Pojęcie środowisko pracy najczęściej rozumiemy intuicyjnie. W rzeczywistości kryje się za nim jednak bardzo szerokie zagadnienia wynikające ze ścisłych definicji i szeregu norm prawnych dotyczących warunków wykonywania pracy, w tym przede wszystkim bezpieczeństwa i praw pracowników. Środowisku pracy definiowanemu w świetle prawa towarzyszy również pojęcie czynników niebezpiecznych. Poniżej prezentujemy definicję oraz najważniejsze zagadnienia związane z tym pojęciem.

Czym jest środowisko pracy?

Jak zatem brzmi poprawna definicja pojęcia? Środowisko pracy, nazywane również zamiennie otoczeniem pracy, to zbiór czynników, z jakimi styka się pracownik w trakcie wykonywania swoich obowiązków zawodowych. Definicja nie została stworzona przypadkowo, bowiem wśród wspomnianych czynników przede wszystkim zwraca się uwagę na te, które mogą potencjalnie stanowić zagrożenie dla zdrowia lub nawet życia pracowników.

Jakie czynniki składają się na środowisko pracy?

W jaki sposób otoczenie pracy wpływa na człowieka? Wyróżniamy dwa rodzaje odziaływań. Pierwszy dotyczy określonych układów i narządów w organizmie, których przykłady to słuch, wzrok, ale również układ krążenia, czy układ nerwowy. Drugi rodzaj wpływu to odziaływanie ogólne, które dotyczy całego organizmu i samopoczucia pracownika ze względu na wpływ środowiska. Jak wygląda to w praktyce?

Praca w warunkach stałego silnego oświetlenia rażącego oczy oddziałuje nie tylko na narząd wzroku, ale również na ośrodkowy układ nerwowy, potencjalnie stanowiąc źródło stresu lub poważniejszych dolegliwości, a z pewnością obniżając efektywność wykonywanej pracy. Podobnie sklasyfikujemy długotrwały hałas, który nie wpływa wyłącznie na nasze uszy, ale również powoduje uczucie dyskomfortu.

Zanim wskażemy czynniki niebezpieczne, skupmy się na przedstawieniu ogółu czynników, z jakimi wiąże się otoczenie pracy, biorąc pod uwagę wszystkie możliwe zawody. Tego rodzaju czynniki możemy podzielić na cztery podstawowe grupy: fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychiczne.

Czynniki fizyczne

Czynniki fizyczne wiążą się przede wszystkim z ergonomią pracy. Zaliczamy do nich między innymi oświetlenie, dźwięk, temperaturę, promieniowanie elektromagnetyczne, bądź jonizujące. W niektórych zawodach, zagrożeniem dla zdrowia mogą być również unoszące się w powietrzu pyły, chociaż ta kwestia dotyczy bardziej higieny pracy, niż ergonomii.

Czynniki chemiczne

Działanie czynników chemicznych wiąże się przede wszystkim z pracą w przemyśle. W tym przypadku środowisko pracy zawiera substancje chemiczne, które mogą wpływać na ludzki organizm. Polimery, gazy, rozpuszczalniki i wiele innych wdychanych, bądź dotykanych substancji jest dla niego toksyczna powodując zatrucia lub inne skutki zdrowotne. Oczywiście czynnikiem chemicznym będzie również nieprzyjemny zapach, który sam w sobie nie jest groźny dla organizmu, ale stanowi część otoczenia pracy i wpływa na jej ergonomię.

Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne w otoczeniu pracy można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowią wszelkie organizmy żywe, szczególnie zaś mikroorganizmy stanowiące niekiedy źródło chorób. Druga grupa obejmuje natomiast czynniki będące alergenami, związane przede wszystkim z pracą w przemyśle, której częścią bywa kontakt z substancjami wywołującymi uczulenie. Wedle dyrektywy Unii Europejskiej 90/679/EEC dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami biologicznymi istnieje aż 379 tego typu czynników podzielonych na 4 grypy: wirusy, bakterie, grzyby oraz pasożyty. Polskie prawodawstwo wymienia natomiast ponad 600 czynników biologicznych o działaniu toksycznym lub wywołującym alergie.

Czynniki psychiczne

Czynniki psychiczne lub psychofizyczne odnoszą się natomiast do charakteru pracy na trzech etapach wykonywania czynności zawodowych. Pierwszy wiąże się ze zbieraniem informacji, drugi z podejmowaniem decyzji, a trzeci samym wykonywaniem czynności. Wspomnianym procesom towarzyszą określone reakcje psychiczne, a znaczącą rolę w ocenie środowiska pracy może odgrywać między innymi jej monotonia.

Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy

Wśród wymienionych czynników zaliczanych do otoczenia pracy wyróżnia się w obrębie wskazanych grup czynniki niebezpieczne. Należą do nich między innymi poruszające się maszyny, obsługiwane urządzenia, spadające przedmioty, czy ostre narzędzia pracy, ale również prąd elektryczny, promieniowanie, pyły, gorąca temperatura przedmiotów lub zimny albo gorący mikroklimat, nierówne oraz śliskie powierzchnie. Oczywistą część tej kategorii stanowią także materiały wybuchowe. Do czynników niebezpiecznych zaliczają się również klasyfikowane jako chemiczne: toksyczne, drażniące, uczulające, powodujące nowotwory i wpływające na funkcje rozrodcze.

Osobną kategorię stanowią czynniki szkodliwe, czyli takie, z którymi kontakt może prowadzić do powstania trwałego schorzenia. Potocznie, aczkolwiek nieprzypadkowo funkcjonuje pojęcie chorób zawodowych. Warto wymienić wśród nich hałas, drgania, opiłki metali w postaci pyłu, azbest, promieniowanie, czy wiele substancji toksycznych.

Jeśli natomiast czynniki tworzące środowisko pracy nie prowadzą do trwałego schorzenia, jednak obniżają komfort pracy, samopoczucie pracownika lub powodują nadmierne zmęczenie, zaliczamy je do czynników uciążliwych. Standardowe przykłady takich czynników to zarówno wysiłek fizyczny, jak i obciążenia psychiczne, a ponadto oświetlenie, zimny lub gorący mikroklimat, a nawet monotonia wykonywanych czynności.

Środowisko pracy w polskim prawie

Pojęcie środowiska pracy jest obecne w polskim prawodawstwie. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy zostało zapisane zarówno w polskiej konstytucji, jak i obwiązującym kodeksie pracy. Ponadto o prawidłowym środowisku pracy mówią obowiązujące przepisy BHP, na które składa się wiele oddzielnych ustaw i rozporządzeń ministerstw odpowiadających za ochronę interesów pracowników w poszczególnych branżach i zawodach. Polskie prawo jest natomiast w zakresie otoczenia pracy w pełni dostosowane do prawa unijnego.

Działając na rynku od 1988 roku, wykształciliśmy dużą i sprawdzoną grupę specjalistów, którzy stale podnoszą swoje kwalifikacje.

Działamy na terenie całej Polski – mamy 18 oddziałów wojewódzkich i przedstawicieli terenowych, co sprawia, że naszym klientom możemy zapewnić jednolite procedury bez względu strukturę firmy – specjalizujemy się w usługach dla klientów wielooddziałowych. Potwierdzeniem  jakości naszych usług i merytorycznej wiedzy jest certyfikat ISO 9001:2008 oraz certyfikat kompetencji szkoleniowych nadanych przez CIOP-PIB.

Poza szerokim gronem specjalistów możemy się poszczycić współpracą z grupą wybitnych ekspertów w dziedzinie BHP, do której należą m.in.:

Absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie na kierunku „Zarządzanie i Marketing” oraz studiów podyplomowych na Politechnice Warszawskiej na kierunku „Bezpieczeństwo i higiena pracy”. Od 1999 roku prowadzi działalność gospodarczą z zakresu bhp i ppoż., oferując szkolenia, audyty, usługi doradcze, bieżący nadzór i ocenę ryzyka zawodowego dla firm z różnych branż, w tym z sektora przemysłowego, spożywczego, handlowego i publicznego. Specjalista ochrony przeciwpożarowej po ukończeniu zajęć w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie.  W latach 2003-2013 współpracownik wiodącej firmy z branży outsourcingu usług w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce – SEKA S.A. Od 2013 r. dyrektor Działu Nadzoru tej firmy, do którego zadań należy m.in. monitorowanie i podnoszenie jakości usług świadczonych przez blisko 250 specjalistów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska w całym kraju.