, stosowana do celów sygnalizacyjnych lub reklamowych.

ŁADUNEK CAŁKOWITY

– to ładunek pochodzący od jednego nadawcy, mającego wyłączne prawo do wykorzystania pojazdu lub dużego kontenera, a wszystkie czynności załadunkowe i rozładunkowe wykonywane są zgodnie z instrukcjami nadawcy lub odbiorcy. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego […]

ŁADUNEK NIEPROWADZONY

– to ładunek, który nie przemieszcza się po stałym torze ustalonym za pomocą sztywnych prowadnic lub innych środków technicznych. Wg rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z póżn. zm.).

ŁADUNEK PROWADZONY

– ładunek, którego przenoszenie odbywa się w całości wzdłuż sztywnych lub elastycznych prowadnic, o położeniu ustalonym za pomocą stałych zamocowań. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz.1228).

ŁAŃCUCHY, LINY I PASY

– to łańcuchy, liny i pasy do podnoszenia, stanowiące część maszyny podnoszącej lub osprzętu do podnoszenia (potocznie – zawiesia). Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz.1228).

ŁUK ELEKTRYCZNY

– świecące wyładowanie pomiędzy dwiema elektrodami. Wyładowanie sprawia, że elektrody zaczynają się żarzyć. Wynikająca z tego jonizacja termiczna dostarcza nośników do utrzymywania dużego natężenia prądu pomiędzy elektrodami. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

MAGAZYN ZBIORNIKÓW PRZENOŚNYCH

– miejsce przeznaczone wyłącznie do przechowywania zbiorników przenośnych, z wyjątkiem miejsca ustawienia zbiorników przenośnych stanowiących wyposażenie stanowisk pracy; Według Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz.U.04.7.59) (Dz. U. z […]

MAGAZYNOWANIE ODPADÓW

– czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Według ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.)

MAKSYMALNA DOPUSZCZALNA MASA BRUTTO

– to dla wszystkich rodzajów DPPL, (innych niż DPPL elastyczne) oznacza łączną masę DPPL z wyposażeniem obsługowym i konstrukcyjnym powiększoną o maksymalną masę netto, a dla cystern oznacza tarę cysterny i maksymalny dopuszczalny ładunek. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B […]

MAKSYMALNA MASA NETTO

– to wyrażona w kilogramach maksymalna masa netto zawartości pojedynczego opakowania lub maksymalna masę łączna opakowań wewnętrznych i ich zawartości. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 […]

MAKSYMALNE CIŚNIENIE MANOMETRYCZNE

– to najwyższa spośród następujących trzech wartości: 1) najwyższe dopuszczone ciśnienie efektywne w zbiorniku w czasie napełniania (maksymalne dopuszczone ciśnienie napełnienia); 2) najwyższe dopuszczone ciśnienie efektywne w zbiorniku w czasie opróżniania (maksymalne dopuszczone ciśnienie opróżniania); 3) efektywne ciśnienie manometryczne w zbiorniku powstałe w wyniku oddziaływania znajdującego się w nim materiału (wraz z innymi gazami, które […]

MAKSYMALNE CIŚNIENIE ROBOCZE

– maksymalne ciśnienie, przy którym sieć gazowa może pracować w sposób ciągły w normalnych warunkach roboczych (brak zakłóceń w urządzeniach i przepływie paliwa gazowego). Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

MAKSYMALNY DOPUSZCZALNY ŁADUNEK

– to (dla DPPL elastycznych) największa dopuszczalna masa netto, dla której DPPL jest przeznaczony, i do przewozu której jest on dopuszczony. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia […]

MAKSYMALNY POZIOM DŹWIĘKU A

– określany jest jako maksymalna wartość skuteczna poziomu dźwięku A, występująca w czasie obserwacji. Nie powinien on przekraczać wartości 115 dB. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z […]

MARKETING

– proces społeczny, zarządczy i handlowy, dzięki któremu konkretne osoby i grupy otrzymują to, czego potrzebują poprzez tworzenie, oferowanie i sprzedaż (wymianę) posiadających wartość produktów.

MASA SZTUKI PRZESYŁKI

– to masa brutto sztuki przesyłki, o ile nie podano inaczej. Masa brutto nie obejmuje masy kontenerów i cystern użytych do przewozu towarów. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w […]

MASOWA IMPREZA SPORTOWA

– to impreza masowa mająca na celu współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizowana na: a) stadionie lub w innym obiekcie niebędącym budynkiem, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1.000, a w przypadku hali sportowej lub innego […]

MASZYNA

– to: 1) a) zespół wyposażony lub który można wyposażyć w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich lub zwierzęcych, składający się ze sprzężonych części lub elementów, z których przynajmniej jedna jest ruchoma, połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie, b) zespół, o którym mowa w lit. a), bez elementów przeznaczonych do jego podłączenia […]

MASZYNA NIEUKOŃCZONA

– to zespół elementów tworzących maszynę, która nie może być samodzielnie stosowana i jej jedynym przeznaczeniem jest włączenie do innej maszyny lub połączenie z inną maszyną lub wyposażeniem w celu stworzenia maszyny, np. układ napędowy jest maszyną nieukończoną. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. […]

MASZYNA, KTÓRA ZE WZGLĘDU NA JEJ PRZEMIESZCZANIE SIĘ MOŻE STWARZAĆ ZAGROŻENIE

– to maszyna której działanie wymaga albo przemieszczania się w trakcie pracy, albo ciągłego lub przerywanego przemieszczania się między kolejnymi stałymi stanowiskami pracy, lub która nie przemieszcza się w trakcie pracy, ale może zostać wyposażona tak, aby ułatwione było ewentualne przemieszczanie jej z miejsca na miejsce. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 […]

MASZYNY PRZENOŚNE

– nazywane również narzędziami ręcznymi, to urządzenia napędzane silnikiem elektrycznym, pneumatycznie lub magnetycznie, przeznaczone do wykonywania pracy mechanicznej i tak skonstruowane, że silnik i urządzenie tworzą jeden zespół, który można łatwo przenosić na miejsce pracy i który podczas pracy jest trzymany w ręku lub zawieszony. Według norm dotyczących bezpieczeństwa użytkowania narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym, […]

MASZYNY ROBOCZE

– maszyny i inne urządzenia techniczne przeznaczone do robót ziemnych, budowlanych i drogowych. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. nr 118, poz. 1263).

MASZYNY SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE

– to przede wszystkim maszyny wymienione w załączniku nr IV do Dyrektywy 98/37/EC (dyrektywa wprowadzona do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087).

MATERIAŁ CIEKŁY

– to materiał, który w temperaturze 50°C ma prężność par nie większą niż 300 kPa (3 bary), nie jest całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20°C pod ciśnieniem atmosferycznym 101,3 kPa, i który charakteryzuje się temperaturą topnienia lub początku topnienia równą lub niższą niż 20°C, pod ciśnieniem atmosferycznym 101,3 kPa lub jest ciekły zgodnie z […]

MATERIAŁ NIEBEZPIECZNY

– materiał, który ze względu na swoje właściwości chemiczne bądź biologiczne może w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nim w związku z przewozem lub magazynowaniem spowodować śmierć, rozstrój zdrowia lub uszkodzenia ciała ludzkiego albo zniszczenia lub uszkodzenia dóbr materialnych.

MATERIAŁ ODNIESIENIA

– materiał lub substancja, których jedna lub więcej wartości ich właściwości są dostatecznie jednorodne i określone w stopniu umożliwiającym stosowanie do wzorcowania przyrządu pomiarowego, oceny metody pomiarowej lub przypisania wartości właściwościom innych materiałów. Według ustawy z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn. z 2004 r. Dz. U. Nr 243, poz. 2441).

MATERIAŁ STAŁY

– to materiał, który charakteryzuje się temperaturą topnienia lub początku topnienia wyższą niż 20°C, pod ciśnieniem atmosferycznym 101,3 kPa lub materiał, który nie jest ciekły zgodnie z metodą badania ASTM D 4359-90, albo który jest pastowaty zgodnie z kryteriami mającymi zastosowanie do badań w celu oznaczania płynności (badanie penetrometrem). Według oświadczenia rządu polskiego z dnia […]

MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE POŻAROWO

– to następujące materiały niebezpieczne: gazy palne, ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55°C), materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub polimeryzacji, materiały mające skłonności do samozapalenia. Według rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 […]

MEDYCYNA NUKLEARNA

– wszelka działalność diagnostyczna związana z podawaniem pacjentom produktów radiofarmaceutycznych, a także z zabiegami terapeutycznymi przy użyciu produktów radiofarmaceutycznych. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

MEDYCYNA PRACY

– dział medycyny zajmujący się człowiekiem na stanowisku pracy oraz wpływem pracy na zdrowie i zdrowia na zdolność do pracy. Jest w zasadzie częścią medycyny prewencyjnej i środowiskowej, która na podstawie znajomości warunków pracy usiłuje wykrywać i eliminować czynniki ryzyka dla zdrowia związane z pracą. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

MEDYCYNA SPOŁECZNA

– dziedzina medycyny zajmująca się zapobieganiem chorobom oraz promowaniem zdrowia w społeczeństwie przez organizację wydajnych systemów leczenia, ograniczenie chorób zakaźnych, zapewnienie bezpieczeństwa pracy, edukację zdrowotną, zapewnienie i zorganizowanie lekarskiej, pielęgniarskiej i pomocniczej opieki zdrowotnej. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997 r.

MEDYCZNA PROCEDURA RADIOLOGICZNA

– opis czynności niezbędnych do przeprowadzenia badania lub zabiegu z wykorzystaniem promieniowania jonizującego w celu postawienia diagnozy bądź leczenia. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

MEDYCZNE DZIAŁANIA RATOWNICZE

– działania medyczne, w tym udzielanie świadczeń zdrowotnych , podejmowane przez jednostkę systemu, służące ratowaniu osoby w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. ( Dz. U. Nr 191 poz. 1410 z późn. zm.).

MEDYCZNY WYPADEK RADIOLOGICZNY

– niezamierzone wydarzenie, takie jak błąd w obsłudze urządzenia radiologicznego, awaria urządzenia radiologicznego lub przerwa w jego działaniu, a także inne nieszczęśliwe zdarzenie, którego konsekwencje nie mogą być pominięte z punktu widzenia ochrony radiologicznej pacjenta. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. […]

METODYKA REFERENCYJNA

– to określona na podstawie ustawy metoda pomiarów lub badań, która może obejmować w szczególności sposób poboru próbek, sposób interpretacji uzyskanych danych, a także metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji oraz energii w środowisku; Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z […]

MIĘDZYNARODOWY TRANSPORT DROGOWY

– podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej; Według ustawy z dnia 6 września 2001 r. o […]

MIĘDZYNARODOWY UKŁAD JEDNOSTEK MIAR (SI)

– spójny układ jednostek miar, przyjęty i zalecany przez Generalną Konferencję Miar. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn. z 2004 r. Dz. U. Nr 243, poz. 2441).

MIĘDZYRESORTOWA KOMISJA DO SPRAW NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ I NATĘŻEŃ CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY

– zajmuje się ustalaniem normatywów higienicznych i dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego (najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy). Komisja zajmuje się: rozpatrywaniem i opiniowaniem propozycji NDS i NDN, opracowywaniem ekspertyz w tej sprawie oraz przedstawianiem ministrowi pracy własnych wniosków dotyczących NDS i NDN w celu aktualizacji ich wykazu. Komisji przewodniczy […]

MIEJSCE DOSTĘPNE

– miejsce, na które można wejść bez korzystania z przedmiotów pomocniczych, jak np. drabiny, słupołazy. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

MIEJSCE PRACY

– 1) miejsce wyznaczone przez pracodawcę, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst. jedn. Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650, z późn. zm.); 2) odpowiednio przygotowane stanowisko […]

MIEJSCE WYTWARZANIA

– oznacza pojedynczy obszar, na terenie którego – jeżeli znajduje się tam więcej niż jeden producent substancji – wspólnie użytkowana jest określona infrastruktura i wyposażenie. Według ustawy z dnia 11 stycznia 2001 o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr […]

MIEJSCE ZDARZENIA

– miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące stan nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, i obszar, na który rozciągają się jego skutki. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. (Dz. U. Nr 191 poz. 1410 z późn zm.).

MIEJSCOWA SZYNA UZIEMIAJĄCA MSU

– szyna (zacisk) przeznaczona do przyłączenia przewodów połączeń wyrównawczych posiadająca również podłączenie z uziemieniem lub główną szyną uziemiającą GSU. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

MIEJSCOWA SZYNA WYRÓWNAWCZA MSW

– szyna (zacisk) przeznaczona do przyłączenia przewodów połączeń wyrównawczych. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

MIKROFALE

– promieniowanie elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości o długości fal od 1 mm do 1 m i częstotliwości od 0,2 do 300000 MHz. Źródłem mikrofal są nadajniki telewizyjne i radiowe, zgrzewarki, piece indukcyjne itp. Działanie mikrofal na organizmy żywe nie jest jeszcze do końca poznane. U ludzi mogą one wywoływać szereg objawów takich jak: osłabienie, bezsenność, bóle […]

MIKROINIEKCJA, MAKROINIEKCJA, MIKROKAPSUŁKOWANIE

– metody modyfikacji genetycznych służące do przenoszenia DNA z jednego organizmu do drugiego. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm).

MIKROKLIMAT

– 1) środowisko termiczne – warunki cieplne miejsca pracy człowieka. Pracownik powinien mieć zapewniony tzw. komfort cieplny, czyli takie warunki, w których ubrany stosownie do rodzaju i warunków pracy nie odczuwa chłodu lub gorąca w czasie jej wykonywania. Występuje wtedy stan równowagi cieplnej całego ciała. Na równowagę cieplną maja wpływ parametry charakteryzujące powietrze, takie jak: […]

MIKROKLIMAT GORĄCY

Mikroklimat gorący Mikroklimat gorący, według definicji Głównego Urzędu Statystycznego sformułowanej na potrzeby opracowania danych o warunkach pracy, to warunki środowiska pracy, w których temperatura powietrza w pomieszczeniu lub przy bezpośrednim oddziaływaniu otwartego źródła promieniowania cieplnego (np. przy piecu piekarniczym, hutniczym lub odlewniczym) wynosi powyżej 30oC, a względna wilgotność powietrza powyżej 65%. Mikroklimat gorący jest czynnikiem […]

MIKROKLIMAT ZIMNY

Mikroklimat zimny Mikroklimat zimny to warunki środowiska pracy, w których temperatura wynosi poniżej 10°C, prędkość ruchu powietrza przekracza 0,1 m/s, a wilgotność względna jest większa niż 5%. Działanie miejscowe mikroklimatu zimnego określane jest za pomocą wskaźnika WCI (Wind-Chill Index). Obliczenie wartości wskaźnika odbywa się na podstawie pomiarów temperatury i prędkości powietrza bezpośrednio na stanowisku pracy. […]

MIKROORGANIZMY (łącznie z genetycznie modyfikowanymi)

– 1) to kultury komórek i ludzkie pasożyty wewnętrzne, mogące wywołać infekcję, alergię lub działanie toksyczne. Według Dyrektywy nr 90/679. 2) mikroorganizmy, drobnoustroje – to sztuczna grupa nie mająca formalnego charakteru systematycznego, obejmująca drobne, zwykle jednokomórkowe organizmy widoczne pod mikroskopem: bakterie, pierwotniaki, wirusy, glony i niektóre grzyby. Wiele drobnoustrojów pasożytuje w innych organizmach, w tym […]

MINIMALNA ŻĄDANA WYTRZYMAŁOŚĆ (MRS)

– prognozowana wytrzymałość hydrostatyczna rur z tworzyw sztucznych po 50 latach ich użytkowania w temperaturze 293,15 K (20°C). Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

MINIMALNE WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ

– to kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę pracowników przysługująca za pracę w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy ogłaszaną na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314). Według ustawy […]

MŁODOCIANY

– w rozumieniu Kodeksu pracy to osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

MOBBING

– działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu pracowników. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. […]

MODEL ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

– Elementy modelu to: zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bhp, planowanie, wdrażanie i funkcjonowanie, sprawdzenie oraz działania korygujące i zapobiegawcze, przegląd wykonywany przez kierownictwo, ciągłe doskonalenie. Model ten jest oparty na koncepcji ciągłego doskonalenia, tj. procesie usprawniania systemu zarządzania w celu osiągnięcia poprawy wszystkich działań związanych z bhp, zgodnie z określoną polityką bezpieczeństwa i higieny pracy […]

MONITOR EKRANOWY

– urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. Nr 148, poz. 973).

MONITORING BIOLOGICZNY NARAŻENIA

– jest to systematyczny pomiar stężeń substancji toksycznych lub ich metabolitów w tkankach, wydzielinach, lub wydalinach, oddzielnie lub łącznie, mający na celu ocenę wielkości narażenia oraz ryzyka dla zdrowia przy przyjęciu za podstawę odpowiednich danych interpretacyjnych. Według Słownika terminów stosowanych w toksykologii, Kraków wyd. „Secesja” 1994.

MONITOROWANIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

– obserwowanie stanu warunków pracy, zachowań pracowników oraz wyników działań podejmowanych w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące w szczególności identyfikację zagrożeń, ocenę ryzyka zawodowego oraz analizę przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Według PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

MONOCHROMATYCZNE ŚWIATŁO

– światło o jednej określonej częstotliwości fali. W praktyce światło złożone z fal o bardzo zbliżonych częstotliwościach.

MONOTONIA PRACY

– to niedociążenie psychiczne, będące skutkiem wykonywania przez dłuższy czas jednostajnych czynności w niezmiennej sytuacji pracy powodujące występowanie objawów znużenia, obniżenia uwagi i percepcji, skutkujące zwiększoną liczbą popełnianych błędów oraz spadkiem wydajności pracy.

MOP

– Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Organization), założona w 1919 roku, z siedzibą w Genewie. Po drugiej wojnie światowej – wyspecjalizowana organizacja ONZ. Polska jest członkiem tej organizacji od 1919 roku. Celem MOP jest dążenie do poprawy szeroko pojętych warunków pracy i społecznego zabezpieczenia pracowników.

MOŻLIWE DO PRZEWIDZENIA NIEWŁAŚCIWE UŻYCIE

– to użytkowanie maszyny w sposób niezgodny z informacjami zawartymi w instrukcji obsługi, ale które może wynikać z dających się łatwo przewidzieć ludzkich zachowań. Według dyrektywy 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniającej dyrektywę 95/16/WE.

NACZYNIE

– to pojemnik wraz z zamknięciami, służący do utrzymania w jego wnętrzu materiałów lub przedmiotów. Definicja ta nie dotyczy zbiorników-cystern. Naczynie klasy 1 oznacza skrzynię, butelkę, puszkę, bęben, słój lub tubę, wraz z zamknięciami, użyte jako opakowanie wewnętrzne lub pośrednie. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie […]

NACZYNIE CIŚNIENIOWE

– to określenie grupowe obejmujące butle, zbiorniki rurowe, beczki ciśnieniowe, zamknięte naczynia kriogeniczne i wiązki butli. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. […]

NACZYNIE KRIOGENICZNE

1) – to naczynie izolowane cieplnie o pojemności nie większej niż 1.000 litrów, przeznaczone do przechowywania i transportowania gazów skroplonych, schłodzonych; Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. […]

NACZYNIE WZBIORCZE SYSTEMU OTWARTEGO

– zbiornik bezciśnieniowy przejmujący zmiany objętości wody wywołane zmianami jej temperatury w instalacji ogrzewania wodnego oraz zapewniający swobodne połączenie z atmosferą przestrzeni wodnej instalacji.

NADMIERNE OBCIĄŻENIE FIZYCZNE

– to zagrożenie występujące podczas wykonywania prac wymagających, w okresie zmiany roboczej, wydatku energetycznego, wynoszącego dla mężczyzn – około 200 kcal, dla kobiet – ok. 1200 kcal.

NADZÓR EPIDEMIOLOGICZNY

– obserwacja osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej oraz zebranie, analiza i interpretacja informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny), jak i stałe, systematyczne gromadzenie, analiza oraz interpretacja informacji o zachorowaniach […]

NADZÓR RYNKU

– oparty na dyrektywach „nowego podejścia” UE element systemu zapewnienia bezpieczeństwa maszyn wprowadzanych na rynek, niezbędny dla skuteczności tego systemu. Według Dyrektywy Maszynowej 98/37/WE z 22.06.1998 r. (Dz. Urz. WE, Nr L 207/1 z 23.07.1998 r.)

NADZÓR SENTINEL

– wybiórczy nadzór epidemiologiczny, prowadzony przez wybrany podmiot lub zespół podmiotów w zakresie ich podstawowej działalności. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570).

NADZORUJĄCY

– wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

NAGŁE ZAGROŻENIE ŻYCIA LUB ZDROWIA

– stan wywołany czynnikiem zewnętrznym lub przyczyną wewnętrzną, prowadzący do szybkiego pogarszania się stanu zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być zagrożenie życia. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. ( Dz. U. Nr 191 poz. 1410 z późn zm.)

NAGŁOŚĆ ZDARZENIA

– nagłości nie należy rozumieć dosłownie jako zdarzenia błyskawicznego i jednorazowego, gdyż działanie może być kilkukrotne lub trwać przez pewien czas. Nagłość zdarzenia odróżnia wypadek przy pracy od choroby zawodowej. Okres, w którym powinien zamknąć się przebieg nagłego zdarzenia, aby nie straciło ono charakteru wypadku jest umowny, lecz nie powinien przekraczać jednej doby. Według J. […]

NAJLEPSZA DOSTĘPNA TECHNIKA

– to najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i wpływu na środowisko jako całość, z tym że pojęcie: „technika” – oznacza zarówno stosowaną technologię, jak i sposób, w […]

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE NATĘŻENIE (NDN) fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia

Najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia To najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia ustalone jako poziomy ekspozycji odpowiednio do właściwości poszczególnych czynników, których oddziaływanie na pracownika w okresie jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń Rozporządzenie Ministra Pracy i […]

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS)

– wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada […]

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh)

– wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina. Według rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 […]

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PUŁAPOWE (NDSP)

– wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 […]

NAJWYŻSZE KIEROWNICTWO

– osoba lub grupa osób stanowiących wewnątrz organizacji (zakładu) przepisy i wymagania oraz kształtujących politykę i wyznaczających cele działania tej organizacji (zakładu). Według PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

NAKAZ

– decyzja administracyjna Państwowej Inspekcji Pracy dotycząca: usunięcia stwierdzonych uchybień, wstrzymania robót, gdy powodują one zagrożenie dla zdrowia lub życia, skierowania do innych robót pracowników zatrudnionych wbrew obowiązującym przepisom, zaprzestania działalności zakładu pracy lub jego części. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy ( Dz. U. Nr 89, poz.589 z […]

NAPEŁNIAJĄCY

NAPEŁNIAJĄCY – to przedsiębiorstwo, które dokonuje załadunku towarów niebezpiecznych do cystern (pojazdów-cystern, cystern odejmowalnych, cystern przenośnych i kontenerów-cystern), albo do pojazdów, do dużych lub małych kontenerów do przewozu luzem, do pojazdów-baterii lub do megacystern. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B […]

NAPIĘCIE DOTYKOWE

– napięcie pojawiające się między częściami jednocześnie dostępnymi (przewodami lub częściami przewodzącymi, które mogą być dotknięte jednocześnie przez człowieka) w przypadku uszkodzenia izolacji. Przepływający przez człowieka prąd, zwany prądem rażenia, może spowodować skutki patofizjologiczne. Uważa się, że natężenie rażenia nie powinno być większe niż 15 mA (powyżej tej wartości staje się niebezpieczne dla człowieka).

NAPIĘCIE DOTYKOWE – (Ud)

– jest to różnica potencjałów między dwoma punktami, z którymi mogą zetknąć się jednocześnie ręce lub noga i ręka człowieka. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 r.

NAPIĘCIE DOTYKOWE BEZPIECZNE UL

– najwyższa dopuszczalna wartość napięcia dotykowego, które może się długotrwale utrzymywać w określonych warunkach otoczenia.

NAPIĘCIE DOTYKOWE UST

– spodziewane napięcie pojawiające się między częściami jednocześnie dostępnymi w przypadku uszkodzenia izolacji. Umownie termin ten jest używany tylko w związku z ochroną przed dotykiem pośrednim. W pewnych przypadkach na wartość napięcia dotykowego może mieć znaczny wpływ impedancja człowieka stykającego się z częściami jednocześnie dostępnymi. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

NAPIĘCIE KROKOWE

– 1) napięcie między dwoma punktami na ziemi. W przypadku obliczeń przyjmuje się odległość 1 m, jako długość kroku człowieka. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki; 2) napięcie krokowe Uk – jest to różnica potencjałów między dwoma punktami na powierzchni ziemi lub innego stanowiska oddalonymi od siebie na długość kroku. Według E. Musiał, Zagrożenia […]

NAPIĘCIE ROBOCZE LUB DOTYKOWE BEZPIECZNE

– jeżeli w określonych warunkach środowiskowych nie przekracza wartości poniższego napięcia bezpiecznego UL : prąd przemienny o częstotliwości 15-500Hz: warunki środowiskowe normalne – 50 V, warunki środowiskowe szczególne – 25 V; prąd stały: warunki środowiskowe normalne – 120 V, warunki środowiskowe szczególne – 60 V. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

NAPIĘCIE UZIOMOWE UE

– napięcie występujące między ziemią odniesienia a uziomem. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

NAPIĘCIE ZNAMIONOWE (instalacji)

– napięcie, na które instalacja elektryczna lub jej część została zaprojektowana i zbudowana. Według PN-IEC 60050-826 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki.

NAPOJE PROFILAKTYCZNE

– pracodawca jest zobowiązany zapewnić napoje pracownikom zatrudnionym: w mikroklimacie gorącym, gdy wskaźnik WBGT wynosi powyżej 25°C; w mikroklimacie zimnym, gdy tzw. wskaźnik siły chłodzącej powietrza WCI jest wyższy niż 1000; przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C; przy pracach wymagających dużego wysiłku fizycznego, powodującego efektywny wydatek energetyczny organizmu […]

NARAŻENIE

– 1) proces, w którym organizm ludzki podlega działaniu promieniowania jonizującego. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276); 2) podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych, związanych z wykonywaniem pracy; narażenie jest pojęciem wyrażanym ilościowo lub jakościowo, charakteryzującym zagrożenie na stanowisku […]

NARAŻENIE ŁĄCZNE

– narażenie pracowników, jednoczesne lub kolejno na więcej niż jeden czynnik szkodliwy w ciągu tej samej zmiany roboczej.

NARAŻENIE NA DZIAŁANIE AZBESTU

– to narażenie w czasie wykonywania pracy na zawieszone w powietrzu respirabilne włókna azbestu lub pył azbestowy, bez względu na ich pochodzenie; Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649).

NARAŻENIE WYJĄTKOWE

– narażenie osoby uczestniczącej w usuwaniu skutków zdarzenia radiacyjnego lub w działaniach interwencyjnych, w czasie których może ona otrzymać dawkę przekraczającą wartość rocznej dawki granicznej dla pracowników. Według ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 42 poz. 276).

NARAŻENIE ZAWODOWE (ekspozycja zawodowa)

Narażenie zawodowe – ekspozycja zawodowa Narażenie zawodowe to podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy. Narażenie jest wyrażanym ilościowo lub jakościowo pojęciem charakteryzującym zagrożenie na stanowisku pracy. Według innej definicji narażenie zawodowe to praca w warunkach, w których wielkość ekspozycji, tzn. działania czynników szkodliwych dla zdrowia z wyjątkiem biologicznych, przekracza obowiązujące […]

NARAŻENIE ZAWODOWE NA CZYNNIK CHEMICZNY

– to proces oddziaływania na organizm pracownika czynnika chemicznego występującego na jego stanowisku pracy. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych. (Dz. U. Nr 11, poz. 86 z późn. zm.).

NARKOMANIA

– stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich i w konsekwencji zagrożenie dla zdrowia osoby zażywającej narkotyk lub jej otoczenia.

NARZĘDZIA RĘCZNE O NAPĘDZIE ELEKTRYCZNYM (elektronarzędzia)

– narzędzia (maszyny, urządzenia) ręczne napędzane silnikiem elektrycznym, pneumatycznie lub magnetycznie, przeznaczone do wykonywania pracy mechanicznej. Skonstruowane w ten sposób, że silnik stanowi część składową narzędzia, które w łatwy sposób może być przeniesione na miejsce pracy i które podczas pracy jest trzymane w ręku lub podwieszone. Narzędzie może być wyposażone w wałek giętki, przy czym […]

NARZĘDZIE BRYZGOSZCZELNE

– narzędzie, które jest odporne na działanie wywołanego sztucznie deszczu przez co najmniej 5 minut o intensywności opadu 3 mm/min, padającego pionowo z wysokości 2 m, przy czym narzędzie jest równocześnie obracane w położenia najmniej korzystne. Według norm dotyczących bezpieczeństwa użytkowania narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym, z serii: PN-EN 60745 i PN-EN 50144.

NARZĘDZIE WODOSZCZELNE

– narzędzie, które jest odporne na zanurzenie w wodzie o temp. 20°C przez 24 h, przy czym najwyższy punkt narzędzia powinien znajdować się ok. 5 cm poniżej lustra wody. Według norm dotyczących bezpieczeństwa użytkowania narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym, z serii: PN-EN 60745 i PN-EN 50144.

NARZĘDZIE ZWYKŁE

– narzędzie, które nie spełnia wymagań dotyczących narzędzi bryzgoszczelnych lub wodoszczelnych. Według norm dotyczących bezpieczeństwa użytkowania narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym z serii: PN-EN 60745 i PN-EN 50144.

NATĘŻENIE OŚWIETLENIA

– normatywny wskaźnik przy oświetleniu sztucznym (jasność). Jest to stosunek strumienia świetlnego, padającego na elementarne pole powierzchni otaczające dany punkt do tego pola. Jednostką natężenia jest luks (lx). Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy ODDK, Gdańsk 2006 r.

NAZWA TECHNICZNA

– to uznana nazwa chemiczna, uznana nazwa biologiczna lub inna nazwa używana aktualnie w piśmiennictwie naukowo-technicznym. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. […]

NIELEGALNE WYKONYWANIE PRACY PRZEZ CUDZOZIEMCA

– to wykonywanie pracy przez cudzoziemca, który nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub którego podstawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie uprawnia do wykonywania pracy, lub który wykonuje pracę bez zezwolenia, w przypadkach gdy jest ono wymagane, lub na innych warunkach lub na innym stanowisku […]

NIELEGALNE ZATRUDNIENIE LUB NIELEGALNA INNA PRACA ZAROBKOWA

– to: a) zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków, b) niezgłoszenie osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego, c) podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, d) zatrudnienie lub powierzenie wykonywania […]

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

– trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy. Według ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

NIEZAROBKOWY PRZEWÓZ DROGOWY

– przewóz na potrzeby własne – każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowanego lub bez ładunku, przeznaczonego do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej, spełniający łącznie następujące warunki: pojazdy samochodowe używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę […]

NIEZDOLNOŚĆ DO PRACY

– niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do […]

NIEZGODNOŚĆ

– odstępstwo od ustalonych przepisów, procedur i zasad, które może doprowadzić (samodzielnie lub w połączeniu z innymi niezgodnościami) do wypadku.

NIKOTYNA

– toksyczny alkaloid otrzymywany z liści Nicotiana tabacum i Nicotiana rustica. Duże dawki powodują zgon. Powoduje przyspieszenie pracy serca oraz wzrost ciśnienia tętniczego przez obkurczenie małych tętniczek. Składniki dymu tytoniowego są przyczyna powstawania wielu groźnych chorób. Według R.M. Youngson, Collins Słownik encyklopedyczny Medycyna; RTW 1997.

NIUTON (N)

– jednostka siły, w układzie SI, równa sile nadającej masie 1 kg przyspieszenie 1m/sek²; 1 N = 1 kg 1 m/sek²; 1 N = 1 kG/9,80665; 1 kG = 9,80665 N. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999 r.

NORMA

– dokument ustalający parametry lub charakterystyki, określający zasady i wytyczne dotyczące różnej działalności, opracowany i zaakceptowany przez jednostkę normalizacyjną, stosowany na zasadzie dobrowolności, powszechnie dostępny. Postanowienia normy powinny być oparte na podstawach naukowych oraz danych sprawdzonych pod względem słuszności technicznej, ekonomicznej i użytkowej, uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz poziom techniki osiągnięty lub możliwy do osiągnięcia […]

NORMALNA POZYCJA PRACY OPERATORA WÓZKA JEZDNIOWEGO

– pozycja, w której operator powinien mieć możliwość sterowania wszystkimi funkcjami jazdy i manipulowania ładunkiem. Według PN-EN-1726 1:2001. Wózki jezdniowe, bezpieczeństwo. Wózki jezdniowe napędzane o udźwigu do 10.000 kg oraz ciągniki o sile uciągu do 20.000 N włącznie. Wymagania ogólne.

NORMALNE WARUNKI PRACY WÓZKA JEZDNIOWEGO

– są to warunki opisane w dokumentacji wózka dotyczące stateczności, możliwości sterowania wszystkimi funkcjami jazdy i manipulowania ładunkiem. Według PN-EN-1726 1:2001. Wózki jezdniowe, bezpieczeństwo. Wózki jezdniowe napędzane o udźwigu do 10.000 kg oraz ciągniki o sile uciągu do 20.000 N włącznie. Wymagania ogólne.

NORMY ZHARMONIZOWANE

– normy krajowe wprowadzające normy europejskie opracowane i zatwierdzone przez europejskie organizacje normalizacyjne na podstawie mandatu udzielonego przez Komisję Europejską, których numery i tytuły zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej; Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r Nr 204, poz. 2087 z […]

NOSICIEL

– osoba bez objawów choroby zakaźnej, w której organizmie bytują biologiczne czynniki chorobotwórcze, stanowiącą potencjalne źródło zakażenia innych osób. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234 poz. 1570).

NOTYFIKACJA

– zgłoszenie Komisji Europejskiej i państwom członkowskim Unii Europejskiej autoryzowanych jednostek certyfikujących i kontrolujących oraz autoryzowanych laboratoriów właściwych do wykonywania czynności określonych w procedurach oceny zgodności. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

NOWA ŻYWNOŚĆ

– substancje lub ich mieszaniny, które dotychczas nie były wykorzystywane do żywienia ludzi, w tym środki spożywcze, używki lub ich składniki: a) zawierające lub składające się z genetycznie zmodyfikowanych organizmów albo ich fragmentów, określonych w odrębnych przepisach, b) otrzymane z organizmów, o których mowa w lit. a), ale ich niezawierające, c) o nowej lub celowo […]

NUMER UN

– to numer ONZ, oznacza czterocyfrowy numer rozpoznawczy materiału lub przedmiotu, pochodzący z Przepisów modelowych ONZ. Według oświadczenia rządu polskiego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. […]

OBCIĄŻENIE DYNAMICZNE

– powstaje podczas pracy dynamicznej (wysiłku dynamicznego), gdy występuje znaczna aktywność ruchowa (np. ręczne kopanie dołów), powodująca pobudzenie układów krążenia i oddechowego. Jego wielkość określa się przez wyliczenie wydatku energetycznego. Według Konsultant Regionalnego Ośrodka BHP, Materiał szkoleniowy, Tom II Ergonomia, Wybrane problemy psychologii pracy Z. Błaszczyk, SEKA S.A. 2008 r.

OBCIĄŻENIE OGNIOWE

– całkowita energia cieplna, która może powstać przy spalaniu materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie pożarowej lub składowisku materiałów stałych, przypadająca na jednostkę powierzchni tego obiektu. Minimalną wielkość obciążenia ogniowego określa się na poziomie Q < 500 MJ/m2 (około 25 kg drewna na m2), a maksymalną Q > 4000 MJ/m2. Według Bezpieczeństwo i Higiena […]

OBCIĄŻENIE STATYCZNE

– powstaje podczas pracy statycznej (wysiłku statycznego), gdy mięśnie pozostają długo i w napięciu, w pozycji wymuszonej (np. na kolanach), prowadzi do niedokrwienia mięśni, a co za tym idzie, do ich zmęczenia i zmniejszenia efektywności działania. Według Konsultant Regionalnego Ośrodka BHP, Materiał szkoleniowy, Tom II Ergonomia, Wybrane problemy psychologii pracy Z. Błaszczyk, SEKA S.A. 2008 […]

OBIEKT BUDOWLANY

– a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, b) budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, c) obiekt małej architektury. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

OBIEKT MAŁEJ ARCHITEKTURY

– niewielkie obiekty, np. kultu religijnego, jak kapliczki, krzyże przydrożne i figury, ponadto posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej, obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku jak: piaskownice, huśtawki, drabinki i śmietniki. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 […]

OBOWIĄZEK UDZIELENIA PIERWSZEJ POMOCY

– kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, obowiązany jest w miarę posiadanych możliwości do niezwłocznego udzielenia pierwszej pomocy i do niezwłocznego zawiadomienia centrum powiadamiania ratunkowego. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.).

OBSZAR ODDZIAŁYWANIA OBIEKTU

– teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie odrębnych przepisów, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) .

OBUDOWA DŹWIĘKOCHŁONNA

– obudowa źródła dźwięku mająca za zadanie odizolowanie źródła dźwięku od środowiska. Prawidłowo wykonane obudowy mogą zmniejszyć poziom natężenia dźwięku o 20 do 30 dB. W przypadku obudowy częściowej jej skuteczność zmniejsza się o około 10 dB. Obudowy stosuje się najczęściej na źródła dźwięku o wysokim poziomie natężenia (120 dB). Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe […]

OBWÓD FELV

– obwód napięcia bardzo niskiego, nie zapewniający niezawodnego oddzielenia elektrycznego od innych obwodów; obwód może mieć uziemienie robocze; napięcie bardzo niskie jest stosowane ze względów funkcjonalnych, a nie w celu ochrony przeciwporażeniowej.

OBWÓD INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ

– zespół elementów instalacji elektrycznej wspólnie zasilanych i chronionych przed przetężeniami wspólnym zabezpieczeniem.

OBWÓD ODBIORCZY (obwód końcowy)

– obwód, do którego są przyłączone bezpośrednio odbiorniki energii elektrycznej lub gniazda wtyczkowe.

OBWÓD PELV

– obwód napięcia bardzo niskiego, z uziemieniem roboczym, zasilany ze źródła bezpiecznego, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne od innych obwodów.

OBWÓD SELV

– obwód napięcia bardzo niskiego, bez uziemienia roboczego, zasilany ze źródła bezpiecznego, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne od innych obwodów. Według www.elektryk.zst.edu.pl.

OCENA RYZYKA

– 1) proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka. Według PN-N-18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego; 2) wydawanie opinii (sądu) o ryzyku obejmujące: a) analizę ryzyka, b) wartościowanie ryzyka, c) decyzję o akceptacji ryzyka lub działaniach w celu zmniejszenia (redukcji) ryzyka. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka […]

OCENA ZGODNOŚCI

– 1) wyroby wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku podlegają ocenie zgodności z: a) zasadniczymi wymaganiami albo b) szczegółowymi wymaganiami albo c) zasadniczymi lub szczegółowymi wymaganiami określonymi w odrębnych ustawach. Dokonanie oceny zgodności jest obowiązkowe przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu lub oddaniem do użytku. Niezależnie od oceny zgodności dozwolone jest dokonywanie dobrowolnej oceny zgodności […]

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA

– jest to jednostka umundurowana, wyposażona w specjalistyczny sprzęt, przeznaczona w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami. Bezpośredni udział w działaniach ratowniczych mogą brać członkowie ochotniczych straży pożarnych, którzy ukończyli 18 lat i nie przekroczyli 60 lat, posiadają aktualne badania lekarskie dopuszczające do udziału w działaniach ratowniczych oraz odbyli szkolenie […]

OCHRONA PRACY

– 1) art. 24 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy”. Według art. 24 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; 2) ogólnie przyjęty skrót ochrony człowieka w procesie pracy. Obejmuje ona m.in. zagadnienia techniczne, higieniczne, sanitarne, organizacyjne, prawne i wychowawcze. Ochrona pracy jest dziedziną, w której prawo najgłębiej […]

OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA

– zespół środków technicznych zapobiegających porażeniom prądem elektrycznym ludzi i zwierząt w normalnych i zakłóceniowych warunkach pracy urządzeń elektrycznych; w urządzeniach niskiego napięcia rozróżnia się ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim (ochronę podstawową), przed dotykiem pośrednim (ochronę dodatkową) oraz ochronę uzupełniającą.

OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA PRZED DOTYKIEM BEZPOŚREDNIM (ochrona podstawowa)

– zespół środków technicznych chroniących przed zetknięciem się człowieka lub zwierzęcia z częściami czynnymi oraz przed pojawieniem się napięcia na częściach przewodzących nie znajdujących się pod napięciem w warunkach normalnej pracy instalacji.

OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA PRZED DOTYKIEM POŚREDNIM (ochrona dodatkowa)

– zespół środków technicznych chroniących przed, wynikłymi z uszkodzenia ochrony przeciwporażeniowej podstawowej, skutkami zetknięcia się człowieka lub zwierzęcia z częściami przewodzącymi i/lub częściami obcymi. Według www. elektryk.zst.edu.pl.

OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA

– przedsięwzięcia mające na celu ochronę życia, zdrowia i mienia przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez: a) zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego zagrożenia, b) zapewnienie sił i środków do zwalczania pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń, c) prowadzenie działań ratowniczych. Według ustawy z dnia 24 sierpnia […]

OCHRONA ŚRODOWISKA

– podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Polega w szczególności na racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, […]

OCHRONNIKI SŁUCHU

– środek ochrony indywidualnej służący do ograniczenia narażenia pracownika na hałas w przypadku gdy mimo zastosowanych metod technicznych poziom natężenia hałasu przekracza dopuszczalne normatywy. Należą do nich: wkładki przeciwhałasowe, nauszniki przeciwhałasowe i specjalne typy ochronników słuchu jak np. hełmy przeciwhałasowe, ochronniki słuchu o regulowanym tłumieniu itp.).

OCHRONY GŁOWY

– środki ochrony indywidualnej zabezpieczające głowę pracownika przed urazami spowodowanymi uderzeniem przez spadające przedmioty oraz uderzeniem głową o wystające elementy konstrukcyjne. Najczęściej stosowane są hełmy ochronne, które mogą dodatkowo chronić przed porażeniem prądem elektrycznym, wysoką temperaturą, odpryskami stopionego metalu, warunkami atmosferycznymi.

OCHRONY OCZU I TWARZY

– środki chroniące oczy i twarz pracownika przed działaniem czynników szkodliwych występujących na stanowiskach pracy. Można je podzielić na: okulary ochronne, gogle ochronne, osłony twarzy, tarcze ochronne, kaptury ochronne.

ODBŁYŚNIK

ODBŁYŚNIK – element oprawy oświetleniowej służący do zmiany rozkładu przestrzennego strumienia świetlnego źródła, głównie przez wykorzystanie zjawiska odbicia światła. Odbłyśnik może odbijać światło kierunkowo lub w sposób rozproszony. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

ODCINEK PIELĘGNACYJNY

– podstawowa jednostka funkcjonalna i organizacyjna oddziału lub pododdziału działająca według kryterium płci, wieku lub wymagań epidemiologicznych, obsługiwana przez jeden zespół pielęgniarski; w szczególnych przypadkach odcinek pielęgnacyjny może być organizowany w zależności od innych wymagań specjalnych, takich jak progresja w postępowaniu leczniczym bez uwzględnienia czynnika płci, wieku lub specjalności medycznej. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z […]

ODDANIE DO UŻYTKU

– pierwsze na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zgodne z przeznaczeniem użycie wyrobu, który nie został wprowadzony do obrotu. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr […]

ODGROMNIK

– (ogranicznik przepięć, ochronnik przepięciowy) jest urządzeniem chroniącym przed przepięciami elektrycznymi w sieci elektroenergetycznej. Przepięcia mogą powstać podczas np. załączania lub wyłączania nieobciążonej linii napowietrznej lub przy uderzeniu piorunu w linię napowietrzną i mogą one spowodować zniszczenie izolacji i innych elementów sieci. Ponieważ odgromniki są urządzeniami stosunkowo drogimi, są stosowane tylko do ochrony ważnych elementów […]

ODLEGŁOŚCI MIĘDZY BUDYNKAMI I TERENOWYMI URZĄDZENIAMI BUDOWLANYMI

– mierzy się w miejscu najmniejszego oddalenia, przy czym dopuszcza się przyjmowanie wymiarów bez uwzględnienia grubości tynków i okładzin zewnętrznych.). Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

ODLEWNIA METALI

– zakład pracy lub jego część zajmujący się wytwarzaniem odlewów ze stopów żelaza i metali nieżelaznych. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w odlewniach metali (Dz. U. z 2000 r. Nr 3, poz. 37).

ODPADY KOMUNALNE

– odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

ODPADY MEDYCZNE

– odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.

ODPADY NIEBEZPIECZNE

odpady niebezpieczne są to odpady: 1) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy lub 2) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do ustawy i zawierające którykolwiek […]

ODPADY OBOJĘTNE

– odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z która się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także […]

ODPADY ULEGAJĄCE BIODEGRADACJI

– odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów.

ODPADY WETERYNARYJNE

– odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach.

ODPADY Z WYPADKÓW

– są to odpady powstające podczas prowadzenia akcji ratowniczej lub gaśniczej, z wyłączeniem odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii przemysłowej. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

ODPOCZYNEK KIEROWCY

– każdy nieprzerwany okres, co najmniej jednej godziny, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem. Według ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców. (Dz. U. nr 123, poz. 1354 z późn. zm.).

ODPORNOŚĆ NA ZABURZENIA ELEKTROMAGNETYCZNE

– zdolność urządzeń do działania zgodnie z przeznaczeniem bez ograniczania wykonywanych funkcji w przypadku wystąpienia zaburzeń elektromagnetycznych. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz. U. Nr 82, poz. 556).

ODPORNOŚĆ POŻAROWA BUDYNKU

– odporność na działanie ognia elementów (materiałów) konstrukcyjnych budynku. Jest to wielkość umowna, która niezbędna jest do określania odporności ogniowej elementów i stopnia rozprzestrzeniania się ognia przez te elementy. Ustanowiono 5 klas odporności pożarowej budynków oznaczonych literami A, B, C, D i E w zależności od: obciążenia ogniowego, liczby ludzi przebywających w budynku, przeznaczenia budynku, […]

ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW

– pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody. […]

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PORZĄDKOWA PRACOWNIKÓW

– za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować: 1) karę upomnienia; 2) karę nagany. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, […]

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ

– kto wytwarza w zakresie swojej działalności gospodarczej (producent) produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt. Odpowiedzialność ta ponoszona jest również wówczas, gdy producent (lub inna odpowiedzialna osoba) nie przyczynił się do powstania szkody. Odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt […]

ODPRAWA POŚMIERTNA

– przysługuje rodzinie od zakładu pracy w razie śmierci pracownika – w tym także spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową – w czasie trwania stosunku pracy lub w okresie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. Wysokość odprawy wynosi: a) 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat, b) […]

ODSTĘP ELEKTRYCZNY

– odstęp w powietrzu, który zabezpiecza przed przeskokiem elektrycznym podczas prac pod napięciem. Zgodnie z terminologią ogólną jest to minimalny odstęp pomiędzy dwiema elektrodami, reprezentującymi dwie części pod napięciem lub części pod napięciem i części uziemione, wymagany w celu stwierdzenia, że znikome jest prawdopodobieństwo wystąpienia przeskoku elektrycznego pod wpływem ekstremalnych naprężeń elektrycznych odpowiadających przewidywanym warunkom […]

ODZIEŻ I OBUWIE ROBOCZE

– pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze: 1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, 2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. Pracodawca może […]

ODZIEŻ OCHRONNA

– środek ochrony indywidualnej zabezpieczający pracownika przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych występujących w środowisku pracy. Przede wszystkim odzież ta zabezpiecza przed zagrożeniami: mechanicznymi, chemicznymi, biologicznymi, promieniowaniem. Są to: płaszcze, peleryny, kurtki, kombinezony, fartuchy przednie, kaptury, kapelusze, czapki i inne. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

ODZYSK

– wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania; odzysk energii – termiczne przekształcenie odpadów w celu odzyskania energii. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach […]

OGRZEWANIE POMIESZCZEŃ PRACY

– w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14oC (287oK), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18oC […]

OKRESOWE BADANIE

– badanie kontrolne znajdujących się w obrocie ciśnieniowych urządzeń transportowych stwierdzające ich zgodność podczas eksploatacji z wymaganiami określonymi w umowie ADR. Według ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.).

OLEJE ODPADOWE

– są to wszelkie oleje smarowe lub przemysłowe, które nie nadają się już do zastosowania, do którego były pierwotnie przeznaczone, a w szczególności zużyte oleje z silników spalinowych i oleje przekładniowe, a także oleje smarowe, oleje do turbin i oleje hydrauliczne. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. […]

OLŚNIENIE

– 1) warunki widzenia, w których występuje zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów, spowodowane nadmierną luminancją albo nadmiernym jej kontrastem przestrzennym lub czasowym. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK,2006 r.; 2) olśnienie jest doznawane wywołanym jaskrawymi powierzchniami występującymi w polu widzenia i może być doznawane jako przykre lub przeszkadzające. Olśnienie spowodowane odbiciami […]

OŁÓW (Pb)

– pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 82. W powietrzu występuje w postaci aerozolu. Pochodzi głównie ze spalin samochodowych. Dodawany jest do benzyny jako środek przeciwstukowy. Jest silnie trujący. Średnie stężenie ołowiu w powietrzu wynosi od 1 do 3 µg/m³. W godzinach szczytu komunikacyjnego w miastach dochodzi do 25 – 30 µg/m³. Według Karty charakterystyki substancji […]

OM

– jednostka oporu elektrycznego w układzie SI. Jest to opór między dwoma punktami przewodnika, gdy przyłożenie między tymi punktami różnicy potencjałów 1 wolta wywołuje przepływ prądu o natężeniu 1 ampera. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

OPARZENIE

– uszkodzenie tkanki miękkiej (skóry, błon śluzowych, a w oparzeniach głębszych także tkanki podskórnej i mięśni) spowodowane działaniem energii: cieplnej, chemicznej, elektrycznej, promieniowania. Ze względu na głębokość uszkodzenia skóry lub tkanki podskórnej wyróżnia się 4 stopnie oparzeń. Według B. Rączkowski, Bhp w praktyce, ODDK Gdańsk 2009 r.

OPARZENIE ELEKTROTERMICZNE

– następuje w wyniku przepływu dużego prądu rażeniowego przez różne tkanki, również w głębi ciała. Uszkodzenia mogą być głębokie, trudne do stwierdzenia z zewnątrz. Szczególnie groźne są cieplne uszkodzenia ważnych nerwów, naczyń krwionośnych, ścięgien i końców mięśni. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 r.

OPARZENIE ŁUKOWE

– oparzenie łukiem elektrycznym mające podobną naturę jak inne znane przypadki oparzeń, np. gorącym płynem lub gorącym metalem. Ciepło przenika od zewnątrz do wnętrza ciała. Najbardziej są uszkodzone tkanki zewnętrzne. Wysoka temperatura łuku i skażenie parami metali sprawiają, że leczenie jest trudne. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa […]

OPASKA UCISKOWA

– opaska przewiązana wokół kończyny oraz zawiązana na tyle mocno, by ucisnąć naczynia krwionośne tętnicze i zatrzymać przepływ krwi. Opaski uciskowe stosowane są w chirurgii w celu stworzenia tzw. suchego pola operacyjnego oraz w stanach nagłych do zatrzymania silnego krwawienia z tętnicy lub z dużej żyły. Pozostawione ponad godzinę mogą wywołać poważne powikłania , łącznie […]

OPERATOR

– 1) osoba, która wykonuje czynności związane z zainstalowaniem, obsługiwaniem, regulowaniem, konserwowaniem, czyszczeniem, naprawianiem lub transportowaniem maszyny. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228); 2) pracownik, któremu powierzono zadanie użytkowania maszyny. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. […]

OPERATOR SIECI GAZOWEJ

– jednostka organizacyjna przedsiębiorstwa gazowniczego posiadająca koncesję na przesyłanie i dystrybucję paliw gazowych siecią gazową, odpowiedzialna za ruch sieciowy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

OPÓR ELEKTRYCZNY (opór elektryczny czynny; rezystancja; oporność elektryczna)

– stosunek różnicy potencjałów na końcach elementu elektrycznego do natężenia prądu przepływającego przez niego. Jest to zatem miara oporu, jaki dany element stawia przepływowi ładunku elektrycznego. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

OPRAWA OŚWIETLENIOWA

– inaczej lampa – urządzenie elektryczne, którego celem jest zamocowanie źródła światła (jednego lub wielu) i połączenie go z instalacją elektryczną (np. za pomocą oprawki) w sposób ułatwiający jego ewentualną wymianę, nadanie odpowiedniego kierunku strumieniowi świetlnemu, rozproszenie go lub skupienie w odpowiednim miejscu poprzez zastosowanie np. odbłyśnika, soczewki lub rozpraszającego klosza. Oprawa oświetleniowa czasami zawiera […]

ORGANIZACJA

– spółka, korporacja, firma, przedsiębiorstwo, organ władzy lub instytucja, albo jakakolwiek ich część lub kombinacja, samodzielna lub nie, publiczna lub prywatna, o własnych zadaniach i administracji. Według PN-N-18001:2004. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY

– suma działań technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych skierowanych na stworzenie optymalnego połączenia siły roboczej i środków produkcji oraz zapewnienie właściwych warunków pracy człowiekowi. Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (nie zajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu […]

ORGANIZACJA ZWIĄZKOWA REPREZENTUJĄCA PRACOWNIKÓW

– organizacja związkowa zrzeszająca pracowników, dla których układ jest zawierany. Dotyczy to również zrzeszenia (federacji) związków zawodowych, w skład którego wchodzą te organizacje związkowe, a także ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji) zrzeszającej takie organizacje związkowe lub zrzeszenia (federacje) związków zawodowych. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1040, zm.: Dz.U. […]

ORGANIZATOR KSZTAŁCENIA

rodzaj publicznych placówek i ośrodków, o których mowa w art.68a ust.1 pkt2 ustawy o systemie oświaty (Dz.U. z2004r. Nr256, poz1. Kształcenie ustawiczne jest organizowane i prowadzone w:1) publicznych i niepublicznych szkołach dla dorosłych,2) publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego, ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego,z zastrzeżeniem ust. 2.2. ;3) publiczne i niepubliczne placówki […]

ORGANIZM

– rozumie się przez to każdą jednostkę biologiczną, komórkową lub niekomórkową, zdolną do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego; Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (t.j.. Dz. U. z 2019 r. poz. 706).

ORGANIZM GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANY (GMO)

– rozumie się przez to organizm inny niż ludzki, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji, w szczególności przy zastosowaniu technik:a)rekombinacji kwasów nukleinowych obejmujących formowanie nowych kombinacji materiału genetycznego przez włączenie cząsteczek kwasu nukleinowego otrzymanego w dowolny sposób poza organizmem do wirusa, plazmidu bakterii lub wektora […]

ORGANY ADMINISTRACJI

– ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do wykonywania zadań publicznych dotyczących środowiska i jego ochrony. Według ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony […]

ORGANY NADZORU NAD WARUNKAMI PRACY

ORGANY NADZORU NAD WARUNKAMI PRACY Nadzór nad przestrzeganiem warunków pracy sprawują specjalnie do tego powołane instrukcje Organy Sprawujące nadzór w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy Są to instytucje wyznaczone przez państwo, a ich działalność określają i regulują odrębne ustawy. Należą do nich: Państwowa Inspekcja Pracy –Jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa […]

ORZECZENIE LEKARSKIE

– dokument stwierdzający : 1) brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy lub 2) przeciwwskazania zdrowotne do pracy na określonym stanowisku pracy wydawany po zakończeniu lekarskich badań profilaktycznych. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami […]

OSŁONA

– 1) element lub zestaw elementów konstrukcyjnych służący do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub uciążliwymi wpływami pracujących części, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub innego urządzenia technicznego. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. […]

OSŁONY RUCHOME

– osłony ruchome blokujące powinny: 1) o ile to możliwe, pozostawać po otwarciu przymocowane do maszyny, 2) być zaprojektowane i wykonane tak, aby mogły być regulowane tylko poprzez zamierzone działanie, 3) być sprzężone z układem blokującym, zapobiegającym uruchomieniu niebezpiecznych funkcji maszyny do chwili zamknięcia osłony i wydającym polecenie zatrzymania, gdy tylko osłona jest otwierana. W przypadku gdy operator […]

OSŁONY STAŁE

– powinny być mocowane w sposób umożliwiający ich otwarcie lub demontaż wyłącznie przy użyciu narzędzi. Tam gdzie jest to możliwe, usunięcie elementów mocujących powinno uniemożliwiać pozostawienie osłon na swoim miejscu. Systemy mocowania osłon muszą pozostać przymocowane do osłon lub do maszyny, jeżeli osłony zostały usunięte.

OSOBA NARAŻONA

– 1) osoba znajdująca się częściowo lub całkowicie w strefie niebezpiecznej. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228, Dz.U. 2011 nr 124 poz. 701); 2) osoba znajdująca się w strefie niebezpiecznej według rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 […]

OSPRZĘT DO PODNOSZENIA

– element lub wyposażenie niezwiązane z maszyną podnoszącą, w tym również zawiesia i ich elementy, umożliwiające utrzymanie ładunku, umieszczane pomiędzy maszyną a ładunkiem lub na samym ładunku lub mogące stanowić integralną część ładunku, które są wprowadzane do obrotu oddzielnie. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn […]

OSPRZĘT DO WÓZKÓW JEZDNIOWYCH (wyposażenie wymienne)

– obejmuje takie narzędzia jak: przedłużacz wideł, szufla, żurawik, ostroga, podest (platforma, balkon, kosz), chwytak obrotowy, chwytak wychylny do pojemników. Według E. Kołodziejczyk, BHP kierowcy wózka jezdniowego, Kolpress, Warszawa 2006 r.

OŚWIADCZENIE ŻYWIENIOWE

– oświadczenie żywieniowe w rozumieniu art.2 ust.2 pkt4 rozporządzenia nr1924/2006: oznacza każdy komunikat lub przedstawienie, które, zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie są obowiązkowe, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia,że żywność ma szczególne właściwości; oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do […]

OŚWIETLENIE AWARYJNE

– oświetlenie stosowane w niektórych przypadkach, na przykład podczas zaniku oświetlenia podstawowego. Oświetlenie awaryjne wykorzystuje się jako: oświetlenie ewakuacyjne i oświetlenie bezpieczeństwa. Według normy PN-EN 1838, oświetlenie awaryjne jest ogólnym określeniem kilku specyficznych odmian oświetlenia: 1) Oświetlenie ewakuacyjne: Oświetlenie drogi ewakuacyjnej Oświetlenie strefy otwartej Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka 2) Oświetlenie zapasowe Oświetlenie awaryjne to oświetlenie […]

OŚWIETLENIE BEZPIECZEŃSTWA

– część oświetlenia awaryjnego zapewniająca bezpieczeństwo osobom zatrudnionym na niebezpiecznych stanowiskach pracy. Celem oświetlenia ewakuacyjnego jest oświetlenie drogi dla szybkiego i bezpiecznego wyjścia z budynku w czasie awarii oświetlenia podstawowego. Ogólna różnica polega również na tym, że oświetlenie awaryjne powinno działać jedną godzinę, natomiast oświetlenie ewakuacyjne – dwie godziny. za: https://www.prawo.pl/biznes/oswietlenie-awaryjne-ewakuacyjne-bezpieczenstwa-roznice,153210.html

OŚWIETLENIE DZIENNE

– pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi powinno mieć zapewnione oświetlenie dzienne, dostosowane do jego przeznaczenia, kształtu i wielkości, z uwzględnieniem warunków określonych w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. W pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien, liczonej w świetle ościeżnic, do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w […]

OŚWIETLENIE EWAKUACYJNE

– część oświetlenia awaryjnego umożliwiająca skuteczną identyfikację i wykorzystanie drogi ewakuacyjnej.

OŚWIETLENIE MIEJSCOWE

– oświetlenie dodatkowe służące do zwiększenia natężenia oświetlenia w określonych miejscach, w których wykonywana jest praca.

OŚWIETLENIE OGÓLNE

– oświetlenie przestrzeni bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jej części.

OŚWIETLENIE PODSTAWOWE

– oświetlenie przewidziane dla danego rodzaju pomieszczenia, urządzenia lub czynności w normalnych warunkach pracy. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

OWAS (Ovako Working Posture Analyzing System)

– jedna z prostszych i bardziej ogólnych metod oceny obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego. Jest to metoda oceny obciążenia wynikającego z przyjmowanej pozycji podczas pracy. Metoda oparta jest o wyznaczenie położenia trzech głównych części ciała: pleców, ramion i nóg podczas pracy w pozycji statycznej, określenie obciążenia zewnętrznego (lub masy podnoszonego ładunku) i obliczenie czasu pracy, w którym […]

OZNACZENIE MASZYNY

– maszyny powinny być oznaczone w sposób czytelny i trwały. Oznaczenie powinno zawierać co najmniej: 1) nazwę i adres producenta, oraz jego przedstawiciela, jeżeli taki występuje, 2) określenie maszyny, 3) oznakowanie CE, 4) oznaczenie serii lub typu maszyny, 5) numer fabryczny, jeżeli stosuje się numery fabryczne, 6) rok budowy maszyny, rozumiany jako rok zakończenia procesu […]

OZNAKOWANIE

– oznakowanie potwierdzające zgodność ciśnieniowego urządzenia transportowego z wymaganiami określonymi w umowie ADR. Według ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 382, 534, 730, 1123)

OZNAKOWANIE CE

– oznakowanie potwierdzające zgodność danego wyrobu lub procesu jego wytwarzania z zasadniczymi wymaganiami. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 155).

OZON (O3)

– odmiana alotropowa tlenu. Gaz powstający przy wyładowaniach elektrycznych, procesach utleniania i odparowywania. Temperatura topnienia – 192,7°C. Zawartość ozonu w powietrzu świadczy o czystości powietrza. Jednak przy zawartości przekraczającej 0,2 mg/m³ może drażnić drogi oddechowe. Niedobory ozonu w atmosferze powodują nadmierne przenikanie promieni ultrafioletowych UV, co jest przyczyną zmian klimatycznych (efekt cieplarniany), szkodliwie działając na […]

PALENIE

– to skomplikowany proces fizyko-chemiczny. Podczas spalania spotykamy się z wydzielaniem się ciepła, światła oraz produktów spalania w postaci dymu i popiołów. Łączenie się materiału palnego z tlenem jest poprzedzone termicznym rozpadem cząstek na atomy, które łatwiej wchodzą w reakcję; znane są pod nazwą „wolnych atomów”. Rozpad ten wymaga pewnej minimalnej temperatury, zwanej temperatura zapłonu. […]

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY

– organ powołany do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy w szczególności przepisów i zasad bhp, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. PIP podlega Sejmowi RP i składa się z: Głównego Inspektoratu Pracy i okręgowych inspektoratów pracy. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz. […]

PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA

– organ powołany do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: 1) higieny środowiska, 2) higieny pracy w zakładach pracy, 3) higieny radiacyjnej, 4) higieny procesów nauczania i […]

PAŃSTWOWY WZORZEC JEDNOSTKI MIARY

– wzorzec jednostki miary uznany urzędowo w Rzeczypospolitej Polskiej za podstawę do przypisywania wartości innym wzorcom jednostki miary danej wielkości fizycznej; Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 541, 675, 1123)

PARAMETRY OŚWIETLENIA

– jako parametry oświetlenia przyjmuje się: a) poziom natężenia oświetlenia, b) równomierność oświetlenia, c) rozkład luminancji, d) olśnienie, e) strumień świetlny, f) światłość – jasność źródła światła. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

PAS AWARYJNEGO POSTOJU „pas awaryjny”

– to część pobocza służącą do zatrzymywania się i postoju pojazdów unieruchomionych z przyczyn technicznych. Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430).

PAS DZIELĄCY

– część drogi na środku lub z jej boku: a) środkowy pas dzielący – to część drogi stanowiącą rozdzielenie jezdni przeznaczonych dla przeciwnych kierunków ruchu, b) boczny pas dzielący – to część drogi stanowiąca rozdzielenie jezdni o różnych funkcjach. Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim […]

PAS PRZECIWPOŻAROWY

– system drzewostanów różnej szerokości poddanych specjalnym zabiegom gospodarczym i porządkowym lub powierzchni wylesionych i oczyszczonych do warstwy mineralnej Według Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719, Dz.U. 2019 poz. 67

PASKAL

– jednostka ciśnienia w układzie SI – ciśnienie 1N na 1 m². 1 paskal (Pa) = 1N/m² . Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

PASOŻYT

– organizm żyjący w ciele lub na powierzchni innego organizmu żywego, zależny od niego pod względem odżywiania i ochrony. Pasożyty zewnętrzne żyją na powierzchni, wewnętrzne – we wnętrzu danego organizmu. Pasożyty nie przyczyniają się do dobrostanu swego gospodarza, a często są nawet szkodliwe. Pasożyty człowieka wywołują bardzo dużo chorób i obejmują m.in.: wirusy, bakterie, grzyby, […]

PATOFIZJOLOGIA PRACY

– nauka badająca chorobowe reakcje zachodzące w organizmie człowieka w czasie pracy zawodowej, wynikające z oddziaływania uciążliwości lub szkodliwości zawodowych. Według A. Hansen Bezpieczeństwo i higiena pracy, Wydawnictwa szkolne i pedagogiczne, Warszawa 1998 r.

PC (personal computer )

– komputer osobisty – mikrokomputer ogólnego zastosowania, przeznaczony do użytku osobistego w biurach i domach. Ma zazwyczaj postać desktopa albo notebooka. Służy głównie do uruchamiania oprogramowania biurowego, dostępu do zasobów internetu, prezentacji treści multimedialnych i gier. Według Wikipedii. Komputer osobisty (ang. personal computer) – mikrokomputer przeznaczony przede wszystkim do użytku osobistego w domu i biurze. […]

PHA (Preliminary Hazard Analysis)

– wstępna analiza zagrożeń. Indukcyjna metoda oceny ryzyka zawodowego, pozwalająca na jakościowe szacowanie ryzyka. Przeznaczona jest do szacowania ryzyka związanego z zagrożeniami, sytuacjami niebezpiecznymi i zdarzeniami, występującymi przy urządzeniach, maszynach oraz ich systemach i podsystemach. Metoda zakłada możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo możliwe skutki wypadku oraz możliwą utratę zdrowia. Stosowana jest na etapach badań, […]

PIĘĆ ZŁOTYCH REGUŁ

– dotyczy przygotowania miejsca pracy przy urządzeniach elektrycznych w stanie beznapięciowym: 1) wyłączenie napięcia, 2) zabezpieczenie wyłączonego przewodu przed przypadkowym załączeniem napięcia, 3) sprawdzenie braku napięcia, 4) uziemienie i zwarcie wyłączonego przewodu, 5) osłonięcie części pod napięciem. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 r.

PIERWSZA POMOC

– 1) zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem udostępnionych do powszechnego obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. […]

PIORUN

– świecące wyładowanie elektryczne o dużej energii, które zachodzi między naładowaną chmurą i punktem na powierzchni ziemi, między dwoma naładowanymi chmurami lub między przeciwnie naładowanymi warstwami tej samej chmury. Zazwyczaj górne części chmur są naładowane dodatnio, a dolne ujemnie. Piorun występuje zwykle w postaci stopniowego wyładowania wstępnego, skierowanego ku dołowi, po którym następuje jaskrawe uderzenie […]

PIORUNOCHRONNE URZĄDZENIE

– do podstawowych części urządzenia należą: a) zwód – przyjmujący bezpośrednio wyładowania atmosferyczne, b) przewód odprowadzający – łączący po najkrótszej drodze zwód z przewodem uziemiającym, c) uziom – przewód uziemiający położony w ziemi, przekazujący do ziemi ładunek, d) zacisk probierczy – umożliwiający pomiar rezystancji uziemienia. Według B. Rączkowski, BHP w praktyce, ODDK Gdańsk 2009 r.

PIWNICA

– rozumie si ę przez to kondygnację podziemną lub najniższą nadziemną, bądź ich część,w których poziom podłogi co najmniej z jednej strony budynku znajduje się poniżej poziomu terenu, przeznaczoną na pomieszczenia gospodarcze lub techniczne, Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. […]

PKD

– Polska Klasyfikacja Działalności. To umownie przyjęty, hierarchicznie usystematyzowany podział zbioru rodzajów działalności społeczno – gospodarczej jaki realizują jednostki (podmioty gospodarcze). Według www.stat.gov.pl/klasyfikacje; Rodzaj działalności według PKD — rodzaj przeważającej działalności zakodowanej według Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy […]

PKN

– Polski Komitet Normalizacyjny – krajowa jednostka normalizacyjna, prowadząca swoją działalność z mocy ustawy, jako organ kolegialny, podlegający Prezesowi Rady Ministrów. PKN ma wyłączne prawo używania skrótu „PKN” i zastrzeżonego znaku graficznego. Organizację, zakres i sposób działania PKN określa statut nadany przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia. Do zadań PKN należy organizowanie i prowadzenie […]

PLAN BIOZ

– plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawierający: 1) stronę tytułową, 2) część opisową, 3) część rysunkową, w przypadku gdy: a) w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych wymienionych w art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, b) wykonywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż […]

PLEŚNIE

– czynnik biologiczny zaliczany do gromady grzybów. Można wyróżnić pleśnie jednokomórkowe i wielokomórkowe. Rozmnażają się na dwa sposoby: bezpłciowo (zarodkowanie, podział grzybni lub poprzez wykształcanie strzępków, które się oddzielają), płciowo (zlanie się narządów płciowych z końcówek strzępków dwóch różnych grzybni). Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

PŁASZCZYZNA PRACY

– płaszczyzna pozioma, pionowa lub pochyła, na której znajdują się najważniejsze szczegóły przedmiotów pracy wzrokowej, na której określa się i mierzy wskaźniki oświetlenia. Płaszczyzna (umowna lub rzeczywista), w której znajduje się przedmiot wymagający postrzegania i w której mierzy się i określa natężenie oświetlenia. Jeżeli nie oznaczono inaczej, to za płaszczyznę pracy uważa się: a) płaszczyznę […]

POCHYLNIA

– wyrównanie różnicy poziomów podłogi na drogach transportowych, o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego środka transportowego, ale nie większym niż 8%. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. […]

PODMIOT KORZYSTAJĄCY ZE ŚRODOWISKA

– rozumie się przez to:a)przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r.poz. 1292) oraz przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6marca 2018r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2019 r. poz.1079 i […]

PODNOSZENIE

– przemieszczanie ładunków zawierających towary lub osoby, wymagających w danym momencie zmiany poziomu położenia. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228,Dz.U. 2011 nr 124 poz. 701).

PODRĘCZNY SPRZĘT GAŚNICZY

– sprzęt gaśniczy, zwany podręcznym jest prosty w budowie i łatwy w obsłudze. Do podręcznego sprzętu gaśniczego zalicza się: gaśnice, koce gaśnicze, tłumice, beczki z wodą, wiadra, skrzynie z piaskiem, łopaty, kilofy, siekiery, boski, drabiny. Według Wikipedii. – to urządzenie przeciwpożarowe — urządzenie (uruchamiane ręcznie) służące do zapobiegania powstaniu, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, […]

PODSTAWOWA OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA

– ma zapobiegać bezpośredniemu albo poprzez łuk elektryczny: a) zetknięciu się człowieka z przewodzącymi częściami obwodu elektrycznego, b) przedostaniu się napięcia na części przewodzące nie należące do obwodu elektrycznego. Do środków ochrony podstawowej należą: a) izolacja podstawowa, b) osłony, c) przeszkody, d) uniedostępnienie. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, […]

PODZESPÓŁ ŁĄCZĄCO-AMORTYZUJĄCY

– pełni rolę powstrzymującą spadanie i amortyzację energii kinetycznej spadania, co prowadzi do zmniejszenia siły udarowej powstającej podczas powstrzymywania spadania. Podzespół łącząco-amortyzujący może mieć postać: a) linki bezpieczeństwa z amortyzatorem, b) urządzenia samozaciskowego, c) urządzenia samohamownego. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

POJAZD SAMOCHODOWY

– pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25km/h; określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego. Według ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1990. 2244, 2322, z 2019 r. poz. 53, 60, 730, 752, 870, 1123, 1180, 1466, 1501, 1556, 1579, 1818, […]

POJAZD UPRZYWILEJOWANY

– pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku ina końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego; Według ustawy z dnia 20 […]

POJEMNIK SPECJALNY NA KARBID

– wodo – i gazoszczelny pojemnik na karbid, który uniemożliwia przedostanie się do jego wnętrza wilgoci w każdych warunkach eksploatacji. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. […]

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

– pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0Hz do 300GHz. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, 1403, 1495, 1501, 1527, 1579, 1680, 1712, 1815).

POLECENIODAWCA

– pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania pleceń na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. prowadzący eksploatację – jednostkę organizacyjną, osobę prawną lub osobę fizyczną, zajmującą się eksploatacją własnych lub powierzonych jej, na podstawie zawartej umowy, urządzeń energetycznych; osoba uprawniona – osoba posiadająca kwalifikacje uzyskane na […]

POLIMER

– substancja składająca się z cząsteczek stanowiących sekwencję jednego lub kilku rodzajów jednostek monomeru. Cząsteczki te muszą charakteryzować się statystycznym rozkładem masy cząsteczkowej w pewnym zakresie, a różnice w masie cząsteczkowej powinny wynikać przede wszystkim z różnic w liczbie jednostek monomeru w cząsteczce. Polimer zawiera: a) cząsteczki stanowiące prostą większość wagową, które zawierają co najmniej […]

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

– deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogólnych efektów działalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, określająca ramy do działania i ustalania celów organizacji dotyczących zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Według PN-N-18001:1999. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania. Według wytycznych MOP polityka bezpieczeństwa i higieny pracy powinna być udokumentowana na […]

POLSKA NORMA

– dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający – do powszechnego i wielokrotnego stosowania –zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie— na zasadzie wyłączności — symbolem PN. Polska Norma może być wprowadzeniem normy europejskiej […]

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI

– jest to jednostka organizacyjna prowadzącą działalność normalizacyjną na szczeblu krajowym, nieobejmującą działań prowadzonych: w poszczególnych branżach lub sektorach gospodarki, na szczeblu lokalnym, na szczeblu stowarzyszeń lub przedsiębiorców i urzędów Ustawa z 30 sierpnia 2002 o systemie oceny zgodności (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1483.).

POMIESZCZENIA HIGIENICZNO-SANITARNE

– to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i […]

POMIESZCZENIA PRZEZNACZONE NA POBYT LUDZI

– dzielą się na: 1) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny, 2) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 […]

POMIESZCZENIE DO NAPROMIENIOWANIA

– pomieszczenie, w którym w celu napromieniania jest wyprowadzana wiązka promieniowania z zainstalowanego akceleratora, aparatu rentgenowskiego lub urządzenia zawierającego zamknięte źródło promieniotwórcze, oraz pomieszczenie, w którym w celu napromieniania jest wyprowadzane źródło promieniotwórcze z urządzenia zawierającego zamknięte źródło promieniotwórcze. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy […]

POMIESZCZENIE GOSPODARCZE

– pomieszczenie znajdujące się poza mieszkaniem lub loka-lem użytkowym, służące do przechowywania przedmiotów lub produktów żywnościowych użytkowników budynku, materiałów lub sprzętu związanego z obsługą budynku, a także opału lub odpadów stałych. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz. U. 2019, poz. […]

POMIESZCZENIE LUB TEREN RUCHU ENERGETYCZNEGO

– odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu, albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne, dostępne tylko dla upoważnionych osób. Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych Dz.U. 2019 poz. 1830

POMIESZCZENIE MIESZKALNE

– pokoje w mieszkaniu, a także sypialnie i pomieszczenia do dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz. U. 2019, poz. 1065

POMIESZCZENIE POMOCNICZE W MIESZKANIU

– pomieszczenie znajdujące się w obrębie mieszkania lub lokalu użytkowego służące do celów komunikacji wewnętrznej, higieniczno-sanitarnych, przygotowywania posiłków, z wyjątkiem kuchni zakładów żywienia zbiorowego, a także do przechowywania ubrań, przedmiotów oraz żywności; Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr […]

POMIESZCZENIE PORZĄDKOWE

– pomieszczenie służące do przechowywania sprzętu stosowanego do utrzymania czystości, środków czystości oraz preparatów myjąco-dezynfekcyjnych, a także do przygotowywania roztworów roboczych oraz mycia i dezynfekcji sprzętu stosowanego do utrzymywania czystości, wyposażone w zlew z baterią i dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym.. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny […]

POMIESZCZENIE PRACY

– to pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których: a) łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo […]

POMIESZCZENIE PRACY CZASOWEJ

– pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

POMIESZCZENIE PRACY STAŁEJ

– to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

POMIESZCZENIE TECHNICZNE W BUDYNKU

– pomieszczenie przeznaczone dla urządzeń służących do funkcjonowania i obsługi technicznej budynku Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

POMOST

– konstrukcja, której płaska powierzchnia wzniesiona ponad poziom ustawienia maszyny lub urządzenia służy do celów komunikacji i obsługi. Szerokość nie mniejsza niż 0,5 m, szerokość zalecana – 0,8 m lub 1,4 m dla ruchu dwukierunkowego. Powierzchnia nie powinna być mniejsza niż 0,35 m². Pomost usytuowany ponad 0,5 m od podłoża powinien mieć balustradę o wysokości […]

POMPOWNIA PRZECIWPOŻAROWA

– jest to pompownia zasilająca w wodę instalację lub sieć wodociągową przeciwpożarową. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719

PONADZAKŁADOWA ORGANIZACJA ZWIĄZKOWA

– organizacja związkowa będąca ogólnokrajowym związkiem zawodowym, zrzeszeniem (federacją) związków zawodowych lub ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową (konfederacją). artykuł 238.25a uchylony Ustawa kodeks pracy t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495

PONOWNA OCENA ZGODNOŚCI

– podjęta na wniosek właściciela lub użytkownika procedurę późniejszej oceny zgodności ciśnieniowego urządzenia transportowego. Według ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.).

PORA NOCNA

– przedział czasu obejmujący 8 godzin między godz. 21.00, a godz. 7.00. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495).

PORADNIA STOMATOLOGICZNA

– pomieszczenie (gabinet stomatologiczny) lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do udzielania indywidualnych świadczeń profilaktyczno-leczniczych w dziedzinie stomatologii zachowawczej, chirurgii stomatologicznej, chirurgii szczękowej, ortodoncji i profilaktyki ortodontycznej, stomatologii dziecięcej, protetyki stomatologicznej, chorób błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, Według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 czerwca 1984 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy […]

PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

– przepływający przez ciało człowieka prąd poraża ośrodki nerwowe powodując nagły skurcz mięśni, uniemożliwiający uwolnienie się od urządzenia elektrycznego (np. ręki). Może spowodować zatrzymanie oddechu i krążenia, a w sytuacjach ekstremalnych śmierć. O bezpośrednich skutkach rażenia decydują przede wszystkim: rodzaj prądu, wartość prądu rażeniowego, czas przepływu prądu oraz droga przepływu przez ciało człowieka. Według E. […]

POSIADACZ ODPADÓW

– jest to wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej będąca w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 701, 730, 1403, 1579).

POSIŁEK PROFILAKTYCZNY

– to jedno danie gorące, o wartości kalorycznej około 1000 kcal, zawierające około 50-55 % węglowodanów, 30-35 % tłuszczów oraz 15 % białek. Zatrudnianie pracowników w warunkach szczególnie uciążliwych zobowiązuje pracodawcę do bezpłatnego zapewnienia im posiłków profilaktycznych. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. […]

POSTĘPOWANIE POWYPADKOWE

– są to czynności zespołu powypadkowego, który po otrzymaniu wiadomości o wypadku jest obowiązany: 1) dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku, 2) jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku, 3) wysłuchać wyjaśnień […]

POWAŻNA AWARIA

– to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. […]

POWIERZCHNIA STANOWISKA PRACY

– na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.). Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny […]

POWIERZCHNIA ZIEMI

– jest to ukształtowanie terenu, glebę, ziemię oraz wody gruntowe, z tym że: a) gleba –oznacza górną warstwę litosfery, złożoną z części mineralnych, materii organicznej, wody glebowej, powietrza glebowego i organizmów, obejmującą wierzchnią warstwę gleby i podglebie, b) ziemia –oznacza górną warstwę litosfery, znajdującą się poniżej gleby, do głębokości oddziaływania człowieka,c)wody gruntowe –oznaczają wody podziemne […]

POWIETRZE

1) powietrze znajdujące się w troposferze. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, 1403, 1495, 1501, 1527, 1579, 1680, 1712, 1815, 2087.); 2) mieszanina gazów, głównie azotu i tlenu, otaczająca grubą warstwą kulę ziemską, tworząca jej atmosferę. Według Słownika Języka Polskiego, PWN 1981 […]

POŻAR

– 1) niekontrolowany w czasie i przestrzeni proces wydzielania ciepła połączony z przenoszeniem masy. Proces palenia definiujemy więc jako pożar gdy zachodzą następujące okoliczności: przebiega on w warunkach niekontrolowanych, niszczy wartości materialne nie przeznaczone do zniszczenia w danym czasie i w taki sposób, jego likwidacja wymaga zastosowania środków gaśniczych; 2) niekontrolowany proces spalania w miejscu […]

POZIOM DŹWIĘKU „A”

– poziomie dźwięku A wyrażonym w decybelach (dB) –rozumie się przez to wartość poziomu ciśnienia akustycznego, skorygowaną według charakterystyki częstotliwościowej A, wyznaczoną zgodnie z Polską Normą;. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, 1403, 1495, 1501, 1527, 1579, 1680, 1712).

POZIOM SUBSTANCJI W POWIETRZU

– jest to stężenie substancji w powietrzu w odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni, przy czym:a)poziom dopuszczalny –jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza,b)poziom docelowy –jest to […]

POZWOLENIE NA BUDOWĘ

– jest to decyzja administracyjna zezwalająca na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1186, 1309, 1524, 1696, 1712).

PRACA

– to planowy oraz zamierzony zespół czynności. Jest to: a) działalność gospodarcza mająca na celu zaspokojenie potrzeb i aspiracji człowieka, b) metoda pozbywania się fizycznej oraz psychicznej siły roboczej, c) czynność, której celem jest sukces lub materia, d) czynność zmieniająca i przekształcająca naturę, e) sposób wykorzystania wrodzonych i nabytych talentów człowieka, f) siła kulturotwórcza, g) […]

PRACA DORYWCZA

– rozumie się przez to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę; Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (t.j. Dz.U. […]

PRACA NA WYSOKOŚCI

– jest to praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Do prac na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości na jakiej się znajduje jeśli powierzchnia ta: a) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami z […]

PRACA TYMCZASOWA

– wykonywanie na rzecz danego pracodawcy użytkownika, przez okres nie dłuższy niż wskazany w ustawie, zadań: a)o charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym lub b)których terminowe wykonanie przez pracowników zatrudnionych przez pracodawcę użytkownika nie byłoby możliwe, lu bc)których wykonanie należy do obowiązków nieobecnego pracownika zatrudnionego przez pracodawcę użytkownika. Według ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o […]

PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH

– praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie: 1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska […]

PRACA Z UDZIAŁEM CZYNNIKA CHEMICZNEGO

– rozumie się każdą pracę, w której stosuje się lub zamierza się stosować czynnik che-miczny, w jakimkolwiek procesie, łącznie z jego wytwarzaniem, wszelkimi manipulacjami, przechowywaniem, trans-portem oraz usuwaniem w postaci odpadów i procesami przeróbki odpadów, a także wszelką działalność, która wynika z takiej pracy. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w […]

PRACA ZŁOŻONA

– taka praca, która zmusza wykonawcę do wydatkowania swoich sił umysłowych poza normalnym czasem przebywania na stanowisku pracy. Im większy jest wysiłek intelektualny przy danej pracy, im większe ona powoduje napięcie nerwowe, tym dłużej i intensywniej trwa proces rzeczywistego wydatkowania sił psychicznych także poza ustawowym, normalnym czasem pracy. Według A. Hansen Bezpieczeństwo i higiena pracy, […]

PRACE ELEKTRYCZNE

– prace wykonywane przy urządzeniach elektrycznych lub w ich pobliżu, takie jak: badania i pomiary, naprawy, wymiany, modernizacje, rozbudowa, montaż i przeglądy.

PRACE GAZONIEBEZPIECZNE

– prace szczególnie niebezpieczne w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wykonywane na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych, napełnionych lub napełnianych gazem ziemnym oraz opróżnianych z gazu ziemnego, podczas których może dojść do wypływu gazu ziemnego powodującego zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego, wybuchu lub pożaru; Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2009 […]

PRACE NIEBEZPIECZNE POD WZGLĘDEM POŻAROWYM

– prace mogące powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu. Według rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (D. U. Nr 80, poz. 563, Dz.U. 2019 poz. 67).

PRACE POD NAPIĘCIEM

– wszelkie prace, podczas których pracownik ma kontakt z częściami pod napięciem lub sięga w strefę prac pod napięciem dowolną częścią ciała albo trzymanymi narzędziami, elementami wyposażenia lub sprzętu.

PRACE PODWODNE

czynności wykonywane przez osoby pozostające pod powierzchnią wody w sprzęcie nurkowym lub w warunkach sztucznie wytworzonego podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, a także czynności wykonywane na powierzchni przez osoby organizujące te prace oraz obsługujące urządzenia bazy prac podwodnych. Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1970, […]

PRACE PODWODNE DŁUGOTRWAŁE

– prace podwodne, których czas trwania przekracza 8 godzin, polegające na jednorazowym, ciągłym pozostawaniu nurka pod wpływem podwyższonego ciśnienia w czasie wykonywania prac pod powierzchnią wody i w czasie przebywania na powierzchni w komorze hiperbarycznej. Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1970, z […]

PRACE PODWODNE NA MAŁYCH GŁĘBOKOŚCIACH

– prace prowadzone pod powierzchnią wody na głębokości do 20 m.

PRACE PODWODNE NA ŚREDNICH GŁĘBOKOŚCIACH

– prace prowadzone pod powierzchnią wody na głębokości od 20 m do 50 m.

PRACE PODWODNE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE

czynności wykonywane pod powierzchnią wody z zastosowaniem materiałów wybuchowych lub pirotechnicznych, przy skażeniu substancjami niebezpiecznymi lub stwarzającymi zagrożenie albo ich mieszaninami niebezpiecznymi lub stwarzającymi zagrożenie, przy cięciu i spawaniu metali, przy użyciu urządzeń hydraulicznych i pneumatycznych, przy poszukiwaniu, przenoszeniu i rozbrajaniu min lub amunicji, a także przyprowadzeniu prób nowego sprzętu nurkowego lub sprawdzaniu nowych technologii […]

PRACE PODWODNE WYKONYWANE W TRUDNYCH WARUNKACH

– czynności wykonywane pod powierzchnią wody w nocy, w czasie opadów atmosferycznych, przy temperaturze powietrza lub wody niższej niż 4oC, przy temperaturze powietrza wyższej niż 25oC, temperaturze wody wyższej niż 35oC, gdy widzialność w toni wodnej jest mniejsza niż 1m, przy prędkości prądu wody większej niż 0,5m/s i w akwenach górskich położonych powyżej 300m nad […]

PRACE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE

– są to prace, gdzie ryzyko wypadkowe jest większe niż przy pracach innego rodzaju w związku z: a) właściwościami pożarowymi i wybuchowymi materiałów, b) właściwościami żrącymi i toksycznymi substancji, c) z mechanicznymi środkami transportu, d) pracą poniżej poziomu gruntu lub pod ziemią, e) pracą na wysokości, f) pracą z prądem elektrycznym, g) pracą wewnątrz zbiorników, […]

PRACE SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWE I SZKODLIWE DLA ZDROWIA KOBIET

– są to prace ujęte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią Dz.U. 2017 poz. 796 Zakaz zatrudniania przy pracach zamieszczonych w wykazie – zawarty w art. 176 Kp. – ma charakter prawa bezwzględnego, […]

PRACE W WARUNKACH SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH

– są to prace: związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu jednej zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu pracownika przekraczający 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn oraz powyżej 1100 kcal (4187 kJ) w odniesieniu do kobiet; wymagające wysiłku fizycznego, powodującego w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny wynoszący powyżej 1500 kcal (6280 kJ) jeśli chodzi […]

PRACE WYKONYWANE PRZEZ CO NAJMNIEJ DWIE OSOBY

– pracodawca jest obowiązany zapewnić aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji. Wykaz takich prac ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 2019 […]

PRACE WYMAGAJĄCE SZCZEGÓLNEJ SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ

– to m. in. kierowanie autobusami, trolejbusami, prace wykonywane na wysokości, obsługa dźwigów, żurawi, układnic magazynowych, praca tresera dzikich zwierząt itp. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. nr 62, poz. 287).

PRACE WZBRONIONE MŁODOCIANYM

– są to prace ujęte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (t.j. Dz.U. 2016 poz. 1509).

PRACODAWCA

– 1) jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495); 2) jednostkę organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną — jeżeli podmioty te zatrudniają pracowników […]

PRACODAWCA UŻYTKOWNIK

– pracodawca lub podmiot niebędący pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy wyznaczający pracownikowi skierowanemu przez agencję pracy tymczasowej zadania i kontrolujący ich wykonanie. Według ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnieniu pracowników tymczasowych (Dz.U. Nr 166, poz. 1608, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1563).

PRACOWNIA AKCELERATOROWA

– zespół pomieszczeń z zainstalowanym akceleratorem, w skład których wchodzi co najmniej jedno pomieszczenie do napromieniania. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 140, poz. 994).

PRACOWNIA IZOTOPOWA

– pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do pracy z otwartymi lub zamkniętymi źródłami promieniotwórczymi oraz urządzeniami zawierającymi zamknięte źródła promieniotwórcze. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 140, poz. 994).

PRACOWNIA RENTGENOWSKA

– pomieszczenie przeznaczone do pracy z aparatem rentgenowskim lub zespół pomieszczeń składających się przynajmniej z jednego pomieszczenia do pracy z aparatem rentgenowskim. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 140, poz. 994).

PRACOWNIA STOMATOLOGICZNA

– pomieszczenia przeznaczone na pracownię stomatologiczną podstawową, na zespół pracowni pomocniczych (gipsownię, odlewnię metali, pracownię polimeryzacji i obróbki termicznej, polerownię, magazyn modeli) oraz na warsztat konserwacji i naprawy sprzętu technicznego. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 czerwca 1984 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w poradniach i pracowniach stomatologicznych (Dz. […]

PRACOWNIK

– osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495).

PRACOWNIK NARAŻONY

– pracownik znajdujący się w strefie niebezpiecznej. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. nr 191, poz. 1596, Dz.U. 2003 nr 178 poz. 1745).

PRACOWNIK TYMCZASOWY

– pracownik zatrudniony przez agencję pracy tymczasowej wyłącznie w celu wykonywania pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika. Według ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnieniu pracowników tymczasowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1563).

PRACOWNIK UPOWAŻNIONY

– osoba uprawniona, wyznaczona pisemnie przez pracodawcę do wykonywania określonych przez niego czynności lub prac eksploatacyjnych. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912, Dz.U. 2019 poz. 1830).

PRACOWNIK UPRAWNIONY

– osoba uprawniona – osobę posiadającą kwalifikacje potwierdzone na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r. poz.755, Dz.U. z 2019 r. poz.730, 1435, 1495, 1517, 1520, 1524 i1556). Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i […]

PRACOWNIK ZATRUDNIONY NA STANOWISKU Z MONITOREM EKRANOWYM

każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973).

PRACUJĄCY

– są to osoby wykonujące pracę przynoszącą im zarobek lub dochód. Do pracujących, w części dotyczącej badania wypadków przy pracy (pozycja A statystycznej karty wypadku), zalicza się wszystkich pracujących według stanu w dniu zaistnienia zdarzenia, bez względu na to, czy osoby te pracują również w innych jednostkach sprawozdawczych (bez osób pracujących na podstawie umowy zlecenia), […]

PRĄD RAŻENIOWY

– prąd przepływający przez ciało człowieka lub zwierzęcia, który może powodować skutki patofizjologiczne.

PRĄD RÓŻNICOWY

– prąd o wartości chwilowej równej sumie algebraicznej wartości chwilowej prądów płynących we wszystkich przewodach czynnych w określonym miejscu sieci lub instalacji elektrycznej; w urządzeniach prądu przemiennego wartość skuteczna prądu różnicowego jest sumą geometryczną (wektorową) wartości skutecznej prądów płynących we wszystkich przewodach czynnych.

PRĄD UPŁYWOWY

– prąd, który w urządzeniu nie dotkniętym zwarciem płynie od części czynnych do ziemi; w wielofazowym urządzeniu prądu przemiennego wypadkowy prąd upływowy jest geometryczną (wektorową) sumą prądów upływowych poszczególnych faz; zawiera on składową czynną wynikającą z upływności izolacji oraz składową pojemnościową wynikającą z pojemności doziemnych urządzenia i pojemności przyłączonych kondensatorów.

PRĄD WYŁĄCZAJĄCY

– najmniejszy prąd wywołujący w wymaganym czasie zadziałanie urządzenia zabezpieczającego powodującego samoczynne wyłączenie zasilania. – Prąd wyłączający Ia jest to najmniejsza wartość prądu płynącego w uszkodzonym obwodzie, która powoduje samoczynne wyłączenie zasilania w czasie określonym w normie Wyznaczenie prądu wyłączającego Ia dla instalacyjnych wyłączników nadprądowych jest niezwykle łatwe. W praktyce korzystamy z określonych wprost krotności […]

PRĄD ZADZIAŁANIA URZĄDZENIA ZABEZPIECZAJĄCEGO (umowny)

– określona wartość prądu powodującego zadziałanie urządzenia zabezpieczającego w określonym czasie, zwanym czasem umownym zadziałania. – prąd I2 powodujący zadziałanie urządzeń zabezpieczających jest określany jako krotność prądu znamionowego In wyłącznika lub bezpiecznika według zależności: gdzie: IB – prąd obliczeniowy w obwodzie elektrycznym (prąd obciążenia przewodów), [A]; IZ – dopuszczalna obciążalność prądowa długotrwała przewodu, [A]; In […]

PRĄD ZNAMIONOWY

wartość znamionowa, wartość nominalna, techn. wartość wielkości fiz. (np. mocy, natężenia prądu elektr., napięcia elektr., ciśnienia czynnika roboczego), na jaką zostało skonstruowane urządzenie przy przewidzianych warunkach pracy; wg Encyklopedii Powszechnej

PRĄD ZWARCIOWY

– prąd przetężeniowy powstały w wyniku połączenia ze sobą – bezpośrednio lub przez impedancję o pomijalnie małej wartości – przewodów, które w normalnych warunkach pracy instalacji elektrycznej mają różne potencjały. Według www.elektryk.zst.edu.pl.

PRĄDY BŁĄDZĄCE

– część prądu płynąca poza celowo wykonanym obwodem elektrycznym, płynąca ziemią, a w terenie uzbrojonym również rurociągami, metalowymi powłokami kabli, przewodami ochronnymi obcych przewodów, estakadami i innymi przypadkowymi drogami pod i nad powierzchnią ziemi. Prądy te mogą powodować następujące zagrożenia: a) korozja elektrolityczna, w miejscach wypływu prądu stałego z urządzeń do gruntu, b) pożar przez […]

PRAWNA KONTROLA METROLOGICZNA

– działanie zmierzające do wykazania, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania określone we właściwych przepisach. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 541, 675, 1123).

PRAWO DO BEZPIECZNEJ PRACY

– jedno z uprawnień pracowniczych określających sposób postępowania pracownika w przypadku powstania zagrożenia. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o […]

PRAWO PRACY

– ogół norm prawnych regulujących społeczne stosunki pracy i sprawy z nimi związane. Są to przepisy zawarte w Kodeksie pracy, innych ustawach i aktach wykonawczych, określających prawa oraz obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na tej ustawie porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron […]

PREKURSORY grupy I-R

– termin medyczno-prawny, który w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii określa każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która może być przetworzona na środek odurzający lub substancję psychotropową albo może służyć do ich wytworzenia i została umieszczona w odpowiednim wykazie prekursorów I–R. Obecnie w wykazie tym znajdują się: efedryna, pseudoefedryna, ergometryna, ergotamina, fenyloaceton, izosafrol, kwas lizergowy, kwas […]

PREPARAT

– mieszanina lub roztwór składający się z dwóch lub większej liczby substancji. Według rozporządzenia (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (Dz. Urzęd, UE seria L nr 396 z 30 grudnia 2006 r.).

PRION

– białko zbudowane z około 250 aminokwasów, które występuje w komórkach zdrowych (prionowa proteina komórkowa) i powiązane są z błonami komórkowymi. Białka te są kodowane przez geny, przy czym mutacja tych genów powoduje powstanie białka o zmienionej konformacji – białka prionowego patogennego, czyli chorobotwórczego. Białko prionowe patologiczne ulega kumulacji we wnętrzu komórki, prowadząc do jej […]

PRÓBA DYNAMICZNA

– badanie, podczas którego maszyna podnosząca pracuje we wszystkich możliwych konfiguracjach, przy obciążeniu równym iloczynowi maksymalnego udźwigu i odpowiedniego współczynnika przeciążenia dla prób dynamicznych, z uwzględnieniem dynamicznego zachowania się maszyny podnoszącej, w celu sprawdzenia, czy funkcjonuje właściwie.

PRÓBA STATYCZNA

– badanie, podczas którego maszyna podnosząca lub osprzęt do podnoszenia są poddawane działaniu siły równej iloczynowi maksymalnego udźwigu i odpowiedniego współczynnika przeciążenia dla prób statycznych, a następnie skontrolowane bezpośrednio po zdjęciu obciążenia w celu upewnienia się, że nie nastąpiło żadne uszkodzenie. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań […]

PRÓBKA POWIETRZA

– określona objętość powietrza (lub wydzielone z niej zanieczyszczenia), pobrana w celu przeprowadzenia badań zawartych w nim substancji zanieczyszczajacych . Ze względu na technikę pobierania próbki powietrza dzieli się na pobrane izolacyjnie oraz z wyodrębnieniem zanieczyszczeń. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

PROCEDURA PRAC PODWODNYCH

– sposób postępowania przy wykonywaniu prac podwodnych, określający kolejność wykonywanych czynności, rodzaj sprzętu nurkowego, głębokość zanurzania, rodzaj i czas dekompresji, dopuszczalny czas pracy i przebywania w warunkach podwyższonego ciśnienia, długość przerw pomiędzy kolejnymi zanurzeniami, zasady asekuracji, łączności i postępowania w przypadku awarii lub wystąpienia objawów choroby dekompresyjnej. Według ustawy z dnia 17 października 2003 r. […]

PROCEDURY OCENY ZGODNOŚCI

– procedury w rozumieniu ustawy o ocenie zgodności, zdefiniowane we właściwych przepisach – mające na celu sprawdzenie i udokumentowanie, że maszyna lub element bezpieczeństwa maszyny spełnia zasadnicze wymagania bezpieczeństwa zawarte w Dyrektywie Maszynowej. Według Dyrektywy Maszynowej 98/37/WE z 22.06.1998 r. (Dz. Urz. WE, nr L 207/1 z 23.07.1998 r.).

PRODUCENT

– 1) a)przedsiębiorca prowadzący w Unii Europejskiej lub na terytorium państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) –stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym działalność polegającą na wytwarzaniu produktu albo każdą inną osobę, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie bądź do niego dołączając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź inne odróżniające oznaczenie, a także […]

PRODUKCJA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH

– czynności obejmujące przygotowywanie surowców do przerobu, ich przechowywanie, poddawanie procesom technologicznym, pakowanie i znakowanie oraz wszelkie inne czynności związane z przygotowywaniem do obrotu, a także przechowywanie wyrobów gotowych do czasu wprowadzenia ich do obrotu. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia ( t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. […]

PRODUKT

– 1) jest to wprowadzana do obrotu substancja, energia, instalacja, urządzenie oraz inny przedmiot lub jego część. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, 1403, 1495, 1501, 1527, 1579, 1680, 1712). 2) rzecz ruchoma nowa lub używana, jak i naprawiana lub regenerowana przeznaczona […]

PRODUKT BIOBÓJCZY

– to substancja czynna lub preparat zawierający co najmniej jedną substancję czynną, w postaciach, w jakich są dostarczone użytkownikowi, przeznaczony do niszczenia, odstraszania, unieszkodliwiania, zapobiegania działaniu lub kontrolowania w jakikolwiek inny sposób organizmów szkodliwych przez działanie chemiczne lub biologiczne. Według ustawy z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (t.j. Dz. U. z 2018 […]

PRODUKT GMO

– organizm inny niż ludzki, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji, w szczególności przy zastosowaniu technik: a) rekombinacji kwasów nukleinowych obejmujących formowanie nowych kombinacji materiału genetycznego przez włączenie cząsteczek kwasu nukleinowego otrzymanego w dowolny sposób poza organizmem do wirusa, plazmidu bakterii lub wektora oraz […]

PRODUKT NIEBEZPIECZNY

– produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu, który nie mieści się w definicji wyrobu bezpiecznego . O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za […]

PRODUKT WADLIWY

– wyrób nie zapewniający bezpiecznego jego użycia, jakiego ma prawo oczekiwać użytkownik, wyrób nie uważany za wadliwy z powodu późniejszego wprowadzenia na rynek wyrobu lepszego. Według ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tj. Dz.U. z 2012 r. poz.1225.).

PROFILAKTYCZNA OPIEKA ZDROWOTNA

– ogół działań zapobiegających powstawaniu i szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, które w sposób bezpośredni lub pośredni mają związek z warunkami albo charakterem pracy. Według ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1175.).

PROFILAKTYCZNE POSIŁKI I NAPOJE

– wydawane nieodpłatnie przez pracodawcę posiłki i napoje pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).

PRÓG ODPORNOŚCI

– wartość prądu nie przekraczająca 0,5 mA, przepływającego przez ciało człowieka, który wyczuwany jest tylko przez nieliczne osoby. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 r.

PRÓG SŁYSZALNOŚCI

– najmniejsza wartość natężenia dźwięku (lub ciśnienia akustycznego) , które wywołuje wrażenie słuchowe. Według A. Hansen Bezpieczeństwo i higiena pracy, wydawnictwa szkolne i pedagogiczne, Warszawa 1998 r.

PROMIENIOWANIE

– emisja z niemal jednoczesnym szerzeniem się fali elektromagnetycznej długości od tysięcy metrów (fale radiowe) po milionowe części milimetra (promieniowanie gamma). Promieniowanie długofalowe może wywołać wibrację atomów i cząsteczek, lecz zgodnie z obecną wiedzą nie powoduje ich uszkodzenia (promieniowanie niejonizujące). Jednakże promieniowanie o bardzo krótkiej długości fali, takie jak promieniowanie X i gamma, może wybijać […]

PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE (niejonizujące)

– emisja lub przenoszenie energii w postaci fal elektromagnetycznych i przyporządkowanych im jonów. Jest ono wytwarzane przez wszystkie urządzenia i przewody elektryczne. Do promieniowania elektromagnetycznego nie jonizującego należy promieniowanie podczerwone, widzialne, nadfioletowe. Pola elektromagnetyczne otaczają swoje źródła w postaci linii (niewidocznych), które są najsilniejsze przy źródle i słabną w miarę oddalania się od niego. Pole […]

PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE

– obejmuje: 1) promieniowanie elektromagnetyczne – nie mające masy ani ładunku elektrycznego. Do tej grupy zaliczyć można: a) promieniowanie rentgenowskie X – o długości fali od 2 nm do 0,005 nm nazywane też promieniowaniem hamowania, które powstaje w lampie rentgenowskiej w wyniku bombardowania elektronami anody. Charakteryzuje się dużą przenikalnością, b) promieniowanie gamma – o długości […]

PROMIENIOWANIE LASEROWE

– promieniowanie monochromatyczne o długości fal widzialnych w zakresie podczerwieni i nadfioletu. Pełny zakres promieniowania laserowego określa się w granicach długości fal od 180 nm do 1mm. Nazwa laser pochodzi od pierwszych liter słów – light amplification by stimulated emision of radiation – co oznacza wzmocnienie światła przez wymuszoną emisję promieniowania. W zależności od rodzaju […]

PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE (UV)

– promieniowanie optyczne obejmujące zakres długości fali od 100 nm do 400 nm. Dzieli się na: nadfiolet bliski (UV-A) – 315-400 nm, nadfiolet średni (UV-B) – 280-315 nm, nadfiolet daleki (UV-C) – 100-280 nm. Źródła – prace spawalnicze, szczególnie z użyciem łuku elektrycznego, naświetlanie lampami bakteriobójczymi lub kwarcowymi. Oddziaływanie na organizm – przez skórę i […]

PROMIENIOWANIE PODCZERWONE

– obejmuje promieniowanie optyczne, którego długości fal wynoszą od 780 nm do 1 mm. Dzieli się na: podczerwień bliską (IR-A) – 780-1400 nm, podczerwień średnią (IR-B) – 1,4 – 3 µm, podczerwień daleką (IR-C) – 3 µm – 1 mm. Oddziaływanie na organizm: pozytywne – w lecznictwie do miejscowej poprawy ukrwienia i pobudzenia procesów metabolicznych, […]

PROMIENIOWANIE WIDZIALNE

– promieniowanie optyczne zdolne do bezpośredniego wywoływania wrażeń wzrokowych. Granice widmowego przedziału promieniowania widzialnego nie są ściśle określone i zależą od wartości strumienia energetycznego docierającego do siatkówki oka oraz od czułości oka obserwatora. Granice przedziału widmowego – dolna od 360 i 400 nm; górna do 760 i 830 nm. Według Według B. Rączkowski, BHP w […]

PROPAN – BUTAN

– gaz stanowiący mieszaninę gazowych węglowodorów, głównie propanu C3H8 i butanu C4H10 w postaci skroplonej. Służy m.in. do napełniania butli do wózków jezdniowych. Ciśnienie robocze gazu w butli 1,6 MPa, ciśnienie próbne 3 MPa. Z 1kg gazu płynnego można otrzymać około 430 litrów jego pary. Spaliny powstające po spalaniu propan – butanu w silnikach wózków […]

PROTOKÓŁ USTALENIA OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WYPADKU PRZY PRACY

– formularz, który wypełniany jest przez zespół powypadkowy po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, Dz.U. 2019 poz. 1071

PRZEBUDOWA

jest to wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo […]

PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIE

– przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Preze-sa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób […]

PRZECIWPANICZNE URZĄDZENIA

– specjalne urządzenia instalowane na drzwiach ewakuacyjnych, umożliwiające łatwe i pewne otwarcie drzwi od wewnątrz pomieszczenia, zgodnie z kierunkiem ewakuacji ludzi na korytarzach lub klatkach schodowych, bez względu na blokady i zamki uniemożliwiające otwarcie tych drzwi od zewnątrz. Według www.4safe.pl.

PRZEDMIOTY NIEBEZPIECZNE

– przedmioty wybuchowe, a także inne urządzenia i przedmioty, które ze względu na swoje właściwości, zawartość lub skład chemiczny stwarzają niebezpieczeństwo, w szczególności przez a) właściwości łatwopalne, b) działanie stwarzające zagrożenie dla człowieka pod względem toksyczności ostrej lub działanie rakotwórcze, c) niebezpieczną dla zdrowia człowieka emisję promieniowania jonizującego przez substancje promieniotwórcze, d) działania żrące. Rozporządzenie […]

PRZEDMIOTY WYBUCHOWE

– wszelkiego rodzaju przedmioty, które ze względu na swe właściwości wybuchowe stwarzają niebezpieczeństwo w razie poddania ich działaniu wysokiej temperatury lub przy niewłaściwym obchodzeniu się z nimi, w szczególności przy poruszaniu, rzucaniu czy jakiejkolwiek przy nich manipulacji. Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 8 listopada 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy […]

PYŁ

– zbiór cząsteczek stałych, które wyrzucone do powietrza atmosferycznego pozostają w nim przez pewien czas. Najczęściej są to cząstki o wymiarach poniżej 300 µm (mikrometrów). Najbardziej pyłotwórcze procesy technologiczne to: mielenie, mieszanie ciał sypkich, kruszenie, polerowanie, szlifowanie, toczenie itp. Szkodliwe działanie pyłu przemysłowego na organizm ludzki zależy od: a) rodzaju pyłu, wielkości poszczególnych cząstek, b) […]

RADA NORMALIZACYJNA

– działa przy PKN. Jej kadencja trwa 4 lata. Rada akceptuje coroczne sprawozdania z działalności PKN, składane przez Prezesa PKN. Do zadań Rady należy także wydawanie opinii, w szczególności dotyczących: 1) stanu i kierunków rozwoju normalizacji, 2) wniosków o powołanie i odwołanie komitetów technicznych, 3) przepisów wewnętrznych PKN dotyczących opracowywania dokumentów normalizacyjnych, 4) projektów dokumentów normalizacyjnych, w […]

RADA OCHRONY PRACY

– organ nadzoru nad działalnością Państwowej Inspekcji Pracy. W skład Rady wchodzi 30 członków, w tym przewodniczący, zastępcy przewodniczącego, sekretarz i członkowie, których powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu. Kadencja Rady trwa cztery lata. Członkowie Rady pełnią obowiązki do dnia powołania nowych członków. Członków Rady powołuje się spośród posłów, senatorów i kandydatów zgłoszonych przez Prezesa Rady […]

RAMPA

– pomost z desek, betonu, sztuczny nasyp, umożliwiający przeładunek towarów. Według Słownika Języka Polskiego, PWN, 1981 r.

RANA

– 1) urazowe uszkodzenie tkanki, połączone z przerwaniem skóry lub błony śluzowej. W zależności od przedmiotu uszkadzającego oraz stopnia uszkodzenia rozróżniamy rany: cięte, tłuczone, kłute, szarpane, postrzałowe. Według B. Rączkowski, Bhp w praktyce, ODDK Gdańsk 2009 r.; 2) każde uszkodzenie (również spowodowane zabiegiem chirurgicznym) powierzchni skóry (lub innego narządu) obejmujące przerwanie jej ciągłości. Według R.M. […]

RATOWNIK MEDYCZNY

– osoba, która: 1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych; 2) posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie tego zawodu; 3) wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania tego zawodu i złożyła oświadczenie o następującej treści: „Oświadczam, że władam językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu ratownika medycznego”, z zastrzeżeniem […]

RAŻĄCE NIEDBALSTWO

– zachodzi wówczas, gdy poszkodowany pracownik podejmuje działania z naruszeniem przepisów o ochronie zdrowia i życia, chociaż mógł i powinien był przewidzieć grożące mu niebezpieczeństwo, które zwykle występuje w danych okolicznościach faktycznych, co dla każdego człowieka o przeciętnej przezorności jest oczywiste. Rażące niedbalstwo zachodzi również wówczas, gdy pracownik przejawia brak staranności, jakiej można się domagać […]

REACH

– System REACH opiera się na trzech filarach: a) Registration – rejestracja, b) Evaluation – ocena, c) Autorisation of CHemicals – udzielanie zezwoleń w zakresie chemikaliów. Rozporządzenie REACH nie wymaga implementacji do polskiego prawa, a jego postanowienia zaczęły obowiązywać wszystkie 25 państw członkowskich UE z dniem jego wejścia w życie tj. 1 czerwca 2007 r. […]

REANIMACJA

– przywrócenie do życia osoby znajdującej się w stanie śmierci pozornej lub klinicznej przez zastosowanie zabiegów pobudzających czynności serca, układu krążenia i oddychania. Według Słownika Języka Polskiego, PWN, 1981 r.

RECYKLING

–rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk Według ustawy […]

RECYKLING ORGANICZNY

– rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk Według […]

RĘCZNE PRACE TRANSPORTOWE

– jest to każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przed-miotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: uno-szenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych […]

REGULAMIN PRACY

– podstawowy akt prawa pracy o charakterze organizacyjno–porządkowym, obowiązujący u konkretnego pracodawcy, ustalający organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Wprowadzany jest w przypadku zatrudnienia przez pracodawcę 50 i więcej pracowników. Powinien ustalać w szczególności: organizację pracy, warunki przebywania pracowników na terenie zakładu w czasie pracy […]

REHABILITACJA

– przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie osób, które doznały przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe lub na pewien czas inwalidami. Według Słownika Języka Polskiego, PWN, 1981 r.

REJESTR REGON

– krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205).

REJESTR WYPADKÓW PRZY PRACY

– jest zbiorem informacji o wypadkach zaistniałych w zakładzie pracy. Prowadzi się go zazwyczaj w formie tabelarycznej i powinien zawierać: a) imię i nazwisko poszkodowanego, b) miejsce i datę wypadku, c) informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego, d) datę sporządzenia protokołu powypadkowego, e) stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, f) datę przekazania do Zakładu […]

REKLAMA WYROBÓW TYTONIOWYCH

– publiczne rozpowszechnianie wizerunków marek wyrobów tytoniowych lub symboli graficznych z nimi związanych, a także nazw i symboli graficznych firm produkujących wyroby tytoniowe, nie różniących się od nazw i symboli graficznych wyrobów tytoniowych, służących popularyzowaniu marek wyrobów tytoniowych; za reklamę nie uważa się informacji używanych do celów handlowych pomiędzy firmami zajmującymi się produkcją, dystrybucją i handlem […]

REMONT

– rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto wstanie pierwotnym. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1202, 1276, 1496, 1669, 2245, z 2019 r. […]

RENTA RODZINNA

– należna członkom rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

RENTA SZKOLENIOWA

– należna ubezpieczonemu, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

– należna ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205).

RESPIRATOR

– mechaniczne urządzenie pompujące powietrze lub tlen w celu utrzymania oddychania u osób porażonych, głęboko znieczulonych lub z uszkodzeniami mózgu, niezdolnych do samodzielnego oddychania. Zapewnia przerwany dopływ tlenu lub powietrza pod odpowiednim ciśnieniem. Urządzenie jest połączone z pacjentem za pomocą rurki wprowadzonej do tchawicy przez usta, nos lub specjalnie w tym celu wykonany otwór w […]

RESUSCYTACJA krążeniowo-oddechowa (RK-O)

– 1) jest zespołem zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych objawów życia, tj. co najmniej krążenia krwi lub krążenia krwi i oddychania. Nazywana jest także podstawowym podtrzymaniem życia (PPŻ). Terminem zamiennym może być reanimacja. Dla przypadkowego ratownika bez przygotowania profesjonalnego istotne będą tzw. podstawowe czynności ratujące życie Zaawansowane czynności ratownicze są podejmowane przez […]

REZYSTANCJA UZIEMIENIA

– jest to parametr określający cechy uziemienia. Rozróżnia się: a) rezystancję statyczną – to rezystancja między uziomem, a ziemią odniesienia zmierzona przy przepływie prądu przemiennego o częstotliwości technicznej. Rezystancja jest miarą przydatności uziemień ochronno – roboczych w ochronie przeciwporażeniowej oraz uziemień w ochronie podstawowej. Zależy ona nie tylko od rezystancji gruntu, ale również od rodzaju […]

RIKETSJE

– drobnoustroje bezjądrowe, mające kształt pałeczkowaty, długości około 0,8 – 2 µm, szerokości 0,3 – 0,6 µm. Wewnątrz komórek riketsji znajduje się aparat genomowy (genofor) zawierający DNA i RNA. Występują wewnątrz komórek gospodarza i tylko tam są zdolne do życia oraz rozmnażania. Nieliczne mogą egzystować na powierzchni komórek. Rozmnażają się przez podział komórki. Pasożytując w […]

RISK SCORE „Wskaźnik ryzyka”

– metoda oceny ryzyka zawodowego, w której wartościowanie opisuje wyrażenie R = S x E x P, gdzie parametrami wartości ryzyka są: S – możliwe skutki zdarzenia, straty spowodowane przez zdarzenie, E – ekspozycja na zagrożenie, P – wystąpienia zagrożenia. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem. Materiały szkoleniowe Ośrodka Szkolenia […]

ROBOTY BUDOWLANE

– należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1186, 1309, 1524, 1696, 1712).

ROBOTY GAZONIEBEZPIECZNE

– prace szczególnie nie-bezpieczne w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wykonywane na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych, napełnionych lub napełnianych gazem ziemnym oraz opróżnianych z gazu ziemnego, podczas któ-rych może dojść do wypływu gazu ziemnego po-wodującego zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego, wybuchu lub pożaru. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2009 r. […]

RODZAJ DZIAŁALNOŚCI WEDŁUG PKD

– rodzaj przeważającej działalności zakodowanej według Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205.).

ROK SKŁADKOWY

– okres obowiązywania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1kwietnia danego roku do dnia 31marca następnego roku. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205).

RÓWNE TRAKTOWANIE W ZATRUDNIENIU

– pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo […]

RÓWNOMIERNOŚĆ OŚWIETLENIA

– 1) stosunek minimalnego natężenia oświetlenia do średniego natężenia oświetlenia na powierzchni. Według PN – EN 12464-1:2012. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach; 2) równomierność oświetlenia na płaszczyźnie roboczej określamy jako iloraz natężenia najmniejszego do średniego na tej płaszczyźnie. Wartość średnia natężenia na sąsiadujących płaszczyznach roboczych, o różnych funkcjach, […]

RÓWNOWAGA PRZYRODNICZA

– stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu:człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 799, 1356, 1479, 1564, 1590, 1592, 1648, 1722, 2161, 2533, z 2019 r. poz. 42, […]

RÓWNOWAŻNY CZAS PRACY

– do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy […]

RÓWNOWAŻNY POZIOM HAŁASU

– rozumie się przez to wartość poziomu ciśnienia akustycznego ciągłego ustalonego dźwięku, skorygowaną według charakterystyki częstotliwościowej A, która w określonym przedziale czasu odniesienia jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego analizowanego dźwięku o zmiennym poziomie w czasie; równoważny poziom hałasu wyraża się wzorem zgodnie z Polską Normą Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo […]

ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ

– umowę o pracę rozwiązuje się w następujących przypadkach: 1) na mocy porozumienia stron, 2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), 3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), 4) z upływem czasu, na który była zawarta, 5) z dniem ukończenia […]

RUCHOME STANOWISKO SPAWALNICZE

– stanowisko pracy przeznaczone do okresowego wykonywania prac spawalniczych, którego wyposażenie techniczne i instalacje zasilające są kompletowane doraźnie, tylko na czas wykonywania określonej pracy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470).

RUSZTOWANIE OCHRONNE

– konstrukcja budowlana, tymczasowa, służącą do zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości ludzi oraz przedmiotów.

RUSZTOWANIE ROBOCZE

– konstrukcja budowlana, tymczasowa, z której mogą być wykonywane prace na wysokości, służącą do utrzymywania osób, materiałów i sprzętu.

RUSZTOWANIE SYSTEMOWE

– konstrukcja budowlana, tymczasowa, w której wymiary siatki konstrukcyjnej są jednoznacznie narzucone poprzez wymiary elementów rusztowania, służącą do utrzymywania osób, materiałów i sprzętu. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401).

RYZYKO

– 1) kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem (np. strat przedsiębiorstwa, a w tym: urazów lub chorób pracowników, zniszczenia lub uszkodzenia wyposażenia zakładu lub surowca, przerw w produkcji oraz zanieczyszczenia środowiska). Pojęcie ryzyka zawsze obejmuje dwa elementy: częstość lub prawdopodobieństwo występowania zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencje […]

RYZYKO RADIACYJNE

– prawdopodobieństwo wystąpienia określonego szkodliwego efektu zdrowotnego w wyniku narażenia na promieniowanie jonizujące; ryzyko obejmuje także nasilenie i charakter niepożądanych następstw. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz.U. 2011 nr 51 poz. 265 z późn. zm.).

RYZYKO RESZTKOWE

– ryzyko jakie pozostaje po zastosowaniu (wprowadzeniu) środka ochronnego. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem. Materiały szkoleniowe Ośrodka Szkolenia Państwowej inspekcji Pracy. Wrocław 2000 r.

RYZYKO WYPADKOWE KONTROLOWANE

– oznacza, że wszystkie teoretyczne i praktyczne, lecz prawdopodobne okoliczności i przyczyny powstania zagrożenia wypadkowego, a także jego aktywizacji zostały wszechstronnie poznane i uświadomione (zidentyfikowane). Ponadto zastosowano dostateczne środki techniczno – technologiczne, organizacyjne i związane z zachowaniem ludzi, uniemożliwiające zaistnienie zagrożenia wypadkowego, a także nawet w przypadku jego zaistnienia – uniemożliwiające jego aktywizację. Na podstawie […]

RYZYKO ZAWODOWE

– 1) prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: […]

RYZYKO ZAWODOWE STWARZANE PRZEZ CZYNNIK CHEMICZNY

– prawdopodobieństwo (możliwość) wystąpienia potencjalnej szkody zdrowotnej w warunkach stosowania czynnika chemicznego lub narażenia na czynnik chemiczny w miejscu pracy Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz.86, Dz.U. 2016 poz. […]

RYZYKOLOGIA

– wiedza stosowana w wielu dziedzinach (np. w ubezpieczeniach, lecznictwie, sporcie, obrocie pieniędzmi, wypadkoznawstwie) rozwijana w wyniku wieloletnich doświadczeń, badań empirycznych nad stopniem zużycia, awaryjności itd., a także oparta na świadomości i intuicji. Według ustaleń międzynarodowych pojęcie ryzyka (R) = prawdopodobieństwo wypadku (P) + społeczno-ekonomiczne skutki wypadku (S). Natężenie prawdopodobieństwa ryzyka wypadkowego (P) oraz zakresu […]

RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

– Przy Radzie Ministrów tworzy się Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, jako organ opiniodawczo-doradczy właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego. 2.W skład Zespołu wchodzą: 1) Prezes Rady Ministrów –przewodniczący; 2) Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych – zastępcy przewodniczącego; 2a) minister właściwy do spraw administracji publicznej; 3) […]

RZECZOZNAWCA DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

– opiniuje projekty, biorąc pod uwagę specyfikę, charakter i przeznaczenie obiektu budowlanego lub jego części, a zwłaszcza warunki wynikające z części technologicznej projektu. – opiniuje projekty architektoniczno-budowlane, technologiczne i inne, których rozwiązania mają wpływ na stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Uprawnienia rzeczoznawcy są nadawane kandydatowi, spełniającemu wymagania określone w danej grupie projektowej. Z wnioskiem o […]

RZEMIOSŁO

Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez: 1) osobę fizyczną, z wykorzystaniem zawodowych kwalifikacji tej osoby i jej pracy własnej, w imieniu własnym i na rachunek tej osoby – jeżeli jest ona mikro przedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą albo średnim przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, lub 2) wspólników spółki […]

SĄD PRACY

– jednostka organizacyjna sądu rejonowego. Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych to odrębna jednostka organizacyjna sądu okręgowego. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495).

SADZA

– cząstki utworzone z drobnych kryształków grafitu otrzymywane przez niezupełne spalanie lub rozkład związków węgla. Sadza występuje najczęściej w formie płatków o wielkości cząstek większych od 1 µm.

SAMOCHÓD CIĘŻAROWY

pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków; określenie to obejmuje również samochód ciężarowo–osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków iosób wliczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą. Według ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1990. 2244, 2322, z 2019 r. poz. 53, 60, […]

SAMOKSZTAŁCENIE KIEROWANE

forma szkolenia umożliwiająca uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w […]

SAMOZAPALANIE

– proces zachodzący w wyniku procesów biologicznych lub fizycznych (egzotermicznych) materiałów, przy czym samonagrzewanie sie materiałów, a następnie ich zapalanie następuje bez zewnętrznego bodźca termicznego (np. samozalenie zestogowanych płodów rolnych, samozapalenie w wyniku egzotermicznej reakcji chemicznej itp.).Według www. pożar – wybór przepisów z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

SCAT (Systematic Cause Analysis Technique)

– Systematyczna Analiza Przyczyn Wypadków. Dostosowana ona została do polskich przepisów prawnych, kultury, tradycji, bezpieczeństwa i języka polskiego. SCAT jest to metoda wykorzystująca elementy ISRS do opracowania planu poprawy zakładowego systemu bezpieczeństwa pracy na podstawie analizy wypadków bądź zdarzeń potencjalnie wypadkowych.

SCHODY

– zestaw szeregu równomiernie rozmieszczonych i trwale połączonych stopni służący do pokonywania różnicy poziomów w komunikacji pieszej. Szerokość użytkowa nie powinna być mniejsza niż 800 mm. Liczba stopni w jednym biegu schodów nie powinna przekraczać 14 w budynkach opieki zdrowotnej, 17 stopni w innych budynkach, przy schodach zewnętrznych – 10. W przypadku większej liczby stopni […]

ŚCIEKI

– rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi: a) wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze, b) ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach działu III rozdziału 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne oraz w przepisach ustawy […]

ŚCIEKI BYTOWE

– rozumie się przez to ścieki z budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej, powstające w wyniku ludzkiego metabolizmu lub funkcjonowania gospodarstw domowych oraz ścieki o zbliżonym składzie pochodzące z tych budynków Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, 1403, 1495, 1501, 1527, 1579, 1680, 1712.)

ŚCIEKI KOMUNALNE

rozumie się przez to ścieki bytowe lub mieszaninę ścieków bytowych ze ściekami przemysłowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi będącymi skutkiem opadów atmosferycznych, odprowadzane urządzeniami służącymi do realizacji zadań własnych gminy w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków komunalnych Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396, 1403, 1495, 1501, 1527, 1579, 1680, 1712.)

ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE

– rozumie się przez to ścieki niebędące ściekami bytowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi będącymi skutkiem opadów atmosferycznych, powstałe w związku z prowadzoną przez zakład działalnością handlową, przemysłową, składową, transportową lub usługową, a także będące ich mieszaniną ze ściekami innego podmiotu, odprowadzane urządzeniami kanalizacyjnymi tego zakładu. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2019 r. […]

SEMINARIUM

-to sposób nauki, który uwzględnia czynne uczestnictwo w nauce. Polega na samodzielnym opracowywaniu danych tematów, zadanych przez osobę prowadzącą. Po ich przygotowaniu należy je wygłosić w formie referatu lub miniwykładu, po którym inspiruje się dyskusję. Seminarium ma konfrontować różne stanowiska i pozwalać na wymianę doświadczeń. Kierowane jest do osób już mających rozeznanie w temacie, posiadających […]

SEPARACJA ELEKTRYCZNA (pojedynczego przewodu)

– ma na celu zabezpieczenie przed prądem rażeniowym przy dotyku do części przewodzących dostępnych, które mogą znaleźć się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji funkcjonalnej obwodu. Obwód powinien być zasilany przez transformator separacyjny lub źródło zapewniające poziom bezpieczeństwa równoważny transformatorowi separacyjnemu. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 […]

SI – Międzynarodowy Układ Jednostek Miar

– 1) spójny układ jednostek miar, przyjęty i zalecany przez Generalną Konferencję Miar. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach. (tekst jedn.: Dz. U. Z 2004 r. Nr 234, poz. 2441); 2) system jednostek miar obejmujący metr dla określenia długości, kilogram dla masy, mol dla ilości substancji w roztworze, dżul dla […]

SIEĆ CIEPLNA

– urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji ciepła z układami połączeń między nimi. – zespół urządzeń technicznych służących do transportu energii cieplnej od źródła ciepła do odbiorców, za pośrednictwem czynnika grzejnego (nośnika ciepła) wg www.instsani.pl Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych Dz.U. 2013 poz. […]

SIEĆ GAZOWA

– obiekty sieci gazowej połączone i współpracujące ze sobą,służące do transportu gazu ziemnego. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, Dz.U. 2013 poz. 640

SIEĆ OGNIOWA

– zestaw lontów i zapalników, służących do zadziałania ładunków materiału wybuchowego. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401).

SIEĆ TRAKCYJNA

– napowietrzne, górne, elektryczne przewody jezdne linii tramwajowej lub trolejbusowej wraz z urządzeniami konstrukcyjnymi, służącymi do ich zawieszenia i mocowania. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej (Dz. U. Nr 37, poz. 341 z póź. zm.).

SKIEROWANIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE

powinno zawierać: 1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane; 2) w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy ‒ określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu; 3) […]

SKŁADNIK ODŻYWCZY

– składnik odżywczy w rozumieniu art.2 ust.2 lit.s rozporządzenia nr 1169/2011: oznacza białko, węglowodany, tłuszcz, błonnik, sód, witaminy i składniki mineralne, wymienione w pkt 1 części A załącznika XIII do niniejszego rozporządzenia, oraz substancje, które należą do jednej z tych kategorii lub stanowią jej składniki. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie […]

SKŁADOWISKO ODPADÓW

– jest to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów. Według ustawy z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 701, 730, 1403, 1579)

SKRZYŻOWANIE

– miejsce,w którym gazociąg przebiega pod lub nad obiektami budowlanymi, takimi jak:droga, linia kolejowa, lub obiektami terenowymi, takimi jak: rzeka,kanał,grobla Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie Dz.U. 2013 poz. 640

ŚLUZA SANITARNO-DOZYMETRYCZNA

– wydzielony teren pracowni izotopowej z otwartymi źródłami promieniotwórczymi, wyposażony w stacjonarny przyrząd dozymetryczny i urządzenia sanitarne (umywalkę, a jeżeli wymagają tego prowadzone prace, również natrysk), przystosowany do usuwania zewnętrznych skażeń promieniotwórczych z powierzchni ciała ludzkiego, ze środków ochrony indywidualnej oraz do zmiany odzieży i obuwia roboczego. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lipca […]

SŁUŻBA BHP

– pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej […]

SŁUŻBA MEDYCYNY PRACY

– powołana jest w celu ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków środowiska pracy i sposobem jej wykonywania oraz sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w tym kontroli zdrowia pracujących. Zadania służby medycyny pracy wykonują: lekarze, pielęgniarki, psycholodzy i inne osoby o kwalifikacjach zawodowych niezbędnych do wykonywania wielodyscyplinarnych zadań tej służby. Jednostkami organizacyjnymi służby medycyny pracy […]

ŚMIERTELNY WYPADEK PRZY PRACY

– wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205.).

SORBENT

– sorbenty są to ciała stałe, rozdrobnione, których cząstki charakteryzują się dużą powierzchnią. Cechą charakterystyczną sorbentu jest jego chłonność. W zależności od przeznaczenia wyróżnić można sorbenty: a) mineralne i naturalne (sypkie) – w postaci małych granulek, chłoną ciecz z każdego podłoża. Sorbenty mineralne otrzymuje się z materiału skalnego poprzez właściwe rozdrobnienie i poddanie obróbce termicznej […]

SPALANIE

– szybko przebiegająca reakcja egzotermiczna, samoczynnie przemieszczająca się w przestrzeni wypełnionej substratami. Reakcji tej towarzyszy zjawisko świecenia. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

SPALARNIA ODPADÓW

– zakład lub jego część przeznaczone do termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem lub bez odzysku wytwarzanej energii cieplnej, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do powietrza, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów oraz instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych […]

SPAWALNIA

– odpowiednio przystosowane pomieszczenie lub wydzieloną część pomieszczenia, w którym są zlokalizowane stałe stanowiska spawalnicze. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470).

SPAWANIE

– proces łączenia metali przez ich miejscowe stapianie. Przy spawaniu zwykle dodaje się materiał dodatkowy (spoiwo), stapiający się wraz materiałem podstawowym, aby utworzyć spoinę i polepszyć jej właściwości. Spawanie dzielimy na: gazowe, elektryczne spawanie łukowe i laserowe spawanie w osłonie gazów itp. Według B. Rączkowski, BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2009 r.

SPECJALISTA ds. BHP

– pracownik służby bhp posiadający wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 z późn. […]

SPECJALISTYCZNA JEDNOSTKA DOZORU TECHNICZNEGO

– są to: Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny. Według ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 667).

SPECYFIKACJE ZHARMONIZOWANE

– specyfikacje techniczne inne niż normy europejskie, w szczególności dokumenty normatywne Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej (OIML), uznane przez Komisję Europejską i ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej serii C. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. 2016 poz. 542, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 544).

SPOŁECZNA INSPEKCJA PRACY

– służba społeczna pełniona przez pracowników, mająca na celu zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Według ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. nr 35, poz. 163 z p. zm.).

SPOŁECZNE WARUNKI PRACY

– kształtowane są motywacjami pracy : płacami, stosunkami międzyludzkimi, cechami demograficznymi, poziomem kultury i kwalifikacji dozoru i załogi, warunkami bytowymi, dojazdami do pracy, opieką społeczną i zdrowotną oraz innymi czynnikami wpływającymi na psychiczne samopoczucie pracowników świadczących pracę. Według A. Hansen Bezpieczeństwo i higiena pracy, Wydawnictwa szkolne i pedagogiczne, Warszawa 1998 r.

SPÓR ZBIOROWY

– spór pracowników z pracodawcą mogący dotyczyć warunków pracy, płac, lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Według ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 174, 730).

SPRĘŻARKA

– służy do uzyskiwania bardzo wysokiego ciśnienia sprężonego gazu bądź wymuszania jego przepływu.

SPRZĘT ELEKTRYCZNY

– sprzęt elektryczny prze-znaczony do użytkowania przy napięciu nominalnym od 50 V do 1000 V prądu przemiennego lub od 75 V do 1500 V prądu stałego. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla sprzętu elektrycznego Dz.U. 2016 poz. 806

SPRZĘT OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH

– możemy podzielić na: a) oczyszczający zanieczyszczenia w postaci cząstek, par lub gazu, które zostają usunięte w wyniku przepływu powietrza przez element oczyszczający, b) izolujący, w którym powietrze do oddychania doprowadzone jest z zewnątrz w wyniku tłoczenia lub zasysania albo zastosowania butli sprężonego powietrza. Gdy stężenie tlenu w powietrzu jest niewystarczające (<17%) lub gdy występują […]

SPRZĘT POMOCNICZY

– to środki mające na celu ograniczenie zagrożeń i uciążliwości związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów, ładunków lub materiałów oraz ułatwienie wykonywania tych czynności; do środków tych zalicza się w szczególności: pasy, liny, łańcuchy, zawiesia, dźwignie, chwytaki, rolki, kleszcze, uchwyty, nosze, kosze, legary, ręczne wciągniki i wciągarki, krążki i wielokrążki linowe, przestawne pochylnie, taczki i wózki. […]

ŚRODEK GAŚNICZY

– substancja, mieszanina lub związek chemiczny w postaci ciała stałego (proszek, piasek), ciekłego (woda, piana gaśnicza) lub gazowego (halon, dwutlenek węgla), który po odpowiednim wprowadzeniu do strefy ognia powoduje przerwanie procesu palenia. Według Wikipedii.

ŚRODEK SPOŻYWCZY SZKODLIWY DLA ZDROWIA LUB ŻYCIA CZŁOWIEKA

– środek spożywczy, którego spożycie w warunkach normalnych i zgodnie z przeznaczeniem może spowodować negatywne skutki dla zdrowia lub życia człowieka, w szczególności, jeżeli: a) nie spełnia wymagań zdrowotnych określonych w dziale II, b) zawiera: – substancje zanieczyszczające lub zanieczyszczenia mikrobiologiczne w ilościach przekraczających dopuszczalne poziomy określone w rozporządzeniach Unii Europejskiej oraz inne zanieczyszczenia, – pozostałości skażeń promieniotwórczych w […]

ŚRODEK SPOŻYWCZY ZAFAŁSZOWANY

–– środek spożywczy, którego skład lub inne właściwości zostały zmienione, a konsument nie został o tym poinformowany w sposób określony w przepisach rozporządzenia nr 1169/2011, albo środek spożywczy, w którym zostały wprowadzone zmiany mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości; środek spożywczy jest środkiem spożywczym zafałszowanym, w szczególności jeżeli: a) dodano do niego substancje zmieniające […]

ŚRODEK SPOŻYWCZY ZEPSUTY

– środek spożywczy, którego skład lub właściwości uległy zmianom wskutek nieprawidłowości zaistniałych na etapie produkcji, obrotu lub pod wpływem działań czynników naturalnych, takich jak: wilgotność, czas, temperatura lub światło, albo wskutek obecności drobnoustrojów, a także zanieczyszczeń, powodujących, że nie nadaje się on do spożycia zgodnie z jego przeznaczeniem w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. b i ust. 5 […]

ŚRODKI OCHRONNE

– środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki techniczne albo organizacyjne, stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego. Według PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka.

ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

– wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się: a) zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są […]

ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ O PROSTEJ KONSTRUKCJI

– obejmują wyłącznie środki przeznaczone do ochrony przed: 1) działaniami czynników mechanicznych, których skutki są powierzchniowe, 2) środkami czyszczącymi o słabym działaniu i łatwo odwracalnych skutkach działania, 3) zagrożeniami związanymi z manipulacją gorącymi przedmiotami, która nie naraża użytkownika na temperaturę wyższą niż 50°C (323 K) lub też na niebezpieczne uderzenia, 4) czynnikami atmosferycznymi, bez uwzględniania czynników wyjątkowych i ekstremalnych, […]

ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ O ZŁOŻONEJ KONSTRUKCJI

– przeznaczone do ochrony przed zagrożeniem życia lub przed zagrożeniami, które mogą powodować poważne i nieodwracalne uszkodzenia ciała lub zmiany chorobowe, a których bezpośrednich skutków działania, według projektanta, użytkownik nie jest w stanie zidentyfikować w odpowiednim czasie, podlegają, w zależności od wyboru producenta lub procedury. Do środków ochrony indywidualnej o złożonej konstrukcji zalicza się: 1) sprzęt […]

ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ

– środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny […]

ŚRODOWISKO

– ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr […]

ŚRODOWISKO PRACY

– warunki środowiska materialnego (określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w którym odbywa się proces pracy. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

STACJA GAZOWA

zespół urządzeń lub obiekt budowlany wchodzący w skład sieci gazowej, spełniający co najmniej jedną z funkcji: redukcji, uzdatnienia, pomiarów lub rozdziału gazu ziemnego, z wyłączeniem zespołu gazowego na przyłączu. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie Dz.U. 2013 poz. 640

STACJA POMIAROWA

– stacja gazowa, w skład której wchodzą urządzenia pomiarowe przeznaczone do pomiarów strumienia objętości, masy lub energii paliwa gazowego, przewód wejściowy i wyjściowy oraz armatura odcinająca i filtrująca. może stanowić niezależny obiekt sieci gazowej lub całość ze stacją redukcyjną. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać […]

STACJA REDUKCYJNA

– stacja gazowa, w skład której wchodzą przewód wejściowy i wyjściowy, armatura odcinająca i filtrująca, urządzenia regulacji ciśnienia paliwa gazowego, ciśnieniowy system bezpieczeństwa, urządzenia rejestrujące ciśnienie oraz systemy alarmowe. system redukcji ciśnienia–układ zawierający reduktor lub zespół reduktorów zapewniający utrzymanie ciśnienia w wymaganych granicach Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków […]

STACJA SANITARNO – EPIDEMIOLOGICZNA

– jest jednostką budżetową będącą podmiotem leczniczym finansowanym z budżetu państwa; wykonują badania laboratoryjne w zakresie nadzoru sanitarnego, działając w zintegrowanym systemie badań laboratoryjnych i pomiarów. Przez zintegrowany system badań laboratoryjnych i pomiarów rozumie się jednolity sposób wykonywania badań laboratoryjnych i pomiarów; wykonuje nieodpłatnie badania laboratoryjne i pomiary, mając na względzie zapewnienie dostępności badań laboratoryjnych […]

STAŁE STANOWISKO SPAWALNICZE

– stanowisko pracy przeznaczone do powtarzalnego wykonywania prac spawalniczych, którego wyposażenie techniczne i instalacje zasilające mają charakter stały. Spawalnia powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi ogólnymi przepisami techniczno-budowlanymi, ochrony przeciwpożarowej, bezpieczeństwa i higieny pracy. Ściany i strop spawalni oraz wnętrza kabiny spawalniczej powinny być pomalowane farbami matowymi. Ścianki lub parawany kabiny spawalniczej powinny być wykonane […]

STAŁE URZĄDZENIA GAŚNICZE

– należy przez to rozumieć urządzenia (uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, urządzenia na stałe związane z obiektem, zawierające własny zapas środka gaśniczego, wyposażone w układ przechowywania i podawania środka gaśniczego, uruchamiane automatycznie lub ręcznie we wczesnej fazie rozwoju pożaru. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji […]

STAŁY USZCZERBEK NA ZDROWIU

uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1205).

STAN EPIDEMII

sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, 1495.).

STAN NAGŁEGO ZAGROŻENIA ZDROWOTNEGO

– stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2019 […]

STAN ZAGROŻENIA EPIDEMICZNEGO

– sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, 1495).

STANOWISKO PRACY

– przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę. Minimum powierzchni roboczej na stanowisku pracy – nie zajętej przez urządzenia techniczne – powinno wynosić 2 m², a wolnej przestrzeni pomieszczenia 13 m³ na jednego zatrudnionego tam pracownika. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z […]

STANOWISKO PRACY KIEROWCY

stanowisko pracy kierowcy: a)siedzibę pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności filie, przedstawicielstwa i oddziały, b) pojazd, który kierowca prowadzi, c) każde inne miejsce, w którym kierowca wykonuje czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi . Według ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie […]

STANOWISKO SPAWALNICZE

– stanowisko pracy, na którym są wykonywane prace przy zastosowaniu procesów spawania, napawania, lutowania, zgrzewania i cięcia termicznego. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470).

STARSZY INSPEKTOR ds. BHP

– pracownik służby bhp posiadający zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby […]

STARSZY SPECJALISTA ds. BHP

– pracownik służby bhp posiadający wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp. Według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr […]

STATYSTYCZNA KARTA WYPADKU

– statystyczną kartę sporządza się na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy albo na podstawie karty wypadku, w których stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy, według objaśnień, klasyfikacji i oznaczeń kodowych do wypełnienia tej karty, które są określone w załączniku nr […]

STER

– komputerowy system rejestracji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego. Nowoczesne, wielofunkcyjne i kompleksowe narzędzie wspomagające prowadzenie większości działań związanych z zarządzaniem bezpieczeństwem i higiena pracy w przedsiębiorstwie. Według strony internetowej CIOP, www.ciop.pl oraz Konsultant Regionalnego Ośrodka BHP. Materiał szkoleniowy, tom IV, Zarządzanie Bezpieczeństwem i Higieną Pracy, Narzędzia wspomagające ocenę ryzyka zawodowego – system STER, A. […]

STERYLIZACJA

– proces, w wyniku którego zostają zniszczone wszystkie chorobotwórcze czynniki biologiczne oraz ich formy przetrwalnikowe przez zastosowanie czynników fizycznych lub chemicznych. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz. 1568 z […]

STĘŻENIE NIE WYMAGAJĄCE ZASTOSOWANIA ŚRODKÓW ZAPOBIEGAWCZYCH

– atmosfera wybuchowa, w której składnik palny występuje w stężeniu niższym niż wartość dolnej granicy wybuchowości mieszaniny wybuchowej. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. Nr […]

STĘŻENIE ŚMIERTELNE MEDIALNE (LC50)

– statystycznie obliczone stężenie substancji chemicznej w medium środowiskowym, powodujące śmierć 50% organizmów danej populacji w określonych warunkach. Podaje się do substancji występujących w postaci gazu. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

STĘŻENIE STANOWIĄCE ZAGROŻENIE

— atmosfera wybuchowa w miejscu pracy, gdzie składnik palny występuje w stężeniu wyższym niż wartość dolnej granicy wybuchowości mieszaniny wybuchowej.

STOSUNEK PRACY

– 1) przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu powyższych warunków wykonywania pracy. Według ustawy z dnia […]

STREFA NIEBEZPIECZNA

– 1) strefa w obrębie lub wokół maszyny, w której występuje zagrożenie bezpieczeństwa lub zdrowia osób. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228); 2) strefa w obrębie oraz wokół maszyny, w której występuje ryzyko dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownika. Według […]

STREFA ODDYCHANIA

– przestrzeń w promieniu 30 cm wokół głowy pracownika. W pomiarach stacjonarnych za pobrane w strefie oddychania uznaje się próbki z punktów zlokalizowanych możliwie blisko stanowiska pracy, jeżeli próbnik był umieszczony na wysokości głowy pracownika. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

STREFA POŻAROWA

§ 226. 1. Strefę pożarową stanowi budynek albo jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpożarowego, o których mowa w § 232 ust. 4, bądź też pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych budynków, określone w § 271 ust. 1–7. 2. Częścią budynku, o której […]

STREFA POŻAROWA SKŁADOWISKA

– powierzchnia składowiska oddzielona od budynków, innych obiektów budowlanych i składowisk, w sposób określony dla budynków magazynowych — wolnym pasem terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalna lub ścianą oddzielenia przeciwpożarowego o wysokości przekraczającej poziom składowania co najmniej o 0,5 m i klasie odporności ogniowej nie mniejszej niż REI 120. Według rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych […]

STREFA PRAC POD NAPIĘCIEM

– przestrzeń wokół części będących pod napięciem, w której – po przekroczeniu jej granic bez zastosowania środków ochronnych – poziom izolacji nie zapewnia bezpieczeństwa.

STREFA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO

– obszar w otoczeniu urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne, w których mogą przebywać wyłącznie osoby, u których badanie lekarskie nie wykazało przeciwwskazań do przebywania w zasięgu pól elektromagnetycznych. Występują trzy strefy promieniowania: pośrednia, zagrożenia i niebezpieczna. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM

– nalezy przez to rozumieć przestrzeń, w której może wystepować mieszanina wybuchowa substancji palnych z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi, o stężeniu zawartym miedzy dolna i górna granicą wybuchowości Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. […]

STRES

– 1) pojęcie stresu można zdefiniować na dwa sposoby. Po pierwsze jest to czynnik oddziałujący na organizm ludzki w postaci sił i nacisków zarówno fizycznych jak psychicznych i społecznych, będący przyczyną zmian w organizmie, traktowanych jako coś niepożądanego. Drugie znaczenie opisuje stres jako skutek działania nacisku czynników zewnętrznych zwanych stresorami. Praca zawodowa jest dla człowieka […]

STRUMIEŃ ŚWIETLNY

– miara natężenia przepływu światła, tzn. strumień promieniowania o długości fal zawartych w przedziale 380 – 760 nanometrów, poprawiony na zależność od długości fali czułości oka ludzkiego. Jest mierzony względem emisji ze standardowego źródła , zazwyczaj w lumenach. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

SUBSTANCJA NIEMODYFIKOWANA CHEMICZNIE

– substancja, której struktura chemiczna pozostaje niezmieniona, nawet jeżeli została ona poddana procesowi chemicznemu lub obróbce lub też fizycznej transformacji mineralogicznej , np. w celu usunięcia zanieczyszczeń. Według rozporządzenia (WE) 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) ( […]

SUBSTANCJA SMOLISTA

– surowy, bezwodny beznikotynowy kondensat dymu tytoniowego. Według ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.).

SUBSTANCJE

– 1) pierwiastki chemiczne oraz ich związki, mieszaniny lub roztwory występujące w środowisku lub powstałe w wyniku działalności człowieka. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.); 2) pierwiastek chemiczny lub jego związki w stanie, w jakim występują w przyrodzie lub […]

SUBSTANCJE CHEMICZNE

– do kategorii substancji i preparatów określonych w art. 2 ust. 2 ustawy Dz.U. 2001 Nr 11 poz. 84 USTAWA z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222, z 2010 r. Nr 107, poz. 679, Nr 182, poz. 1228. W rozumieniu ustawy substancjami niebezpiecznymi i preparatami niebezpiecznymi są substancje i preparaty […]

SUBSTANCJE DRAŻNIĄCE

– związki chemiczne, przeważnie w postaci gazowej, wywołujące drażnienie błon śluzowych i skóry. Należą do nich: amoniak, chlorowodór, chlor, fosgen, tlenki azotowe, fluor, kleje i rozpuszczalniki, związki ftalowe i inne. Według B. Rączkowski, BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2009 r. 10) drażniące – substancje i mieszaniny niewykazujące działania żrącego, które w przypadku krótkotrwałego, długotrwałego lub wielokrotnego […]

SUBSTANCJE DZIAŁAJĄCE NA ROZRODCZOŚĆ

– substancje i preparaty, które w przypadku wdychania, spożycia lub po wchłonięciu przez skórę wywołują lub zwiększają częstość występowania szkodliwych skutków u potomstwa o charakterze niedziedzicznym lub uszkadzają funkcje rozrodcze albo zdolność rozrodczą mężczyzn i kobiet. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r. 14) działające szkodliwie na rozrodczość – substancje […]

SUBSTANCJE MUTAGENNE

– są to substancje i preparaty, które w przypadku wdychania, spożycia lub po wchłonięciu przez skórę mogą wywołać dziedziczne zmiany genetyczne lub zwiększyć częstość ich wystąpienia. Do substancji o takim działaniu zalicza się iperyt, formalinę, benzen, benzopiren, bromki azowe, pestycydy i inne. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r. 13) […]

SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE

– W rozumieniu ustawy substancjami niebezpiecznymi i preparatami niebezpiecznymi są substancje i preparaty zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii: 1) substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych; 2) substancje i preparaty o właściwościach utleniających; 3) substancje i preparaty skrajnie łatwopalne; 4) substancje i preparaty wysoce łatwopalne; 5) substancje i preparaty łatwopalne; 6) substancje i preparaty […]

SUBSTANCJE RAKOTWÓRCZE

– należą do nich substancje i preparaty, które w przypadku wchłonięcia, spożycia przez skórę mogą wywoływać niekontrolowany wzrost komórek prowadzący do zmian nowotworowych. Substancje takie jak chrom, nikiel powodują nowotwory płuc, jamy nosowej i zatok. Nowotwory skóry mogą wystąpić w wyniku narażenia na arsen, smoły, sadzę, produkty ropopochodne. Nowotwory pęcherza moczowego mogą wystąpić w wyniku […]

SUBSTANCJE UCZULAJĄCE

– związki chemiczne wywołujące uczulenie (alergie) jako swoistą na nie reakcję organizmu. Największe znaczenie w praktyce przemysłowej mają alergeny kontaktowe, które po zetknięciu z powierzchnią skóry powodują stany zapalne, rumień, wypryski i inne zmiany skórne występujące najczęściej w miejscach kontaktu. Należą do nich na przykład: związki chromu, niklu, kobaltu, formalina, fenol. Według B. Rączkowski, BHP […]

SUBSTANCJE WYSTĘPUJĄCE W PZRYRODZIE

– substancje w sposób naturalny występujące w ich postaci własnej, nieprzetworzone lub przetworzone jedynie ręcznie, mechanicznie lub z wykorzystaniem siły grawitacyjnej; poprzez rozpuszczanie w wodzie, flotację, ekstrakcję z wody oraz destylację z parą wodną lub ogrzewanie jedynie w celu usunięcia wody lub substancji, które w jakikolwiek sposób wyodrębniane są z powietrza. Według Rozporządzenia (WE) 1907/2006 […]

SUBSTANCJE ŻRĄCE

– obejmują substancje i preparaty, które w zetknięciu z żywymi tkankami mogą powodować ich zniszczenie. Do substancji żrących należą np. mocne kwasy lub zasady (pH<2 lub pH>11,5). Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r. 9) żrące – substancje i mieszaniny, które w zetknięciu z żywymi tkankami mogą powodować ich zniszczenie; § […]

SUPLEMENT DIETY

– środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach […]

SUWNICOWY

– osoba w wieku co najmniej lat osiemnastu, uznana za odpowiednią do tej pracy na podstawie świadectwa lekarskiego i opinii zakładu psycho-technicznego oraz wyznaczona do tego przez kierownictwo zakładu rozporządzającego suwnicą. Obowiązkiem suwnicowego jest: 1) znać budowę i przeznaczenie wszystkich urządzeń suwnicy, ich części składowych oraz aparatury elektrycznej, 2) posiadać wiadomości wystarczające do obsługi tych […]

ŚWIADCZENIA PRZYSŁUGUJĄCE W OKRESIE CZASOWEJ NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

Art. 92. § 1. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek: 1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który kończył 50 rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że […]

ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY I CHORÓB ZAWODOWYCH

1) „zasiłek chorobowy” – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową; 2) „świadczenie rehabilitacyjne” – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy; 3) „zasiłek wyrównawczy” – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego […]

ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE

– dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy; Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j.Dz. U. z 2019 r. poz. 1205).

ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA (WHO)

– organizacja o dużym znaczeniu założona w 1948 roku jako agencja Narodów Zjednoczonych w celu promocji zdrowia na całym świecie. Główna siedziba WHO mieści się w Genewie. WHO organizuje kampanie przeciwko chorobom, zakaźnym oraz sponsoruje badania naukowe w laboratoriach medycznych na całym świecie. Zapewnia doradztwo ekspertów w sprawach związanych bezpośrednio lub pośrednio ze zdrowiem fizycznym […]

ŚWIETLIK

– oszklony otwór w suficie pomieszczenia, umożliwiający dopływ z góry światła dziennego do pomieszczenia, np. hali fabrycznej. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r.

SYGNAŁ DŹWIĘKOWY

– sygnał akustyczny (dźwiękowy) emitowany przez urządzenie przeznaczone do tego celu, bez użycia głosu ludzkiego i nieemitujące tego głosu, wskazujący na zaistnienie oraz — w razie potrzeby — trwanie i zakończenie niebezpiecznej sytuacji.

SYGNAŁ RĘCZNY

– ustalony ruch lub układ rąk i dłoni, służący do kierowania osobami wykonującymi czynności mogące stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa pracowników.

SYGNAŁ ŚWIETLNY

– sygnał emitowany przez urządzenie wykonane z przezroczystych lub półprzezroczystych materiałów, podświetlonych od wewnątrz lub z tyłu, tak aby dawało to efekt świecącej powierzchni.

SYGNAŁY BEZPIECZEŃSTWA

– to sygnały świetlne i dźwiękowe, komunikaty słowne lub sygnały ręczne, przekazujące informacje istotne dla zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. […]

SYSTEM KONTROLI CIŚNIENIA

– połączony system zawierający: reduktory ciśnienia, ciśnieniowy system bezpieczeństwa, urządzenia rejestrujące ciśnienie oraz systemy alarmowe i telemetryczne. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

System HACCAP

Postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności przez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością produktami spożywczymi; system ten ma również na celu określenie metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń oraz ustalenie działań korygujących. System polega na przeprowadzeniu analizy zagrożeń […]

SYSTEM HACCAP

system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Points), zwany dalej „systemem HACCP” – postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności przez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością; system ten ma również na celu określenie metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń […]

System komputerowy

Urządzenia wchodzące w skład wyposażenia podstawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z oprogramowaniem. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz.U. 2013 poz. 640).

SYSTEM KOMPUTEROWY

– urządzenia wchodzące w skład wyposażenia podstawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z oprogramowaniem. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. Nr 148, poz. 973).

System kontroli wyrobów

System kontroli wyrobów tworzą organy zwane dalej „organami wyspecja-lizowanymi”, oraz organy celne. Kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych, szczegółowych lub innych wymagań prowadzą: wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej; inspektorzy pracy; Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej; organy Inspekcji Ochrony Środowiska; Prezes Urzędu Transportu Kolejowego; organy nadzoru budowlanego; Prezes Wyższego Urzędu Górniczego; wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego. Postępowania w zakresie wprowadzonych […]

SYSTEM KONTROLI WYROBÓW

– system ten tworzą następujące organy: 1. Kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych lub innych wymagań prowadzą: 1) wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej, 2) inspektorzy pracy, 3) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, 4) organy Inspekcji Ochrony Środowiska, 5) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, 6) organy nadzoru budowlanego, 7) Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, 8) dyrektorzy urzędów morskich, 9) wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego. Postępowania w zakresie wprowadzonych do obrotu lub oddanych […]

System pierwszej pomocy

W ramach systemu pierwszej pomocy w zakładzie pracy należy zorganizować; a) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne, b) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy. Ilość, usytuowanie […]

SYSTEM PIERWSZEJ POMOCY

– w ramach systemu pierwszej pomocy w zakładzie pracy należy zorganizować; a) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne, b) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy. Ilość, […]

System sterowania ciśnieniem

Układ obejmujący systemy redukcji ciśnienia, system ciśnieniowego bezpieczeństwa oraz układ zdalnego monitorowania i sterowania systemem sieci gazowej. Według Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 97, poz. 1055).

SYSTEM SYGNALIZACJI POŻAROWEJ

– obejmuje urządzenia sygnalizacyjno – alarmowe, służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze a także urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych. Według rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (D. U. Nr 80, poz. 563).

SYSTEM WCZESNEGO OSTRZEGANIA O NIEBEZPIECZNEJ ŻYWNOŚCI I PASZACH (Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF)

– to postępowanie organów urzędowej kontroli żywności i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa żywności. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.).

SYSTEM ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

– część ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury, procesy i zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymywania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy. Według PN-N-18001:2004. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.

SYSTEMY OCHRONNE

— urządzenia, inne niż określone w haśle “URZĄDZENIA”, których zadaniem jest natychmiastowe powstrzymanie powstającego wybuchu lub ograniczenie skutecznego zasięgu wybuchu i mogą być wprowadzane do obrotu oddzielnie, w celu zastosowania jako systemy samodzielne. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku […]

SYTUACJA KRYZYSOWA

– należy przez to rozumieć sytuację będącą następstwem zagrożenia i prowadzącą w konsekwencji do zerwania lub znacznego naruszenia więzów społecznych przy równoczesnym poważnym zakłóceniu w funkcjonowaniu instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, że użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych, o których mowa w art. 228 ust. […]

SZACOWANIE RYZYKA

– polega na ustaleniu: a) prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń, b) ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń. Oszacowanie ryzyka zawodowego można przeprowadzić w różny sposób, w zależności od potrzeb organizacji. Zaleca się przede wszystkim takie sposoby oszacowania, których stosowanie nie wymaga wiedzy specjalistycznej i które mogą być w prosty sposób wykorzystywane przez osoby przeprowadzające ocenę. Według PN-N-18002:2000 Systemy […]

SZACUNKOWE STRATY MATERIALNE

– pkt 14 statystycznej karty wypadku. Obejmują sumę wartości uszkodzonych maszyn, urządzeń, narzędzi, surowców, wyrobów gotowych, budynków wraz z ich wyposażeniem, które zaistniały w związku z wypadkiem przy pracy, bez strat związanych ze stratami czasu pracy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku (Dz. U. […]

SZATNIA

– pomieszczenie w zakładzie pracy służące do przechowywania odzieży wierzchniej, domowej, roboczej lub ochronnej. Szatnie powinny być dostosowane do rodzaju prac, stopnia narażenia pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenia jego odzieży substancjami szkodliwymi, trującymi lub materiałami zakaźnymi. Szatnie dzieli się na: 1) szatnie odzieży własnej pracowników — przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (domowej), jeżeli […]

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA

– wymagania, które powinien spełniać wyrób, określone w aktach prawnych Wspólnot Europejskich innych niż dyrektywy nowego podejścia. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

SZCZYTOWY POZIOM DŹWIĘKU „C”

– określany jako maksymalna wartość chwilowa poziomu dźwięku C, występująca w czasie obserwacji. Nie powinien on przekraczać wartości 135 dB. Według B. Rączkowski, BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2009 r.

SZELKI BEZPIECZEŃSTWA

– są elementem systemu powstrzymywania spadania, który użytkownik zakłada na siebie. Szelki skonstruowane są w postaci pasów nośnych wykonanych z taśmy włóknistej i połączonych ze sobą za pomocą szwów. Szelki wyposażone są w jedną lub kilka klamer zaczepowych służących do przyłączenia pozostałych elementów systemu. Zadaniem szelek jest utrzymanie ciała podczas spadania i późniejszego wiszenia ( […]

SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE

– szkodliwe czynniki biologiczne mogące być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia i obejmują: 1) drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie, 2) jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie, 3) hodowle komórkowe, 4) pasożyty wewnętrzne człowieka. Według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w […]

SZKOLENIA W DZIEDZINIE BHP (rodzaje szkoleń)

– 1) szkolenia wstępne: szkolenie wstępne ogólne, zwane „instruktażem ogólnym”, szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane „instruktażem stanowiskowym”; 2) szkolenie okresowe. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

SZKOLENIE OKRESOWE

– ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie to odbywają: 1) osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści, 2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, 3) pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn […]

TABLICA INFORMACYJNA

– ma kształt prostokąta o wymiarach 90 cm x 70 cm. Napisy na tablicy informacyjnej wykonuje się w sposób czytelny i trwały, na sztywnej płycie koloru żółtego, literami i cyframi koloru czarnego, o wysokości co najmniej 4 cm. Tablicę informacyjną umieszcza się w miejscu widocznym od strony drogi publicznej lub dojazdu do takiej drogi, na […]

TACHOGRAF

– stosowane w transporcie drogowym, cyfrowe urządzenie rejestrujące. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (t.j.Dz. U. z 2017 r. poz. 891, z 2018 r. poz. 650, 480.).

TACHOMETR

– przyrząd służący do pomiaru prędkości kątowej ruchu obrotowego wirujących części maszyn. Ze względu na zasadę wykonania pomiaru wyróżnia się trzy rodzaje tachometrów: a) tachometry zliczające liczbę obrotów w pewnym czasie (zegarowe tachometry mechaniczne i elektroniczne, b) tachometry porównujące ruch obrotowy z częstością drgań wzorca wewnętrznego (tachometry stroboskopowe), c) tachometry przekształcające prędkość kątową w inna […]

TECHNICZNE ŚRODKI ZABEZPIECZENIA PRZECIWPOŻAROWEGO

– urządzenia, sprzęt, instalacje i rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów. Według rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (D. U. Nr 80, poz. 563).

TELEPRACA

– praca wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Telepracownikiem jest pracownik, który wykonuje pracę i przekazuje pracodawcy jej wyniki za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495.)

TEMPERATURA SAMOZAPŁONU

– najniższa temperatura, w której następuje samorzutne, nieinicjowane z zewnątrz zapalenie wytworzonej mieszaniny z powietrzem pod ciśnieniem atmosferycznym równym 1013,25 hPa. Temperatura samozapłonu jest podstawowym parametrem branym pod uwagę przy zaliczaniu substancji do odpowiedniej klasy temperaturowej, która określa maksymalną temperaturę powierzchni urządzeń mogących kontaktować się z dana substancją. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku […]

TEMPERATURA ZAPŁONU CIECZY PALNEJ

– najniższa temperatura, w której badana ciecz ogrzana w ściśle określony sposób przy ciśnieniu atmosferycznym równym 1013,25 hPa, wydziela ilość par wystarczającą do wytworzenia z powietrzem nad powierzchnią cieczy mieszaniny zapalającej się na krótką chwilę przy zbliżeniu płomienia. Za ciecze palne uważa się ciecz o temperaturze zapłonu do 100ºC. Ciecze palne o temperaturze zapłonu do […]

TEREN BIOLOGICZNIE CZYNNY

należy przez to rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2 , oraz wodę powierzchniową na tym terenie Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia […]

TEREN BUDOWY

– przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

TEREN PRZYLEGŁY

– pas terenu wokół obiektu, o szerokości równej minimalnej dopuszczalnej odległości od innych obiektów z uwagi na wymagania bezpieczeństwa pożarowego określone w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z 2003 r. Nr 33, poz. […]

TEREN ZABUDOWY

-rozumie się przez to teren leżący w otoczeniu drogi, na którym dominują obszary o miejskich zasadach zagospodarowania, wymagające urządzeń infrastruktury technicznej, lub obszary przeznaczone pod takie zagospodarowanie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i […]

TEREN ZAKŁADU PRACY

– przestrzeń wraz z obiektami budowlanymi, będącą w dyspozycji pracodawcy, w której pracodawca organizuje miejsca pracy. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

TEREN ZAMKNIĘTY

– rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych — Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j.Dz. U. z 2019 r. poz. 725, 730, 1309.)

TERMICZNE PRZEKSZTAŁCANIE ODPADÓW

– to procesy: a) spalania odpadów przez ich utlenianie, b) inne procesy termicznego przekształcania odpadów, w tym piroliza, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas tych procesów termicznego przekształcania odpadów są następnie spalane. Termiczne przekształcanie odpadów może być prowadzone w spalarniach odpadów lub we współspalarniach odpadów. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. […]

TERMIN PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA

Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz.1252.) termin przydatności do spożycia – termin, o którym mowa w art. 24 rozporządzenia nr 1169/2011;. Artykuł 24 Data minimalnej trwałości, termin przydatności do spożycia i data zamrożenia 1. W przypadku środków spożywczych, które z mikrobiologicznego punktu widzenia szybko się […]

TESAO

– określenie niezawodności człowieka. Jest to metoda oceny ryzyka zawodowego, pozwalająca na określenie niezawodności człowieka w zadaniach operatorskich. W metodzie TESAO zakłada się, że prawdopodobieństwo błędu operatora jest funkcją charakterystyki czynności wykonywanej przez operatora, stresu spowodowanego czasem jaki ma operator na wykonanie zadania, wiedzy i wykształcenia operatora, stresu związanego z zagrożeniem po popełnieniu błędu oraz […]

TĘTNIENIE ŚWIATŁA

– są to zmiany strumienia światła spowodowane zmianami napięcia sieci zasilającej. W zależności od częstotliwości zmian natężenie światła i częstotliwości zmian położenia przedmiotu (głównie obrotu) zmiany te mogą być dla oka niepostrzegalne. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

TLEN

– bezbarwny, bezwonny pierwiastek gazowy, o liczbie atomowej 8, temperaturze topnienia – 218,4 ºC. Jest najobficiej występującym pierwiastkiem w skorupie ziemskiej (46,1% masy). W atmosferze ziemskiej jest go 20,95%. Tlen atmosferyczny jest niezbędny dla wszystkich organizmów oddychających tlenem. Do celów przemysłowych otrzymuje się go przez destylację frakcyjną ciekłego powietrza. Najczęstszą formą jest cząsteczka dwuatomowa (O2). […]

TLENEK WĘGLA

– 1) prosty, lecz trujący związek, złożony z atomu węgla połączonego z atomem tlenu (CO). Powstaje wówczas, gdy węgiel jest utleniany (spalany) w warunkach z ograniczonym dostępem tlenu, np. wewnątrz silników spalinowych; 2) bezbarwny, bezwonny gaz, który powstaje w wyniku niepełnego spalania substancji organicznych, występujący w fazie gazowej dymu papierosowego. Według ustawy z dnia 9 […]

TŁOCZNIA GAZU

– zespół urządzeń sprężania, regulacji i bezpieczeństwa wraz z instalacjami zasilającymi i pomocniczymi, spełniający oddzielnie lub równocześnie funkcje: przetłaczania gazu, podwyższania ciśnienia gazu ze złóż i zbiorników oraz zatłaczania gazu do tych zbiorników. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr […]

TOKSYKOLOGIA

– nauka badająca złożone reakcje organizmów żywych na działanie trucizn. W wyniku oddziaływania na człowieka w środowisku pracy trucizn mogą zachodzić w jego organizmie różnorodne zaburzenia procesów fizjologicznych, niekiedy doprowadzające do zawodowych zatruć ostrych lub przewlekłych. Według A. Hansen Bezpieczeństwo i higiena pracy, Wydawnictwa szkolne i pedagogiczne, Warszawa 1998 r.

TOKSYNA (jad)

– w szerszym ujęciu: trucizna organiczna, wytwarzana przez drobnoustroje, rośliny i zwierzęta; w węższym ujęciu: jad bakteryjny (wydalany przez bakterie do środowiska ich życia). Według Wikipedii.

TOWAR NIEBEZPIECZNY

– materiał lub przedmiot, który zgodnie z ADR, RID lub ADN nie jest dopuszczony, odpowiednio, do przewozu drogowego, przewozu koleją lub przewozu żeglugą śródlądową albo jest dopuszczony do takiego przewozu na warunkach określonych w tych przepisach Według ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 382, 534, 730, 1123.).

TQM (Total Quality Management)

– filozofia zarządzania – sposób zarządzania organizacją, która dąży do ustawicznej partycypacji i współpracy pracowników przy polepszaniu: jakości swoich produktów i usług, jakości swojego działania oraz jakości wytyczonych przez siebie celów. W praktyce stanowi wydzielenie z ogólnego systemu zarządzania elementów składowych zarządzania przy zastosowaniu kryterium wspólnych cech. Najczęściej spotykanymi są: system zarządzania jakością, system zarządzania […]

TRANSFORMATOR

– urządzenie do przekazywania energii elektrycznej z jednego obwodu prądu przemiennego do innego z równoczesną zmianą napięcia, natężenia, fazy oraz impedancji. Składa się z uzwojenia pierwotnego, sprzężonego magnetycznie dzięki wspólnemu rdzeniowi ferromagnetycznemu lub bliskości z uzwojeniem wtórnym. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

TRANSFORMATOR BEZPIECZEŃSTWA

– transformator ochronny o napięciu wtórnym nie wyższym od napięcia bardzo niskiego w normalnych warunkach pracy.

TRANSFORMATOR OCHRONNY

– transformator, wykonany zgodnie z PN/E-08105, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne obwodu wtórnego od obwodu pierwotnego.

TRANSFORMATOR SEPARACYJNY

transformator ochronny o napięciu wtórnym wyższym od napięcia bardzo niskiego w normalnych warunkach pracy. Według www.elektryk.zst.edu.pl. stanowią jedną z form ochrony przeciwporażeniowej. Wykorzystuje się je głównie w miejscach występowania podwyższonego zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym, gdzie z pewnych powodów nie umieszcza się urządzeń o obniżonym napięciu. Są to m.in. pomieszczenia o zwiększonej wilgotności, wnętrza metalowych zbiorników, […]

TRANSPORT DROGOWY

– 1) działalność gospodarcza w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi. Według ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o czasie pracy kierowców. 2) krajowy transport drogowy lub międzynarodowy transport drogowy; określenie to obejmuje również: a) każdy przejazd drogowy wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej, b) działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy […]

TRANSPORT WEWNĄTRZZAKŁADOWY

– zespół czynności organizacyjno –technicznych mających na celu dokonanie przemieszczania ładunków (towarów) w zakładzie pracy od momentu przejęcia ich z transportu zewnętrznego poprzez magazyny, pomieszczenia produkcyjne lub handlowe, aż do momentu jego wydania.

TRANSPORTOWY DOZÓR TECHNICZNY

– jest państwową osobą prawną podległa ministrowi transportu. Do zakresu działania TDT należy: 1) wykonywanie dozoru technicznego nad: a) urządzeniami technicznymi zainstalowanymi na obszarze kolejowym, w kolejowych pojazdach szynowych oraz na bocznicach kolejowych, b) osobowymi i towarowymi kolejami linowymi oraz wyciągami narciarskimi, c) zbiornikami, w tym cysternami wykorzystywanymi w ruchu kolejowym, drogowym i żegludze śródlądowej, d) […]

TRÓJSTRONNA KOMISJA DS. SPOŁECZNO – GOSPODARCZYCH

– forum dialogu społecznego prowadzonego dla godzenia interesów pracodawców oraz dobra publicznego, składająca się z przedstawicieli strony rządowej, strony pracowników oraz strony pracodawców. Według ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. (Dz. U. Nr 100, poz. 1080 z póź. zm.) status aktu: uchylony

TWORZYWA SZTUCZNE

materiały, których istotnym składnikiem są polimery syntetyczne lub naturalne modyfikowane o właściwościach mechanicznych zmieniających się w zależności od rodzaju podstawowego polimeru i ilości środków pomocniczych; to materiały składające się z polimerów syntetycznych (wytworzonych sztucznie przez człowieka, a nie występujących w naturze) lub zmodyfikowanych polimerów naturalnych i dodatków modyfikujących. Określenie tworzywa sztuczne używane jest dla różnych materiałów, […]

TWORZYWA TERMOPLASTYCZNE

tworzywa zdolne do wielokrotnego przechodzenia w stan plastyczny pod wpływem ogrzania; to takie tworzywa sztuczne zbudowane z makrocząsteczek, głównie liniowych, które pod wpływem odpowiedniej temperatury i ciśnienia zmieniają swój stan skupienia w płynny i mogą być formowane. Po ich schłodzeniu, ponownie twardnieją. Dzięki takim właściwościom tworzywa termoplastyczne nadają się do kształtowania w technologii tłoczenia, wtryskiwania, […]

TWORZYWA TERMOUTWARDZALNE

– tworzywa sztuczne, które pod wpływem ogrzania lub działania innych czynników przekształcają się lub są przekształcone w produkt usieciowiony, nierozpuszczalny i nietopliwy. W zależności od sposobu utwardzania rozróżnia się tworzywa termoutwardzalne i chemoutwardzalne. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych.

TYGODNIOWY CZAS PRACY KIEROWCY

– łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Tygodniowy czas pracy może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Określony wymiar czasu pracy obowiązuje także kierowcę zatrudnionego u więcej niż jednego […]

TYMCZASOWY OBIEKT BUDOWLANY

– obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przykrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe; Według ustawy z dnia 7 lipca […]

TYTOŃ

– rośliny tytoniowe uprawne rodzaju Nicotiana. Według ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

TYTUŁ PRAWNY

– prawo własności, użytkowanie wieczyste, trwały zarząd, ograniczone prawo rzeczowe albo stosunek zobowiązaniowy. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

UBEZPIECZENIE WYPADKOWE

– ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

UBEZPIECZONY

– osoba fizyczna podlegająca ubezpieczeniu wypadkowemu, a także osoba, która przed dniem 1 stycznia 1999 r. podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

UDŹWIG

– nominalna, maksymalna wielkość obciążenia wyrażona w kilogramach lub tonach, dla której zaprojektowano UTB (urządzenie transportu bliskiego) i dla której producent zapewnia prawidłową jego pracę. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego.

UJĘCIE WÓD PODZIEMNYCH

– zespół urządzeń wodnych służących do wydobywania wody podziemnej i jednocześnie zabezpieczających tę wodę przed zanieczyszczeniem. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia .

UMOWA „ADR”

– umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. wraz ze zmianami obowiązującymi od daty ich wejścia w życie w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej, podanymi do publicznej wiadomości we właściwy sposób. Według Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września […]

UMOWA O PRACĘ

– umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Każda z umów może być poprzedzona umową […]

UMOWY CYWILNOPRAWNE

– przepisy prawa pracy nie wykluczają możliwości świadczenia pracy na podstawie umów przewidzianych w Kodeksie cywilnym, np. umowy o dzieło, umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, zwanych umowami cywilnoprawnymi, jeżeli odpowiada to zgodnemu zamiarowi stron i nie narusza przepisów prawa. Umowa cywilnoprawna (chociażby podlegała ubezpieczeniu społecznemu) nie jest umową o pracę, a osoba wykonująca taką umowę […]

UMYŚLNOŚĆ

– w rozumieniu przepisów o świadczeniach przysługujących w razie wypadku przy pracy oznacza takie zachowanie się pracownika, które on okazuje, przewidując skutki, jakie wynikają z jego zachowania i skutki te chce wywołać. Umyślność może polegać na zamierzonym podjęciu działania sprzecznego z obowiązkami pracownika lub na zamierzonym powstrzymaniu się od działania, mimo że istnieje obowiązek czynnego […]

UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW

– poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi, albo dla środowiska. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach

UPOWAŻNIONY PRZEDSTAWICIEL

– 1) osoba fizyczna lub prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, mająca siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, upoważniona przez producenta na piśmie do działania w jego imieniu. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie […]

URAZ

– uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych .

URLOP

– należy do ważnych uprawnień pracowniczych, wynikających ze stosunku pracy. Urlop wypoczynkowy jest corocznym, płatnym zwolnieniem pracownika od obowiązku świadczenia pracy, przeznaczonym na regenerację sił fizycznych i psychicznych oraz ogólny rozwój psychofizyczny. Bezwzględny charakter prawa do urlopu wyraża się w ciążącym na zakładzie pracy obowiązku udzielania urlopu każdemu pracownikowi, który nabył do niego prawo. Pracownik […]

URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO

– organ administracji państwowej (państwowa osoba prawna) podległy ministrowi właściwemu ds. gospodarki. Dozorem technicznym są określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych. UDT wykonuje swoje zadania przy pomocy oddziałów terenowych UDT. Według ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym. (Specjalistyczne organy dozoru technicznego – patrz: DOZÓR TECHNICZNY).

URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTA (UOKiK)

– jest organem monitorującym funkcjonowanie systemu kontroli wyrobów. Do zadań UOKiK należy: 1) współpraca z organami wyspecjalizowanymi, 2) przekazywanie organom wyspecjalizowanym informacji wskazujących, że wyrób wprowadzony do obrotu lub oddany do użytku nie spełnia zasadniczych lub innych wymagań, 3) prowadzenie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami, zwanego dalej „rejestrem”, oraz gromadzenie informacji dotyczących kontroli […]

URZĄDZENIA

– techniczne, to urządzenie służące do wykonania danego procesu, zgodnie z celem przeznaczenia. Urządzenie to składa się z połączonych ze sobą elementów stanowiących spójną, funkcjonalną całość. Wykorzystywane jest do spełniania określonych celów, takich jak m.in. przetwarzanie energii, przetwarzanie informacji bądź wykonywanie określonej pracy mechanicznej. Urządzenia techniczne dzieli się na: maszyny – urządzenia techniczne służące do […]

URZĄDZENIA BUDOWLANE

– urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe I place pod śmietniki. Według ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

URZĄDZENIA I INSTALACJE ENERGETYCZNE NIECZYNNE

– urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych – akt uchylony, definicja nieobowiązująca zastąpiony: Rozporządzeniem Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 […]

URZĄDZENIA OCHRONNE

– osłony lub takie urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji: a) zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych, b) powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej, c) nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej, d) zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych […]

URZĄDZENIA PRZECIWPOŻAROWE

– urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, a w szczególności: stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, instalacje oświetlenia […]

URZĄDZENIA TECHNICZNE

– urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek: a) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego, b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu, c) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu. Według ustawy z dnia 21 grudnia […]

URZĄDZENIA TRANSPORTU BLISKIEGO

– są to urzadzenia: wciągarki i wyciągniki, suwnice, żurawie, układnice, dźwigniki (podnośniki), w tym systemy do parkowania samochodów, z wyjątkiem dźwigników stanowiących wyposazenie pojazdów, dźwigników do pochylania stołów technologicznych, dźwigników przenośnych z napędem ręcznym; wyciagi towarowe, podesty ruchome, urządzenia dla osób niepełnosprawnych, schody i chodniki ruchome, przenośniki okrężne kabinowe i platformowe, wózki jezdniowe podnośnikowe z […]

URZĄDZENIE ELEKTRYCZNE

– Urządzenia, które przekształcają prąd na inne formy energii lub pracy

URZĄDZENIE ENERGETYCZNE

– urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii. Według Rozporządzenia Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych

URZĄDZENIE PIORUNOCHRONNE

– urządzenia służące do przyjmowania wyładowań atmosferycznych nie dopuszczając do bezpośredniego uderzenia pioruna w chroniony obiekt. Prądy piorunowe są przyjmowane przez zwody, po czym przewodami odprowadzającymi spływają do uziomów, które je rozpraszają do ziemi. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992 r.

URZĄDZENIE POWSZECHNEGO UŻYTKU

– urządzenia energetyczne przeznaczone na indywidualne potrzeby ludności lub używane w gospodarstwach domowych według: ROZPORZĄDZENIAMINISTRA ENERGII z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych.

URZĄDZENIE TRYSKACZOWE

– stałe, wodne urządzenie gaśnicze służące do gaszenia pożaru i alarmowania o jego powstaniu. Według M. Skaźnik, Ochrona przeciwpożarowa – poradnik, EKO – POŻ Sp. z o.o., Katowice 1997 r.

USŁUGA

– jest każdą działalnością lub korzyścią nie mającą charakteru materialnego, którą jedna ze stron może zaoferować drugiej, co nie koniecznie musi być związane ze sprzedażą dóbr lub usług w porównaniu do produktu, który można kupić na własność.). za: Encyklopedia Zarządzania – W ekonomii usługa wyjaśniana jest jako wykonywana czynność lub produkt niematerialny. W konspekcie gospodarczym […]

USZCZERBEK NA ZDROWIU DŁUGOTRWAŁY

– takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Zakres uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustala […]

USZCZERBEK NA ZDROWIU STAŁY

– takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Zakres uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik (lekarz upoważniony przez […]

USZKODZENIE NIEBEZPIECZNE

– nieprzewidziane uszkodzenie urządzenia transportu bliskiego (UTB), w wyniku którego UTB nie nadaje się do eksploatacji lub jego dalsza eksploatacja stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń […]

UZIEMIENIE

– 1) polega na tym, że część urządzenia łączy się z ziemią. Najczęściej spotyka się dwa rodzaje uziemień: a) uziemienie robocze, jeżeli łączy się z ziemią jakiś punkt obwodu elektrycznego, b) uziemienie ochronne, jeśli uziemia się, dla celów ochrony przeciwporażeniowej, części nie należące do obwodu elektrycznego. Według E. Musiał, Zagrożenia pochodzące od urządzeń elektrycznych, Wydawnictwa […]

UZIEMIENIE OCHRONNE

– środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej w układzie TT oraz IT, polegający na połączeniu części przewodzących urządzenia elektrycznego z uziomem o rezystancji uziemienia skoordynowanej z charakterystyką zabezpieczenia zwarciowego tego urządzenia; pojęcie obecnie eliminowane z użycia w odniesieniu do instalacji niskiego napięcia.

UZIEMIENIE OTWARTE

– połączenie części uziemianej z uziomem za pomocą bezpiecznika iskiernikowego.

UZIEMIENIE POMOCNICZE

– uziemienie części czynnej albo części przewodzącej, wykonane w celu ochrony przeciwporażeniowej, ochrony przeciwzakłóceniowej lub z innych powodów; nie jest ono uziemieniem roboczym ani uziemieniem będącym elementem systemu ochrony przeciwporażeniowej, polegającym na samoczynnym wyłączeniu zasilania w sieci TT lub IT.

UZIEMIENIE ROBOCZE

– uziemienie określonego punktu obwodu elektrycznego (części czynnej i/lub przewodu PEN) w celu zapewnienia prawidłowej pracy urządzeń elektrycznych. Uziemienie robocze może być bezpośrednie, pośrednie lub otwarte. Według www.elektryk.zst.edu.pl.

UZIOM

-to końcowy element instalacji elektrycznej i odgromowej umieszczany w ziemi. Jego zadaniem jest ochrona instalacji i urządzeń przed skutkami oddziaływania wyładowań elektrycznych, za: https://muratordom.pl

UŻYTKOWANIE MASZYNY

– wykonywanie wszelkich czynności związanych z maszyną, w szczególności jej uruchamianie lub zatrzymywanie, posługiwanie się nią, transportowanie, naprawianie, modernizowanie, modyfikowanie, konserwowanie i obsługiwanie, w tym także czyszczenie. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

UŻYTKOWNIK GMO

– osoba fizyczna lub prawna bądź też jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, dokonująca na własny rachunek operacji zamkniętego użycia GMO lub działania polegającego na zamierzonym uwolnieniu GMO do środowiska, w tym wprowadzenia do obrotu produktów GMO. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych.

UŻYTKOWNIK URZĄDZENIA

– rozumie się przez to podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania urządzeniem w celu jego eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

VACATIO LEGIS

– próżnowanie ustawy, okres między datą ogłoszenia aktu prawnego, a datą jego wejścia w życie. Według W. Kopaliński Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983 r.

VIS MAIOR

– siła wyższa, której wystąpienia (skutków) nie można było przewidzieć ani im zapobiec, która w pewnych przypadkach zwalnia od zobowiązań umowy. Według W. Kopaliński Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983 r.

WARSTWA OZONOWA

– warstwa atmosfery Ziemi o największej koncentracji ozonu atmosferycznego. Występuje na wysokości 15 – 50 km nad powierzchnią Ziemi. Cząsteczki ozonu w tej warstwie pochłaniają większą część promieniowania nadfioletowego docierającego od Słońca, chroniąc żywe organizmy na Ziemi. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

WARSZTAT

– pomieszczenia pracy w halach i budynkach zaplecza technicznego wraz z wyposażeniem. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowe; a także: 1. stół z narzędziami lub urządzeniami do wykonywania określonej pracy, zwykle rzemieślniczej» 2. «pomieszczenie wyposażone w urządzenia i narzędzia do […]

WARTOŚĆ ODŻYWCZA

– szczególne wartości środka spożywczego ze względu na: a) energię (wartość kaloryczną), niezależnie od tego, czy środek spożywczy jej dostarcza i w jakiej ilości, b) składniki odżywcze, niezależnie od tego, czy środek spożywczy je zawiera, czy nie. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

WARTOŚCIOWANIE RYZYKA

– formułowanie sądu o ryzyku, określanie wartości ryzyka według przyjętych kryteriów. Według Nowoczesne metody zarządzania bezpieczeństwem. Ocena ryzyka w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem. Materiały szkoleniowe Ośrodka Szkolenia Państwowej inspekcji Pracy. Wrocław 2000 r. Polska Norma PN-N-18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego – etap ten określa jako wyznaczanie dopuszczalności ryzyka.

WARUNKI PRACY

– ogólne pojęcie ujmujące materialne i społeczne czynniki, warunkujące wykonanie pracy. Na materialne warunki pracy składają się obiekty znajdujące się w pomieszczeniu lub na stanowisku roboczym (maszyny i inne urządzenia techniczne, narzędzia, urządzenia techniczne bezpieczeństwa i higieny pracy) oraz czynniki materialnego środowiska pracy (np. hałas, mikroklimat, oświetlenie, zanieczyszczenie powietrza). Według A. Hansen Bezpieczeństwo i higiena […]

WARUNKI TECHNICZNE DOZORU TECHNICZNEGO

– ustalone przez właściwych ministrów na podstawie ustawy wymagania, jakim powinny odpowiadać urządzenia techniczne. Według ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym.

WAT (W)

– jednostka mocy w układzie SI – moc urządzenia wykonującego pracę 1 dżula w ciągu każdej sekundy. W odniesieniu do elektryczności jeden wat jest równy szybkości zmian przekształcenia energii przez prąd elektryczny o natężeniu jednego ampera, płynący przez przewodnik, na którego końcach utrzymywana jest różnica potencjałów jednego wolta. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i […]

WENTYLACJA

– wymiana powietrza odbywająca się samoczynnie lub za pomocą urządzeń mechanicznych. Zadaniem urządzeń wentylacyjnych jest ciągła lub okresowa wymiana powietrza w pomieszczeniach, w których w wyniku stosowanych procesów technologicznych wydzielają się szkodliwe gazy, pary lub pyły, a także gdy maszyny i urządzenia są źródłem promieniowania cieplnego. W zależności od czynnika wywołującego ruch powietrza wentylację można […]

WENTYLACJA AWARYJNA

– w pomieszczeniach zagrożonych wydzielaniem się lub przenikaniem z zewnątrz substancji szkodliwej dla zdrowia lub substancji palnej w ilości mogącej spowodować zagrożenie wybuchem należy stosować dodatkową awaryjną wentylację wyciągową uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczenia i zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do przeznaczenia pomieszczenia.

WENTYLACJA MECHANICZNA

– jest to zorganizowany ruch powietrza wywołany przez urządzenia mechaniczne. Rozróżnia się dwa rodzaje wentylacji mechanicznej zależnie od usytuowania elementów nawiewnych i wywiewnych: a) wentylacja ogólna, b) wentylacja miejscowa.

WENTYLACJA MIEJSCOWA WYWIEWNA

– polega na usuwaniu zanieczyszczeń z miejsca ich powstawania, nie dopuszczając do ich rozprzestrzeniania. Powinna być stosowana w przypadku gdy istnieją w pomieszczeniu skupione źródła ciepła, wilgoci lub zanieczyszczeń albo w przypadku, gdy przebywanie ludzi ogranicza się tylko do określonych części pomieszczenia. Wentylacja miejscowa jest zazwyczaj uzupełnieniem wentylacji ogólnej. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w […]

WENTYLACJA NATURALNA

– czynnikiem wywołującym ruch powietrza jest różnica ciśnień spowodowana różnicą temperatur w budynku i na zewnątrz, różnicą wysokości między otworami doprowadzającymi powietrze świeże i odprowadzającego powietrze zużyte i energię wiatru. Wymiana powietrza w pomieszczeniu może zachodzić w wyniku: a) infiltracji – napływ powietrza do pomieszczenia w sposób niezorganizowany, przez porowatość murów i nieszczelności, głównie stolarki […]

WENTYLACJA NAWIEWNA

– rodzaj wentylacji ogólnej. Polega na doprowadzeniu powietrza do pomieszczeń, w których następuje wydzielanie się ciepła przez promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowiskach pracy 2500 kJgodz./m2. Parametry nawiewanego powietrza powinny spełniać wymagania dla mikroklimatu gorącego (między 23 a 33º C), w zależności od ciężkości pracy.

WĘŻE SPAWALNICZE

– łączą palnik ze źródłem gazu (butla, generator, rurociąg). Węże do gazów powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu i ciśnieniem znamionowym. W przypadku mieszanek gazowych należy stosować wąż odpowiedni do gazu dominującego w mieszance. Minimalna długość węży spawalniczych powinna wynosić co najmniej 5 m, a maksymalna, mierzona od punktu pomiaru ciśnienia do […]

WĘZEŁ

– skrzyżowanie się lub połączenie dróg na różnych poziomach, zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy. Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.

WHAT IF („Co, jeżeli”)

– metoda oceny ryzyka zawodowego, stosowana do względnie prostych przypadków przy badaniu procesów, maszyn i urządzeń na każdym etapie czynności związanych z badaniami, projektami koncepcyjnymi i technicznymi, budowie, uruchamianiu, modernizacji, rozbudowie i normalnej pracy. W metodzie tej analizuje się proces, urządzenie lub maszynę, identyfikuje zagrożenia i redukuje możliwe skutki wynikające z zagrożeń według schematu ; […]

WIĄZKA BUTLI

– 1) zespół butli trwale połączonych z kolektorem i tworzących zbiornik wielonaczyniowy. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470); 2) zestaw transportowy butli połączonych ze sobą wspólnym kolektorem i razem trwale umocowanych. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy […]

WIBRACJE

– z biologicznego punktu widzenia wibrację określamy jako przekazywanie drgań mechanicznych z ciała stałego na poszczególne tkanki ciała człowieka lub na cały organizm. Wibracja i wstrząsy są bodźcami fizycznymi przekazywanymi bezpośrednio z materiału drgającego z pominięciem środowiska powietrznego. Przykładem działania wibracji mogą być odczucia odbierane podczas dotknięcia drgającej struny instrumentu muzycznego. Energia drgań przekazywana jest […]

WIDŁY

– najczęściej stosowany osprzęt umocowany na płycie czołowej wózka jezdniowego w sposób, który pozwala na dowolne ustawienie ich w granicach płyty. Obciążenie wideł zależy od odległości środka ciężkości podnoszonego na widłach ładunku do płyty czołowej wózka. Wykres obciążenia znajduje się w dokumentacji każdego wózka. Według E. Kołodziejczyk, BHP kierowcy wózka jezdniowego, Kolpress, Warszawa 2006 r.

WIELKOŚĆ EMISJI

– rodzaj i ilość wprowadzanych substancji lub energii w określonym czasie oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w szczególności w gazach odlotowych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY (WZW)

– a) WZW typu „A” –choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu A (HAV – Hepatitis A Virus). Wirus ten wydalany jest z kałem. Do zakażenia dochodzi na skutek spożycia skażonej żywności, b) WZW typu „B” – choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV – Hepatitis B Virus). Często nazywane „żółtaczką wszczepienną”. Do […]

WIRUSY

– bezkomórkowe, białkowo-nukleinowe pasożytnicze formy życia, pozbawione własnego metabolizmu, niezdolne do syntezy białek i replikacji. Wielkość wirusów waha się w granicach 20 – 300 nm (z nielicznymi wyjątkami widocznymi tylko pod mikroskopem elektronowym). Z tych względów wirusy nie rosną i nie rozmnażają się, są pasożytami obligatoryjnymi, tzn. do istnienia w przyrodzie niezbędne jest ich stałe […]

WODÓR

– bezbarwny, bezwonny, gazowy pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 1, temperaturze topnienia – 259,14ºC. Jest najlżejszym i najobficiej występującym we wszechświecie pierwiastkiem. Wchodzi w skład wody i wszystkich związków organicznych. Istnieją trzy izotopy wodoru: wodór -1, deuter i tryt. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

WOJSKOWY DOZÓR TECHNICZNY

– jest państwową jednostką organizacyjną, nie posiadającą osobowości prawnej, podległą ministrowi obrony narodowej. Do zakresu działania WDT należy: 1) wykonywanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi zainstalowanymi i eksploatowanymi w: a) jednostkach organizacyjnych Ministra Obrony Narodowej, b) przedsiębiorstwach, dla których Minister Obrony Narodowej jest organem założycielskim, 2) wydawanie decyzji w sprawach wynikających z wykonywania dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi, […]

WOLNA KRYSTALICZNA KRZEMIONKA

– odmiany krystaliczne dwutlenku krzemu. Dwutlenek krzemu jest powszechnie występującą w przyrodzie substancją. Tworzy różne odmiany krystaliczne (kwarc, krystobalit, trydymit) i bezpostaciowe (opal, diatomit, ziemia okrzemkowa). Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

WOLNE RODNIKI

– wysoce aktywne chemicznie atomy lub grupy atomów, pozostające w stanie wolnym jedynie przez bardzo krótki okres i w specyficznych warunkach. Charakteryzują się posiadaniem przynajmniej jednego niesparowanego elektronu. Wolne rodniki mogą znacznie uszkadzać DNA, białka oraz składniki lipidowe błon komórkowych, w których rozpoczynają łańcuchowe reakcje wolnorodnikowe. Są one prawidłowo zmiatane przez antyoksydanty i substancje towarzyszące, […]

WOLT

– jednostka potencjału elektrycznego, różnicy potencjałów lub SEM (siła elektromotoryczna) w układzie SI, zdefiniowana jako różnica potencjałów między dwoma punktami przewodnika, przy której podczas przepływu prądu o natężeniu jednego ampera wydzielona jest między tymi punktami moc 1 wata. Według A. Isaacsa Słownik fizyki, Prószyński i S-ka, 1999 r.

WÓZEK JEZDNIOWY

– jest to maszyna, która: a) wykorzystywana jest w transporcie wewnątrzzakładowym, b) używana jest w ruchu przerywanym o ograniczonym zasięgu, c) służy do przemieszczania ładunków w pionie i poziomie, d) posiada napęd silnikowy. Cechami różniącymi wózki jezdniowe od innych środków transportowych są: a) napęd silnikowy, b) miejsce użytkowania – wyłącznie wewnątrz zakładu pracy. Wózki jezdniowe […]

WPROWADZENIE DO OBROTU (umieszczenie na rynku)

– 1) udostępnienie przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera, nieodpłatnie albo za opłatą, po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, wyrobu w celu jego używania lub dystrybucji. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o […]

WPROWADZENIE DO UŻYTKOWANIA

– zastosowanie przyrządu pomiarowego po raz pierwszy do celu, dla którego jest on przeznaczony. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach.

WPROWADZENIE GMO DO OBROTU

– zamierzone uwolnienie do środowiska, polegające na dostarczaniu lub udostępnianiu osobom trzecim, odpłatnie lub nieodpłatnie, produktu GMO, w tym wprowadzanie na rynek w wyniku produkcji lub dopuszczenie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach obrotu handlowego; wprowadzenie do obrotu nie dotyczy udostępnienia osobom trzecim produktu GMO, który ma być wykorzystany w działaniach zamkniętego użycia. […]

WPROWADZENIE NA RYNEK

– dostarczanie lub udostępnianie przez producenta lub dystrybutora produktu dystrybutorowi lub konsumentowi. Wprowadzenie na rynek polski — dostarczenie lub udostępnienie produktu po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Według ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów.

WPROWADZENIU DO UŻYWANIA

– pierwsze udostępnienie użytkownikowi wyrobu medycznego gotowego do używania w celu użycia zgodnie z przewidzianym zastosowaniem na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Według ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyrobach medycznych.

WSKAŹNIK CIĘŻKOŚCI WYPADKU

– liczba dni czasowej niezdolności do pracy przypadających na jednego poszkodowanego. Wskaźnik ten nie obejmuje poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych.

WSKAŹNIK CZĘSTOTLIWOŚCI WYPADKÓW

– jest to ogólna liczba pracowników poszkodowanych w relacji do 1000 pracujących. Według J. Wroński, K. Żurawski, Metodyka badania wypadków, Kolpress, 2007 r.

WSKAŹNIK NARAŻENIA (ekspozycji)

– wskaźnik liczbowy, charakteryzujący ekspozycję pracownika na szkodliwą substancję, obliczony na podstawie wyników oznaczeń w powietrzu, w celu porównania z wartością odpowiedniego normatywu higienicznego. Postać i sposób obliczania wskaźnika narażenia zależą od strategii pobierania próbek zastosowanej do oceny narażenia. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe w środowisku pracy, ODDK Gdańsk 2006 r.

WSPÓŁCZYNNIK BEZPIECZEŃSTWA

– stosunek obciążenia gwarantowanego przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, jakie część maszyny lub osprzętu do podnoszenia jest w stanie utrzymać do maksymalnego udźwigu.

WSPÓŁCZYNNIK PRZECIĄŻENIA

– stosunek obciążenia użytego do przeprowadzenia prób statycznych lub dynamicznych maszyny podnoszącej lub osprzętu do podnoszenia do maksymalnego udźwigu. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.

WSPÓŁSPALARNIA ODPADÓW

– rozumie się przez to zakład lub jego część, których głównym przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii lub produktów, w których wraz z paliwami są przekształcane termicznie odpady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwiania, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i […]

WSTRZĄS

– zespół charakteryzujący się obniżeniem ciśnienia krwi oraz upośledzeniem dopływu krwi do ważnych narządów, takich jak mózg i serce, a także zaburzeniem funkcji nerek. Do przyczyn należą: znaczna utrata krwi, oparzenia, ciężkie zakażenia, alergia, uszkodzenie serca w wyniku zakrzepicy tętnicy wieńcowej oraz uraz głowy. Nie leczony wstrząs szybko może prowadzić do zgonu. Głównym elementem leczenia […]

WYDARZENIE POWODUJĄCE URAZ

– jest to zdarzenie w przebiegu wypadku, określające rodzaj kontaktu człowieka z czynnikiem materialnym (źródłem), który spowodował wypadek. Według J. Wroński, K. Żurawski, Metodyka badania wypadków, Kolpress, 2007 r.

WYDATEK ENERGETYCZNY

– 1) jest istotnym i zasadniczym wskaźnikiem intensywności wysiłku fizycznego o charakterze dynamicznym. Określany jest jako ilość energii cieplnej produkowanej przez organizm podczas wykonywania czynności roboczej i stanowi podstawę do ilościowej oceny wartości wykonywanej pracy, a zarazem kryterium klasyfikacji według jej uciążliwości. Według Konsultant Regionalnego Ośrodka BHP, Materiał szkoleniowy, Tom II Ergonomia, Podstawy fizjologii pracy […]

WYJŚCIE EWAKUACYJNE

– z pomieszczeń, w których mogą przebywać ludzie, należy zapewnić bezpieczne wyjście prowadzące bezpośrednio na przestrzeń otwartą albo bezpośrednio lub pośrednio na poziome lub pionowe drogi komunikacji ogólnej, zwane drogami ewakuacyjnymi. Szerokość wyjścia ewakuacyjnego powinna być dostosowana do liczby osób przebywających w pomieszczeniu, licząc 0,6 m na 100 osób, przy minimalnej szerokości 0,9 m i […]

WYŁĄCZNIK RÓŻNICOWO-PRĄDOWY

– jest obowiązkiem i znajdziemy je w każdej domowej rozdzielnicy. Osprzęt ten skutecznie chroni nie tylko przed porażeniem prądem, ale też minimalizuje ryzyko wystąpienia pożaru spowodowanego awarią sieci elektrycznej. Wyłącznik instaluje się w taki sposób, by przechodziły przez niego przewody fazowe i zerowy. W normalnych warunkach prąd płynący w obwodzie ma taką samą wartość, co […]

WYMIENNIK CIEPŁA

– zwane również bojlerami są nieocenionymi elementami domowych instalacjach wodociągowych. Urządzenia w kształcie zbiorników służą do magazynowania w swoim wnętrzu wody, lecz ich podstawowym i najważniejszym zadaniem jest jej podgrzewanie. Ogrzana woda kierowana jest następnie do dalszych elementów instalacji i wykorzystywana do codziennych celów użytkowych. za: https://www.sklep-watermark.pl/co-to-jest-wymiennik-ciepla#cookieAgree

WYPADEK

– nieszczęśliwe zdarzenie, które spowodowało straty materialne, w którym ktoś ucierpiał, został okaleczony lub poniósł śmierć. Według Słownika Języka Polskiego, PWN 1981 r.

WYPADEK CIĘŻKI

– jest to wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała całkowita niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała. Według […]

WYPADEK KONSUMENCKI

– zaistniałe w związku z używaniem produktów zdarzenie nagłe, którego następstwem jest zgon albo uszkodzenie ciała wymagające udzielenia pomocy medycznej, w szczególności skaleczenie, zatrucie, oparzenie, ugryzienie lub użądlenie. Według ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. .o ogólnym bezpieczeństwie produktów

WYPADEK NIESZCZĘŚLIWY

– nagłe zdarzenie, które spowodowało obrażenia ciała albo śmierć, za: Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego

WYPADEK PRZY PRACY

– jest to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć które nastąpiło w związku z pracą: 1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, 2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, 3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji […]

WYPADEK ŚMIERTELNY

– jest to wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć na miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

WYPADEK W DRODZE DO PRACY LUB Z PRACY

1. jest to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia chorobowego (rentowego), jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa […]

WYPADEK W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCIACH

– nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło: 1) przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa, 2) przy chronieniu własności publicznej przed grożącą jej szkodą, 3) przy udzielaniu przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych, 4) przy ściganiu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub […]

WYPADEK ZBIOROWY

– jest to wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej 2 osoby. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

WYPADEK ZRÓWNANY Z WYPADKIEM PRZY PRACY

– na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: a) w czasie trwania podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, b) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, c) przy wykonywaniu zadań zleconych przez […]

WYPADKOZNAWSTWO

– wielodyscyplinarna wiedza praktyczna badająca zagrożenia przed i powypadkowe z wykorzystaniem metody prospektywnej i retrospektywnej oraz otwartej systematyki tzw. gałęzi TOL. Wiedza ujednolicająca pojęcia i postępowanie oraz umożliwiająca ustalanie pośrednich okoliczności i przyczyn zagrożeń wypadkowych (dalekich i bliskich) oraz zagrożeń bezpośrednich, które pod wpływem czynnika aktywizacji mogą doprowadzić do wypadku. Według A. Hansen Bezpieczeństwo i […]

WYPOSAŻENIE WYMIENNE

– urządzenie, które jest montowane przez operatora do oddanych do użytku maszyny lub ciągnika, w celu zmiany ich funkcji lub przypisania im nowej funkcji, jeśli wyposażenie to nie jest narzędziem. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn

WYRÓB

– rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do wprowadzenia do obrotu, z wyjątkiem nieprzetworzonych artykułów rolno-spożywczych oraz środków żywienia zwierząt. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności

WYRÓB BUDOWLANY

– rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzana do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową i mająca wpływ na spełnienie wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. […]

WYRÓB MEDYCZNY

– wyrób medyczny – narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi w celu: a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia […]

WYROBY TYTONIOWE

– wszelkie wyprodukowane z tytoniu wyroby, takie jak papierosy, cygara, cygaretki, tytoń fajkowy, machorka i inne, zawierające tytoń lub jego składniki, z wyłączeniem środków farmaceutycznych zawierających nikotynę.

WYROBY TYTONIOWE BEZDYMNE

– wyroby tytoniowe przeznaczone do wąchania (tabaka), ssania, żucia lub wprowadzania do organizmu w innej postaci, z wyłączeniem środków farmaceutycznych zawierających nikotynę. Według ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

WYSOKIE NAPIĘCIE

wartość napięcia przekraczająca umowny próg dziesiątek kilowoltów (kV). Do przesyłania energii elektrycznej na duże odległości stosuje się linie energetyczne. Napowietrzne linie energetyczne wysokich napięć oddziaływają na środowisko na skutek generowania wokół przewodów pola elektrycznego, magnetycznego i ulotu (zjawisko jonizacji występujące po przekroczeniu określonego napięcia). za: https://www.ekologia.pl napięcie elektryczne powyżej 1000 V (= tysiąca woltów); w […]

WYSOKOŚĆ BUDYNKU

– mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględniania wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu […]

WYSOKOŚĆ POMIESZCZEŃ PRACY

– wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż: 1) 3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, 2) 3,3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia. Wysokość pomieszczeń może być obniżona w przypadku zastosowania klimatyzacji – pod warunkiem uzyskania zgody […]

WYSTĄPIENIE

– środek prawny Państwowej Inspekcji Pracy. Wydawane jest w razie stwierdzenia innych naruszeń aniżeli w nakazie lub sprzeciwie, a także w razie celowości wyciągnięcia konsekwencji w stosunku do osób winnych. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy

WYTWÓRCA

a) podmiot odpowiedzialny za projektowanie, wytwarzanie, pakowanie i oznakowanie wyrobu przed wprowadzeniem go do obrotu pod nazwą własną, niezależnie od tego, czy te czynności wykonuje on sam, czy w jego imieniu inny podmiot, b) podmiot, który montuje, pakuje, przetwarza, całkowicie odtwarza lub oznakowuje gotowy produkt lub nadaje mu przewidziane zastosowanie, w celu wprowadzenia go do […]

WYTWÓRCA ODPADÓW

rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów), oraz każdego, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest […]

WYTWORNICA ACETYLENOWA

– urządzenie do wytwarzania acetylenu w wyniku reakcji chemicznej między wodą i węglikiem wapnia wraz ze zbiornikami służącymi do magazynowania, schładzania, osuszania i oczyszczania acetylenu oraz urządzeniami zabezpieczającymi, umieszczonymi na przewodach rozprowadzających albo bezpośrednio na wytwornicy. Wytwornice dzieli się na przenośne (ładunek karbidu nie przekracza 10 kg) i stałe (eksploatowane w acetylenowni). Wytwornica acetylenowa powinna […]

WYŻSZY URZĄD GÓRNICZY (WUG)

– sprawuje nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych wydobywających kopaliny, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, bezpieczeństwa pożarowego, ratownictwa górniczego, gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania, ochrony środowiska, zapobiegania szkodom, budowy i likwidacji zakładów górniczych oraz rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej. Według www.wug.gov.pl

WZBOGACANIE ŻYWNOŚCI

– dodawanie do środków spożywczych jednego lub kilku składników odżywczych, niezależnie od tego, czy naturalnie występują one w tym środku spożywczym, czy nie, w celu zapobiegania niedoborom lub korygowania niedoborów tych składników odżywczych w całych populacjach lub określonych grupach ludności. Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia

WZORCOWANIE (kalibracja)

– czynności ustalające relację między wartościami wielkości mierzonej wskazanymi przez przyrząd pomiarowy a odpowiednimi wartościami wielkości fizycznych, realizowanymi przez wzorzec jednostki miary.

WZORZEC JEDNOSTKI MIARY

– przyrząd pomiarowy przeznaczony do zdefiniowania, zrealizowania, zachowania lub odtwarzania jednostki miary albo jednej lub wielu wartości danej wielkości fizycznej i służący jako odniesienie.

WZORZEC JEDNOSTKI MIARY PAŃSTWOWY

– wzorzec jednostki miary uznany urzędowo w Rzeczypospolitej Polskiej za podstawę do przypisywania wartości innym wzorcom jednostki miary danej wielkości fizycznej. Według ustawy z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach

WZORZEC MIARY

– urządzenie przeznaczone do odtwarzania lub dostarczania jednej lub wielu znanych wartości danej wielkości fizycznej w sposób niezmienny podczas jego stosowania.

ZABIEGI SANITARNE

– działania służące poprawie higieny osobistej, w tym mycie i strzyżenie, higieny odzieży, higieny pomieszczeń, podejmowane w celu zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

ZABURZENIE ELEKTROMAGNETYCZNE

– dowolne zjawisko elektromagnetyczne, które może obniżyć jakość działania urządzeń. Według ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej

ZACISK PROBIERCZY

– rozłączalne połączenie śrubowe przewodu odprowadzającego z przewodem uziemiającym w celu umożliwienia pomiaru rezystancji uziomu lub sprawdzenia ciągłości galwanicznej części nadziemnej.

ZAGOSPODAROWANIE TERENU BUDOWY

– rozmieszczenie, zgodnie z przepisami i zasadami wiedzy technicznej, na terenie budowy maszyn i innych urządzeń technicznych, składowisk materiałów i konstrukcji budowlanych, dróg kołowych i pieszych, sieci, rurociągów i przewodów instalacji oraz obiektów, pomieszczeń i urządzeń administracyjnych, socjalnych i sanitarnych, z uwzględnieniem warunków usytuowania i użytkowania istniejących i projektowanych obiektów. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z […]

ZAGROŻENIE

– stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

ZAGROŻENIE EPIDEMICZNE

– zaistnienie na danym obszarze warunków lub przesłanek wskazujących na ryzyko wystąpienia epidemii. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

ZAGROŻENIE WYBUCHEM

należy przez to rozumieć możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych, w różnych warunkach, mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia. za: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony […]

ZAGROŻENIE WYPADKOWE

– jest to sytuacja związana z określonym: a) stanem rzeczy (maszyn, urządzeń, przedmiotów, promieniowaniem itp.), b) stanem organizacji pracy ogólnej i stanowiska pracy, c) stanem człowieka (stan psychofizyczny, położenie jego części ciała, szybkości ruchu, zachowanie, reagowanie). Zagrożenie może trwać długo i nie powodować zdarzenia wypadkowego lub wypadku urazowego w pracy. Zagrożenie bierne może się aktywizować […]

ZAGROŻENIE ZNACZĄCE

– zagrożenie mogące spowodować poważne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych. Według PN-N-18001:1999. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania.- norma wycofana

ZAJEZDNIA

– teren, na którym znajdują się hale i budynki zaplecza technicznego, budynki administracyjne i socjalne, przejścia dla ruchu pieszego, drogi komunikacji wewnętrznej oraz tory i place postojowe pojazdów. Według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej

ZAKAŻENIE

– wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.).

ZAKŁAD

– jedna lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.).

ZAKŁAD O DUŻYM RYZYKU

Do zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (zakład o dużym ryzyku) zalicza się zakład, w którym występuje jedna lub więcej substancji niebezpiecznych w ilości równej lub większej niż określone w tabeli 1 w kolumnie 3 lub w tabeli 2 w kolumnie 3, z uwzględnieniem zasady sumowania, o której mowa w objaśnieniu nr 4 […]

ZAKŁAD O ZWIĘKSZONYM RYZYKU

– Do zakładu o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (zakład o zwiększonym ryzyku) zalicza się zakład, w którym występuje jedna lub więcej substancji niebezpiecznych w ilości równej lub większej niż określone w tabeli 1 w kolumnie 2 lub w tabeli 2 w kolumnie 2, ale mniejszej niż ilości określone w tabeli 1 w kolumnie 3 […]

ZAKŁAD ŻYWIENIA ZBIOROWEGO

zakład wykonujący działalność w zakresie zorganizowanego żywienia konsumentów. zakład wykonujący działalność w zakresie zorganizowanego żywienia określonych grup konsumentów, w szczególności w szpitalach, zakładach opiekuńczo-wychowawczych, żłobkach, przedszkolach, szkołach, internatach, zakładach pracy, z wyłączeniem żywienia w samolotach i innych środkach transportu oraz wojskowych polowych punktów żywieniowych Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r.o bezpieczeństwie żywności i żywienia

ZAMIERZONE UWOLNIENIE GMO DO ŚRODOWISKA

– każde działanie polegające na zamierzonym wprowadzeniu do środowiska GMO albo ich kombinacji, bez zabezpieczeń mających na celu ograniczenie kontaktu GMO z ludźmi i środowiskiem. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych

ZAMKNIĘTE UŻYCIE GMO

– każde działanie polegające na modyfikacji genetycznej organizmów lub hodowaniu, przechowywaniu, transportowaniu, niszczeniu, usuwaniu lub wykorzystywaniu GMO w jakikolwiek inny sposób, podczas którego są stosowane zabezpieczenia, w szczególności w postaci zamkniętej instalacji, pomieszczenia lub innej fizycznej bariery, w celu efektywnego ograniczenia kontaktu GMO z ludźmi i środowiskiem. Według ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. […]

ZANIECZYSZCZENIE

1) emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powodująca szkodę w dobrach materialnych, pogarszająca walory estetyczne środowiska lub kolidująca z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 2) substancje zanieczyszczające, zanieczyszczenia biologiczne oraz ciała obce, szkodniki lub ich części. Według ustawy z […]

ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA

zmienia elementy środowiska, takie jak powietrze, woda czy gleba, w sposób, który może uczynić je szkodliwymi dla ludzi lub przyrody. Różne rodzaje zanieczyszczeń obejmują chemikalia, pył, hałas i promieniowanie. Pochodzą one z wielu różnych źródeł, także mają charakter rozproszony, np. transport czy rolnictwo, inne zaś są związane z konkretnym miejscem, np. fabryką czy elektrownią. Uwalniane […]

ZAPOBIEGANIE POWASTAWANIA I ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARÓW, KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ LUB INNEGO MIEJSCOWEGO ZAGROŻENIA

– kompleks przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych mających na celu zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom oraz tworzenie warunków organizacyjnych i formalnoprawnych zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także przeciwdziałających powstawaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Według ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej

ŻARÓWKA

– lampa żarowa, źródło światła, elektr., temperaturowe (inkadescentne), które emisję promieniowania zawdzięcza rozgrzaniu żarnika do wysokiej temperatury (2500–3200 K), wskutek przepływu przez żarnik prądu elektrycznego. za: https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/%C5%BCar%C3%B3wka.html

ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

zagadnienia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, stanowi podstawę do zapobiegania wypadkom i chorobom zawodowym oraz stanowi gwarancję bezpiecznych i zdrowych miejsc pracy. Norma ISO 45001 umożliwia wprowadzanie skutecznych działań ochronnych, które przyczynią się do zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy. Czynności te jednocześnie umożliwią bezproblemowe prowadzenie działalności oraz pozwolą na podniesienie konkurencyjności Organizacji, co pozytywnie […]

ZARZUTKA

prowizoryczne podpięcie do linii biegnących na zewnątrz budynków za: https://globenergia.pl Zarzutka służy do wykonywania zwarć w liniach napowietrznych do 1kV z przewodami gołymi w przypadku konieczności nagłego wyłączenia linii. za: https://prospersklep.pl

ZASADNICZE WYMAGANIA

– wymagania w zakresie cech wyrobu, jego projektowania lub wytwarzania, określone w dyrektywach nowego podejścia. Według ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności

ZASADY BHP

pozaprawne (nie określone w prawie) reguły bezpiecznego postępowania, wymagane przy wykonywaniu określonej pracy (czynności), wynikające z doświadczenia oraz przesłanek naukowych i technicznych. za: https://www.ciop.pl niepisane literą prawa (nieujęte w żadnym przepisie BHP) reguły lub metody postępowania ukształtowane w procesie pracy oraz wynikające z doświadczenia życiowego, wiedzy technicznej i logicznego rozumowania, których przestrzeganie służy ochronie życia […]

ZASIŁEK CHOROBOWY

– przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. za: ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY

– przysługuje ubezpieczonemu pracownikowi, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

ZAŚWIADCZENIE ADR

zaświadczenie ADR – dokument potwierdzający ukończenie przez kierowcę kursu ADR i złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu dla kierowców wykonujących przewóz drogowy towarów niebezpiecznych; za: USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych

ZAWIADOMIENIE O ROZPOCZĘCIU DZIAŁALNOŚCI

– w terminie 30 dni od rozpoczęcia działalności, pracodawca jest obowiązany zawiadomić na piśmie właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Obowiązek ten ciąży na pracodawcy w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiana technologii może powodować […]

ZAWÓD

– zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów. Zawód można dzielić wg specjalności. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. […]

ZAWODY W DZIEDZINIE BHP

– 1) technik bezpieczeństwa i higieny pracy; 2) specjalista do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy.

ZAWÓR BEZPIECZEŃSTWA

zawór bezpieczeństwa, zawór do samoczynnego otwierania wypływu płynu po przekroczeniu dopuszczalnego ciśnienia. zawór, urządzenie, samodzielne lub stanowiące podzespół innego urządzenia, służące do: regulowania strumienia przepływu czynnika (np. cieczy, gazu) w rurociągu, kierowania strumienia do różnych przewodów lub obszarów, utrzymywania jednostronnego kierunku przepływu, utrzymywania określonej wartości ciśnienia i/lub zabezpieczania przed nadmiernym wzrostem ciśnienia albo prędkości czynnika. […]

ZAWÓR HYDRANTOWY

– zawór hydrantowy, zwany dalej „zaworem 52”, bez wyposażenia w wąż pożarniczy Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

ZBIERANIE ODPADÓW

– każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach

ZBIORNIK MAGAZYNOWY

– stacjonarny zbiornik służący do przechowywania gazów. Według Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu

ZBIORNIK NA WAPNO POKARBIDOWE

– zbiornik lub osadnik, w którym przechowuje się pył lub muł wapienny po zużytym karbidzie, pochodzący z wytwornic. Według Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. Nr 7, […]

ZBIORNIK PRZENOŚNY

– butla, wiązka butli, beczka ciśnieniowa, naczynie kriogeniczne. Według Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. Nr 7, poz.59).

ZBIORNIKI

– zbiorniki, kanały, studnie, studzienki kanalizacyjne, wnętrza urządzeń technicznych i inne zamknięte przestrzenie, do których wejście odbywa się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

ZBIOROWY WYPADEK PRZY PRACY

– wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia w danym zakładzie, uległy co najmniej 2 osoby. Według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

ZDARZENIE POTENCJALNIE WYPADKOWE

zdarzeniem wypadkowym bezurazowym, to wg Polskiej Normy PN-N-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Wymagania niebezpieczne zdarzenie, związane z wykonywaną pracą, podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia. Zdarzenie potencjalnie wypadkowe jest zdarzeniem z potencjalnymi możliwościami powstawania niepożądanych skutków, obejmujące wydarzenia przynoszące straty oraz zdarzenia prawie wypadkowe bez powstawania strat. za: […]

ZDROWIE

to stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu. W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego, a także wymiar duchowy. za: WHO w węższym znaczeniu — nieobecność choroby lub kalectwa; z fizjol. punktu widzenia zdrowie jest to pełna zdolność organizmu do utrzymania równowagi pomiędzy nim a środowiskiem zewn., do […]

ZDROWIE PUBLICZNE

stan zdrowotny całego społeczeństwa lub jego części, określany na podstawie wskaźników epidemiologicznych i demograficznych. Według ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zdrowie publiczne jest zarówno obszarem wiedzy empirycznej – nauką – jak i działalnością publiczną z wyraźnym systemem wartości – sztuką. Ma na celu […]

ZEROWANIE

Zerowanie polega na podłączeniu części przewodzących, z którymi człowiek może mieć kontakt (np. metalowej obudowy urządzenia) z przewodem ochronnym (PE) lub przewodem ochronno-neutralnym (PEN). W przypadku uszkodzenie izolacji taka konstrukcja umożliwia samoczynne odłączenie zasilania, dzięki szybkiemu działaniu zabezpieczenia elektrycznego. Zerowanie inaczej można określić jako metaliczne zamknięcie pętli zwarcia, które doprowadza do samoczynnego wyłączenia zasilania przez […]

ZESPÓŁ

–zespół – co najmniej dwie osoby wykonujące pracę grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę. Zespół pracowników kwalifikowanych – grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne. Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny […]

ZESPÓŁ “SUCHEGO OKA”

o grupa schorzeń, w przebiegu których dochodzi do nieprawidłowego nawilżania powierzchni oka przez film łzow. za: https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka to schorzenie polegające na niedostatecznym wydzielaniu łez lub zaburzeniach w składzie poszczególnych warstw filmu łzowego. Leczenie zespołu suchego oka koncentruje się na przywróceniu prawidłowego nawilżenia oczu. za: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/oczy/zespol-suchego-oka-gdy-oczy-pieka-i-sa-suche-aa-gFBx-ruwW-LWAb.html

ZESPÓŁ „CHOREGO BUDYNKU” (Syndrom chorego budynku, SBS – z angielskiego Sick building syndrome)

Zespół chorego budynku przejawia się m.in. zmęczeniem, uczuciem duszności, bólami i zawrotami głowy, drażliwością, obniżeniem zdolności koncentracji, podrażnieniem błon śluzowych oczu i górnych dróg oddechowych i zmianami skórnymi. Dolegliwości te wiążą się z długotrwałym przebywaniem w pomieszczeniach, zwłaszcza biurowych, o niewłaściwych parametrach środowiska. za:ciop-pib Syndrom Chorego Budynku, a inaczej zespół dolegliwości chorego budynku lub SBS […]

ZESPÓŁ CIEŚNI W OBRĘBIE NADGARSTKA

Zespół cieśni nadgarstka to zbiór objawów związany z uciskiem na nerw pośrodkowy przebiegający w kanale nadgarstka (zob. rycinę poniżej). Choroba ta należy do neuropatii uciskowych, co oznacza, że za niekorzystne zmiany w nerwie odpowiada ucisk mechaniczny. za: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140129,zespol-ciesni-nadgarstka to stan chorobowy powstały w wyniku długotrwałego ucisku nerwu pośrodkowego, który biegnie w kanale nadgarstka. Dolegliwości dotyczą […]

ZESPÓŁ POWYPADKOWY

– dwie osoby powołane przez pracodawcę do zbadania przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy. W skład zespołu wchodzi pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników. Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności: 1) dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i […]

ZESPÓŁ RATOWNICTWA MEDYCZNEGO

– jednostka systemu, podejmującą medyczne czynności ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych, spełniającą wymagania określone w ustawie. Według ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 882,z późm. zm.).

ZESPÓŁ WIBRACYJNY

jest wynikiem oddziaływania na organizm człowieka drgań mechanicznych emitowanych przez narzędzia podczas pracy. W medycynie wyodrębnia się dwie postacie kliniczne tej choroby: zespół wywołany ogólnym działaniem drgań mechanicznych (kiedy niekorzystne bodźce oddziałują na cały organizm) oraz wywołany miejscowym działaniem drgań mechanicznych (kiedy energia przekazywana jest na ręce przez narzędzie pracy) za: https://www.drewno.pl/artykuly/5447,choroba-wibracyjna-objawy.html W wyniku długotrwałego […]

ZEWNĘTRZNA SŁUŻBA BHP

– w przypadku braku kompetentnych pracowników , pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa […]

ZGRZEWANIE

– proces łączenia elementów tworzywa sztucznego w stanie wysoko elastycznym w podwyższonej temperaturze pod naciskiem. Według rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych.

ZIEMIA ODNIESIENIA

– dowolny punkt na powierzchni albo w głębi ziemi, którego potencjał nie zmienia się pod wpływem prądu przepływającego przez rozpatrywany uziom lub uziomy. Według www.elektryk.zst.edu.pl

ZJAWISKO STROBOSKOPOWE

– polega na tym, że poruszający się cyklicznie przedmiot (np. wirujący) wydaje się nieruchomy, jak również obrazy kolejnych faz ruchu przedmiotu następujące dostatecznie szybko po sobie obserwuje się jako obrazy ruchu ciągłego. Według A. Uzarczyk, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 2006 r. – zjawisko polegające na tym, że przedmiot poruszający się […]

ZJAZD

– to część drogi na połączeniu z drogą niebędącą drogą publiczną lub na połączeniu drogi z dojazdem do nieruchomości przy drodze; zjazd nie jest skrzyżowaniem. Według rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie

ZŁAMANIE

Złamanie to przerwanie ciągłości kości powstałe w wyniku działania siły większej niż kość może wytrzymać. za: https://chm.eu/faq/co-to-jest-zlamanie-jakie-sa-objawy-przyczyny-oraz-rodzaje-zlaman/ złamanie kości, med. pourazowe przerwanie ciągłości tkanki kostnej wskutek nadmiernego ugięcia kości lub jej skręcenia, w następstwie urazu mech. za: https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/z%C5%82amanie.html

ZŁOM METALI

– zniszczone lub uszkodzone w toku procesów eksploatacyjnych wyroby z metali i ich części, które nie nadają się do dalszego używania zgodnie z ich pierwotnym przeznaczeniem, a także odpady poprodukcyjne powstające w procesach wytwarzania wyrobów z metali. Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 8 listopada 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy […]

ZMĘCZENIE WYSIŁKIEM FIZYCZNYM

– jest to zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez wysiłek, może być znaczne, zwłaszcza dla ludzi o małej wydolności i sprawności fizycznej lub przewlekle chorych. Duży wpływ na rozwój zmęczenia ma występowanie obciążeń statycznych mięśni, zarówno tych, które biorą udział w wykonywaniu pracy, jak i tych, które utrzymują określoną pozycję ciała. Na rozwój zmęczenia ma […]

ZNAK BEZPIECZEŃSTWA

– znak utworzony przez kombinację kształtu geometrycznego, barwy i symbolu graficznego lub obrazkowego (piktogramu) albo tekstu, przekazujący określoną informację związaną z bezpieczeństwem lub jego zagrożeniem. Według rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

ZNAK ZGODNOŚCI Z POLSKĄ NORMĄ

– znakiem zgodności z Polską Normą oznacza się wyrób spełniający wszystkie wymagania Polskiej Normy lub więcej niż jednej Polskiej Normy. Jeżeli Polska Norma przewiduje podział na klasy i gatunki, znakiem zgodności z Polską Normą oznacza się wyrób wytworzony w najwyższej klasie i gatunku. System stosowania znaku zgodności z Polską Normą ma na celu promowanie wyrobów […]

ZNAKI EWAKUACYJNE

– znaki informacyjne zapewniające wizualną informację o przebiegu wyznaczonej drogi ewakuacyjnej zarówno przy świetle dziennym, sztucznym, jak również przy braku oświetlenia (po nagłym usunięciu źródła światła).

ZNAKI MANIPULACYJNE

oznakowanie opakowań Właściwe oznakowanie opakowań transportowych jest bardzo istotnym wymogiem logistycznym. Powinno umożliwiać łatwą identyfikację produktu oraz zawierać informacje o sposobie postępowania z opakowaniem. Znak może być wyrażony w postaci napisu, litery, cyfry lub rysunku z zastosowaniem barwy kontrastowej. za: https://www.shiphub.pl/znaki-manipulacyjne-na-opakowaniach/ wskazują w jaki sposób należy obchodzić się z jednostką ładunkową w czasie manipulacji związanej […]

ŹRÓDŁO PROMIENIOTWÓRCZE

otwarte źródło promieniotwórcze — źródło promieniotwórcze niebędące zamkniętym źródłem promieniotwórczym ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizujàcego

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

– taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

ZWIĄZEK Z PRACĄ

– zachodzi wówczas, gdy nagłe zdarzenie nastąpiło podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zleconych czynności albo poleceń przełożonych. Związek zdarzenia z pracą będzie zerwany, chociażby samo zdarzenie nastąpiło na terenie zakładu pracy i w godzinach pracy, jeżeli pracownik w przeznaczonym na pracę czasie zachowuje się w taki sposób lub przedsiębierze takie czynności, które […]

ZWIĄZEK ZAWODOWY

– jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Związek Zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji. Według ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych

ZWICHNIĘCIE

Zwichnięcie stawu polega na przemieszczeniu końców kości względem siebie, poza fizjologiczne położenie za: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/165512,zwichniecie zwichnięcie stawu, med. pourazowe uszkodzenie stawu z całkowitą, trwałą lub chwilową utratą łączności powierzchni stawowych; za: https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/zwichni%C4%99cie.html

ZWODY

zwody pionowe i poziome – to część instalacji odgromowej, którą montuje się na dachu. Te elementy instalacji wykonuje się najczęściej z drutu ze stali ocynkowanej, nierdzewnej, miedzi i stopu aluminium ALMgSI. Jego średnica została zunifikowana do 8 mm. Zwody poziome montuje się wzdłuż kalenicy, a także na krawędzi dachu, tworząc w ten sposób siatkę zwodów. […]

Pliki cookies

Słownik i Quiz BHP

Najpopularniejsze

Ostatnio dodane